از مرگ‌اَرزان تا داربست‌های معاصر/ رضا هریسی

اعدام در ملاعام، پدیده‌ای که در آن، واپسین لحظات حیات یک انسان به تماشای عمومی گذاشته می‌شود، فراتر از یک مجازات صرف و به تعبیر مارسل موس یک «امر اجتماعی تام» محسوب می‌شود که تمامی ابعاد زندگی یک جامعه (حقوقی، سیاسی، دینی، اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی) را در بر می‌گیرد. در حالی که روند جهانی […]...

ادامه مطلب

نگاهی به کارنامه‌ی سیاه «حسینعلی نیری»، عضو هیأت مرگ/ علی کلائی

مرگ کسانی‌که ظلم کرده و دستشان به‌خون مردمان آغشته است، آن‌هم بدون این‌که روند عدالت انتقالی در خصوص آن‌ها طی شود، هم موجب تسلای دادخواهان می‌شود و هم فرصت شنیدن حقایق فاجعه را از ایشان می‌گیرد. مرگ «حسینعلی نیری» از این جمله است. نام او در نیم قرن اخیر با عنوان نمادی از خشونت و […]...

ادامه مطلب

حکم اعدام، ابزار تثبیت دیکتاتوری و بقای استبداد/ آتنا دائمی

در آستانه‌ی سالگرد اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷ هستیم. تابستان سیاهی که هزاران فعال سیاسی، سبعانه و برخلاف قوانین، اعدام شدند. دربین این‌زنان و مردان، بسیاری بودند که دوره‌ی محکومیتشان پایان یافته و چشم به‌راه آزادی بودند. اما اعدامشان کردند، به‌صورت دسته‌جمعی و بی‌نام و نشان، به‌خاک سپرده شدند و خبر اعدام آن‌ها را با تحویل ساک […]...

ادامه مطلب

احراز «توبه» و پشیمانی از منظر حقوق بشر/ سیدمحمد صحفی

من نه حقوق‌دانم، نه قاضی و نه متخصص فقه اسلامی. بلکه در این یادداشت کوتاه کوشش می‌کنم برداشت خود را درباره‌‌ی شیوه‌نامه‌ی احراز توبه (ابلاغیه‌ی رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی در تیرماه ۱۴۰۳) با شما در میان بگذارم؛ اگرچه لازم است به علت عدم تخصص لازم و ورود به این بحث، پیشاپیش از شما خوانندگان […]...

ادامه مطلب

دخالت توبه در امر قضایی و یادآوری تواب‌سازی؛ گفتگو با صدیقه وسمقی/ علی کلائی

در نیمه‌ی اول تیرماه ۱۴۰۳ و در بحبوحه‌ی دوران پس از سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و آماده‌سازی‌ها برای انتخاب رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، رئیس قوه‌ی قضاییه شیوه‌نامه‌ای را ابلاغ کرد که به نظر می‌آید اگر در فضای دیگری بود، محل بحث‌ها و نظرهای بسیاری می‌شد. نام شیوه‌نامه‌ی ابلاغی، «شیوه‌نامه‌ی احراز توبه» است و با […]...

ادامه مطلب

توبه در «اسلام» و توبه در «جمهوری اسلامی»/ پدرام تحسینی

تواب صیغه‌ی مبالغه از ریشه‌ی «ت ـ و ـ ب» است. توبه در لغت به معنای بازگشت، یا بازگشت از ناخوشایند به خوشایند است. این‌واژه در برخی از متون، به‌معنای بازگشت از نافرمانی یا ترک گناه به‌زیباترین وجه نیز آمده‌ است؛ ولی معنای اخیر با کاربرد توبه درباره‌ی خداوند منافات دارد، به همین‌دلیل، مفهوم بازگشت […]...

ادامه مطلب

قصه‌ی پر غصه‌ی توبه و تواب در دهه‌ی شصت/ رضا علیجانی

بنا به قوانین فقهی-حقوقی حاکم بر محاکم جمهوری اسلامی، توبه کردن مجرمان می‌تواند در میزان حکم صادره علیه آن‌ها موثر باشد. ماده‌ی ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی مربوط به توبه و شیوه‌های احراز آن است. ‌لازم به ذکر است که بیش‌تر این مواد معطوف به جرایم عادی چون سرقت، اعتیاد و غیره است، اما […]...

ادامه مطلب

آیا تواب می‌تواند به شکنجه‌گر بدل شود؟/ منیره برادران

پرسش این است: آیا تواب می‌تواند به شکنجه‌گر بدل شود؟ اما شاید مناسب‌تر آن باشد که پرسش را به همدستی «تواب» با «شکنجه‌گر» تغییر دهیم: آیا تواب می‌تواند همدست شکنجه‌گر شود؟ «شکنجه‌گر واقعی» با تبدیل قربانی به‌طعمه‌ی خود، اطاعت مطلق زندانی را به‌دست می‌آورد، اما هیچ­گاه حاضر به واگذاری جایگاه «مقدس» شکنجه‌گری خود نیست. پیش […]...

ادامه مطلب

تواب‌سازی یا جلادپروری؟/ بهرام رحمانی

به‌ سادگی نمی‌توان به ‌سوالاتی از قبیل: «آیا تواب می‌تواند به شکنجه‌گر بدل ‌شود؟» پاسخ داد، چرا که تواب‌شدن، قبل از هر چیز، محصول شکنجه و فشارهای روحی و روانی بر جسم و جان فرد اسیرشده است. مقاومت انسان‌ها در مقابل تهدید، شکنجه و مجازات نیز متفاوت است؛ برخی از افراد در مقابل خشونت شکنجه‌گران […]...

ادامه مطلب

«توبه» یا «بازاجتماعی» شدن؟/ احمد علوی

اوایل تیرماه سال جاری، رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی، شیوه‌نامه‌ی احراز توبه را در ۹ ماده ابلاغ نمود. این شیوه‌نامه در راستای اجرای مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و بند «ج» ماده‌ی ۲۴ آیین‌نامه‌ی اجرایی سازمان زندان‌ها تدوین شده‌ است. در ماده‌ی نخست، این شیوه‌نامه‌ توبه را «حالتی نفسانی توصیف می‌کند» […]...

ادامه مطلب

اثرات فردی، فرهنگی و اجتماعی توبه/ کاظم علمداری

حدود سیصد سال پیش، فرانسوا ولتر، از فیلسوفان نامدار عصر روشنگری، اعتقاد داشت: «باید بین گناه و جرم تفاوت قائل شد». کافی است به مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و شیوه‌نامه‌ی احراز توبه که اخیراً از سوی رئیس قوه‌ی قضاییه ابلاغ شده، نگاه کنیم و آن‌ها […]...

ادامه مطلب

حاکمیت قانون یا حاکمیت ایمان؟/ احسان حقی

قانون یکی از مهم‌ترین بایسته‌های تشکیل و دستیابی به جامعه‌ی مدنی است. ابتنای امور بر قانون و پاسداری از حریم قانون به عنوان تبلور اراده‌ی عموم مردم، ضامن بقائ و مایه ثبات این‌چنین جامعه‌ای است. مجموعه‌ی این ویژگی‌ها –به ‌علاوه‌ی برخی ویژگی‌های دیگر— که از آن به «حاکمیت قانون» تعبیر می‌شود، ذات و جوهر تغییرناپذیر […]...

ادامه مطلب