سیاست سانسور و ممیزی به‌عنوان اصلی‌ترین عامل بازدارندگی در ارتقای فرهنگ، سال‌هاست با اتکا به انواع و اقسام ابزارهای موجود به زیست خود تداوم می‌بخشد و به مخالفان آزادی بیان یاری می‌رساند. امروزه مسئله‌ی سانسور دیگر به نشر کتاب و مطبوعات خلاصه نمی‌شود، بلکه تمامی عرصه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی درگیر سانسور هستند و مجموعه‌ی […]

مرگ کسانی‌که ظلم کرده و دستشان به‌خون مردمان آغشته است، آن‌هم بدون این‌که روند عدالت انتقالی در خصوص آن‌ها طی شود، هم موجب تسلای دادخواهان می‌شود و هم فرصت شنیدن حقایق فاجعه را از ایشان می‌گیرد. مرگ «حسینعلی نیری» از این جمله است. نام او در نیم قرن اخیر با عنوان نمادی از خشونت و […]

سانسور با هدف کنترل یک امر یا پدیده –که می‌تواند از اطلاعات و دیدگاه‌های غیرهمسو گرفته تا حتی شیوه‌های زیست و بیان فردی را دربربگیرد—، اعمال می‌شود. سانسور دولتی به کنترل و محدودسازی امر یا پدیده‌ی غیرهمسو با حکومت از طریق ابزارهای قانونی، رسانه‌ای و فناورانه، به‌منظور جلوگیری از چالش‌های سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی و […]

عطف به مصوبه‌ی کانون وکلای دادگستری استان یزد با موضوع صدور پروانه‌ی وکالت برای سعید مرتضوی (قاضی و مستخدم پیشین دولت) و باتوجه به واکنش جامعه‌ی وکالت و اعتراض وکلا به عملکرد هیات مدیره‌ی کانون وکلای یزد، این مصوبه از منظر قانونی و اصول حرفه‌ای وکالت قابل بررسی است. نظر به این امر که سوابق […]

نزدیک به یک‌صد سال از اعتصاب سراسری چهارده روزه‌ی کارگران چاپخانه‌ها و نیز اعتصاب دامنه‌دار کارگران صنعت نفت آبادان در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۴ هجری شمسی می‌گذرد. این اولین اعتصابات واقعی و رسمی جریان کارگری در ایران به شمار می‌رود. پس‌ازآن، در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ نیز اعتصابات گسترده‌ای شکل گرفت […]

تاثیرات «نئولیبرالیسم» بر دنیای کار و اتحادیه‌های کارگری موضوع بحث‌ معاصر بیش‌تر کشورهاست. به گفته‌ی «دیوید هاروی»، نئولیبرالیسم، به‌عنوان نظریه‌ای از شیوه‌های اقتصاد سیاسیِ قابل درک است که رفاه انسان‌ها را با حداکثرسازی آزادی‌های کارآفرینی در چهارچوبی نهادی که مشخصه‌های آن شامل حفظ حقوق مالکیت خصوصی، آزادی‌های فردی، بازارها و تجارت آزاد است، مشخص می‌کند. […]

به دلیل عدم شناخت کافی درحیطه‌ی مسائل مربوط به یارسان، معمولا نیاز است که چند قدم به عقب‌تر رفته و با نگاهی اجمالی به فلسفه‌ی آیین یاری، سوال‌های احتمالی ذهن خواننده، تا حد امکان پاسخ داده شود. اما هدف از این نوشته پرداختن به مسائل بنیادی و اعتقادی و آیینی یارسان نیست و این بار […]

تصوف، عرفان، درویشی و برخی اسامی دیگر، اشاره به مکتبی از دین اسلام دارد که بنا بر رویه هر سلسله از این مکتب -که من بعد به عنوان تصوف از آن یاد می کنیم-، در مذاهب مختلفه دین اسلام اعتقاد دارد که دستورات شرع، حداقل لازم برای یک مسلمان برای سبک زندگی در این جهان […]

دنبال کردن بازداشت‌های مسیحیان در ایران به روشنی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر مقامات دولتی ایران جامعه‌ی مسیحی را هدفی برای سرکوب قرار داده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که از ماه می تا آگوست 2016 ، 79 شهروند مسیحی دستگیر شدند و تعداد عمده‌ی این شهروندان مورد بازجویی قرار گرفته‌ و روانه‌ی زندان […]

مکران، منطقه‌ای در جنوب شرقی ایران است که از تنگه‌ی هرمز به سمت شرق امتداد یافته و از میناب آغاز شده، تا رود سند در بلوچستان پاکستان ادامه می‌یابد. این منطقه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌عنوان یک آبراه بین‌المللی شناخته می‌شود. مکران برای ایران و پاکستان ارزشی راهبردی […]

چندی پیش، سخنگوی دولت اعلام کرد که دولت پزشکیان قصد دارد پایتخت را از تهران به منطقه‌ی مکران انتقال دهد و این موضوع در حال بررسی است.(۱) کشورهای زیادی در طول تاریخ بنا به دلایلی پایتخت‌های خود را تغییر داده‌اند، دلیل مهم آن‌ها افزایش جمعیت در پایتخت و توسعه متوازن در کشور بوده است. در […]

در آغازین ماه زمستان ۱۴۰۳، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس دولت جدید حکومت جمهوری اسلامی، در جمع اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور صراحتاً اعلام کرد که اگر به جمع‌بندی درخصوص انتقال پایتخت برسند، یکی از مناطقی که به‌صورتی کاملاً جدی مطرح خواهد بود، مکران است.(۱) مکران، سرزمینی در جنوب بلوچستان ایران که در تعلیقات […]

هستی و جوهره‌ی قصاص از گذشته‌های دور بر یک قانون طبیعی بنا شده است: «بکشی کشته می‌شوی، چشم در برابر چشم و دندان در برابر دندان». این قانون مشهور پیش از ظهور ادیان ابراهیمی نیز وجود داشته؛ در سنگ‌نگاره‌های تاریخی –از جمله لوح حمورابی که امروزه در موزه‌ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود (مربوط به ۱۸۰۰ […]

خبرگزاری‌های داخلی از ابلاغ شیوه‌نامه‌ی «احراز توبه» توسط رئیس قوه‌ی قضاییه خبر داده‌اند. هرچند علت این ابلاغیه تاسیس شرعی و قانونی توبه در مراجع قضایی عنوان شده و به نقش بسزای آن در اصلاح و تربیت مرتکبان جرم و پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم اشاره شده است، اما در زمینه‌ی آزادی ادیان و مذاهب، می‌تواند […]

سال ۲۰۲۳ میلادی نیز با تمام فراز و نشیبش گذشت. سالی که در ایران تحت تاثیر جنبش اعتراضی روی داده در سال میلادی پیشش بود و البته در آن برخورد قهری با معترضان ادامه داشت. سالی که بسیاری از معترضان جنبش اعتراضی سال۱۴۰۱ هم‌چنان در بند بودند و با احکام سنگینی توسط دادگاه‌های انقلاب مواجه […]

زنانه‌شدن سالمندی، جامعه‌ی جهانی را با چالش‌هایی کلان مواجه ساخته؛ مشکلاتی که جامعه‌ی ایران نیز از آن مستثنی نیست. اگرچه در سایر کشورهای جهان برای مقابله با زنانه‌شدن سالمندی و مدیریت این بحران، استراتژی‌ها و سیاست‌های کارآمد در نظر گرفته شده، اما در ایران، این بحران چهره‌ی تکان‌دهنده‌ی خود را در فزونی روز افزون سالمندان […]

سلامت روان امروزه تعریفی مبنی بر بهزیستی روانی، اجتماعی و جسمانی دارد و به این معناست که فرد با توجه به پیوستگی روانشناختی با تمام ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ارتباط است و هرگونه نابسامانی و آشفتگی در این ساختارها فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش آمار خودکشی در سطح یک […]

اول اپریل (۱۲ فروردین) روز جهانی بهداشت نام‌گذاری شده است. بهداشت به مجموعه برنامه‌ها و اقداماتی گفته می‌شود که رعایت آن موجب سلامت روحی، روانی و جسمانی بشر  و اجرای درست آن در نهایت موجب سلامت یک جامعه می‌شود. در کشورهای پیشرفته، بهداشت یکی از ارکان و حقوق نخستین و بنیادین افراد جامعه است که […]

در هفته‌هایی که گذشت، یکی از بنادر اصلی کشور، تبعات سنگینی را متحمل شد. ششم اردیبهشت ۱۴۰۴ انفجار مهیبی در محوطه‌ی کانتینری بندر رجایی بندرعباس رخ داد که بر اساس آخرین خبرها، به جان‌باختن بیش از ۵۰ نفر و مجروح‌شدن بیش از ۱۰۰۰ نفر انجامید. منشا انفجار، کانتینرهای حاوی مواد شیمیایی خطرناک اعلام شد. شدت […]

فارغ از این‌که انتقال پایتخت به مکران که این روزها نقل محافل شده، آیا فعلی سازگار با محیط‌زیست و مشخصاً مطابق با اسناد بالادستی کشور –به‌ویژه سند آمایش سرزمین— است یا نه، طرح گزاره‌ای به این اهمیت، یعنی لزوم انتقال پایتخت به مکانی دیگر و ارائه‌ی پاسخ برای آن، یعنی انتقال به مکران در کسری […]

  شهری با آسمان تیره‌وتار شاید زمانی که به آلودگی نیروگاه‌ها فکر می‌کنیم، قبل از هر چیز دودکش‌های بلندی که دودهای آن‌ها آسمان را تیره‌وتار کرده برایمان مجسم می‌شود. تاثیرات محیط‌زیستی منفی نیروگاه‌ها به آلودگی هوا محدود نمی‌شود؛ تولید مقادیر عظیم انرژی الزاماً، افت‌هایی در منابع آن، تخلیه‌ی خاکستر و دیگر آلاینده‌ها در هوا، ایجاد […]

مقاله‌ی حاضر منحصراً روی استدلالات برای لغو مجازات اعدام متمرکز است. در این مقاله نشان داده می‌شود که این استدلال‌ها چه نقاط ضعفی دارند و در مقابل یک استدلال جایگزین پیشنهاد داده می‌شود که محکم‌تر از استدلال‌های موجود است. در ابتدا باید چند شبه-استدلال را در مذمت حکم اعدام از بحث کنار بگذاریم. این گفته‌ی […]

نمی‌دانم از کجا شروع کنم؛ از روزی که وارد بازداشتگاه اطلاعات زاهدان شدم؟ یا از شبی که اولین خبر اعدام رفیق‌هایم را شنیدم؟ بیست‌ویک ماه آن‌جا بودم، در میان دیوارهایی که نه تنها جسم آدم را، بلکه روحش را نیز حبس می‌کردند. جایی که بیش‌تر آدم‌ها نه دزد بودند، نه قاتل؛ سیاسی بودند و عقیدتی […]

مرگ کسانی‌که ظلم کرده و دستشان به‌خون مردمان آغشته است، آن‌هم بدون این‌که روند عدالت انتقالی در خصوص آن‌ها طی شود، هم موجب تسلای دادخواهان می‌شود و هم فرصت شنیدن حقایق فاجعه را از ایشان می‌گیرد. مرگ «حسینعلی نیری» از این جمله است. نام او در نیم قرن اخیر با عنوان نمادی از خشونت و […]

مرکز پژوهش‌های مجلس پژوهشی را منتشر کرده که اعلام می‌کند نزدیک به ۵۵% رتبه‌های زیر سه‌هزار کنکور سراسری از دو دهک بالای اقتصادی ایران است و هشدار می‌دهد که سطح دسترسی به آموزش عالی در ایران –چه از نظر کمی چه از نظر کیفی— به صورت معناداری ناعادلانه است. یک دلیل عمده برای این شکاف […]

در دوران جنبش مهسا، دانشگاه‌های ایران، یکی از اصلی‌ترین سنگرهایی بودند که صدای فریاد «زن، زندگی، آزادی» در آن از سوی دانشجویان و اساتید بلند شد. مطالبات این بخش از جامعه‌ی علمی کشور، کاملاً در راستای مطالبات مردم بود؛ خواسته‌هایی که هزاران نفر را در شهرستان‌ها و روستاها از خانه‌هایشان روانه‌ی خیابان‌ها کرد. بسیاری از […]

همزمان با آغاز خیزش «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱، دانشجویان سراسر کشور در دانشگاه‌ها به عنوان نبض تپنده‌ی جریان‌ها و جنبش‌های اجتماعی، درخصوص جان باختن مهسا امینی به اعتراض و واکنش و تجمعات گسترده پرداختند. این اعتراضات آن‌قدر فراگیر بود که تشکل‌های دانشجویی –اعم از انجمن‌های اسلامی و شوراهای صنفی و یا جمع‌های غیررسمی […]

مجازات اعدام، به‌عنوان یکی از شدیدترین و غیرقابل بازگشت‌ترین اشکال مجازات، همواره محل مناقشه‌ای جدی در میان اندیشمندان حقوقی، جامعه‌شناسان و فعالان حقوق بشر بوده است. در جمهوری اسلامی ایران، اعدام نه تنها ابزاری قضایی، بلکه ابزاری سیاسی و ایدئولوژیک نیز بوده که در بسیاری از موارد برای سرکوب اعتراضات، حذف مخالفان و ایجاد رعب […]

طی سال‌های گذشته، سریال تلویزیونی «پایتخت» همواره با برخی گزاره‌های اجتماعی و سیاسی مورد توجه بوده است. فصل هفتم این سریال، با وجود این‌که مخاطبان زیادی را پای تلویزیون کشاند، اما مورد انتقاد ببیندگان قرار گرفت. بسیاری از مخاطبان به افت کیفیت نویسندگی انتقاد کردند. آن‌ها معتقدند با نبود خشایار الوند (یکی از نویسنده‌های فصل‌های […]

عدالت اجتماعی، به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اصل عدالت، به معنای برابری حقوق برای همه‌ی مردم است؛ به گونه‌ای که بدون توجه به نژاد، رنگ، زبان، موقعیت اجتماعی و موارد مشابه، هر فرد به آن‌چه شایستگی‌اش را دارد، دست یابد. عدالت در بخش آموزش (به‌عنوان مهم‌ترین رکن پیشرفت و توسعه کشور) نیز به‌معنای فراهم بودن «فرصت‌ها» […]

ادبیات داستانی در ایران با نگاه اکثریت و تعریف آن از صداها و روایت‌های مورد توجه عموم جامعه گره خورده است. به این ترتیب جامعه یا جوامعی که جزئی از این اکثریت محسوب نمی‌شوند، جایی در صحنه‌ی ادبی آن نیز ندارند. جوامع به حاشیه رانده شده در هر کشوری علاوه بر آن‌که از دایره‌ی قدرت، […]

آزار جنسی در محیط کار خطری است که باعث کاهش کیفیت زندگی شخصی و کاری می‌شود، رفاه زنان و مردان را به خطر می‌اندازد، برابری جنسیتی را تضعیف می‌کند و هزینه‌هایی را بر شرکت‌ها و سازمان‌ها تحمیل می‌کند. در سال‌های اخیر جنبش‌هایی در جهان شکل گرفته است که باعث توجه بیش‌تر به این واقعیت شده […]

مهاجرت پدیده‌ای است که در فرهنگ و تاریخ بشر و البته ایرانیان سابقه‌ای به درازنای تاریخ دارد (پرچم‌دار ادبیات مهاجرت در ایران، نویسندگان شهیر و نامی چون بزرگ علوی و صادق هدایت بودند). با بررسی تمام جوانب آن، آشکار است که انگیزه‌های مهاجرت [اجباری] در سال‌های اخیر از میهنمان بیش از هر مطلب دیگری وابسته […]

مهریه را می‌توان در بافت کلی سنت دید: از گذشته‌های دور به ما رسیده و نماینده‌ی دورانی است که شاید ضرورتاً با نیازهای امروز ما سازگاری نداشته باشد. گزاره‌ی اخیر را با پشتوانه‌ی پرسش‌هایی مطرح می‌کنم که سال‌ها است در جامعه‌ی ما مکرراً پرسیده می‌شود. قانونگذار ایرانی چند سالی یک‌بار در مقررات آن دستکاری‌های جزئی […]

در سال‌های اخیر مهریه به یک مقوله‌ی محل بحث و نزاع، هم در سطح جامعه و هم در حوزه‌ی تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری، تبدیل شده است. افزایش نامعقول مقدار مهریه در عرف جامعه باعث شده است که قانون‌گذاران و دستگاه قضایی ایران سیاستی در راستای کاهش حمایت قانونی و قضایی از مهریه را پیش بگیرند. البته […]

در سال‌های اخیر، موضوع زندانیان مهریه یکی از چالش‌های جدی نظام حقوقی و قضایی ایران بوده است؛ چالشی که از یک‌سو به حقوق و کرامت انسانیِ مردان بدهکار به مهریه مربوط می‌شود و از سوی دیگر، در بستر نظام حقوق خانواده‌ی ایران، مهریه برای بسیاری از زنان به تنها ابزار موثر برای مطالبه‌ی حقوق یا […]

در سال‌های اخیر مهریه به یک مقوله‌ی محل بحث و نزاع، هم در سطح جامعه و هم در حوزه‌ی تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری، تبدیل شده است. افزایش نامعقول مقدار مهریه در عرف جامعه باعث شده است که قانون‌گذاران و دستگاه قضایی ایران سیاستی در راستای کاهش حمایت قانونی و قضایی از مهریه را پیش بگیرند. البته […]

در سرزمینی که دیوارهای زندان بلندتر از صدای حقیقت‌اند، خاموشی می‌تواند مرگ‌بارتر از شکنجه باشد. هر سال، ده‌ها شهروند در مناطق محروم و به‌ویژه در استان‌هایی چون سیستان‌ و بلوچستان، خوزستان، کردستان و مناطق دیگر، به‌دلایل امنیتی بازداشت می‌شوند، بی‌آن‌که حتی نامی از آن‌ها در رسانه‌ها برده شود. این افراد که غالباً به‌ عنوان «زندانیان […]

آه از فریب زمستان دلخوشی از زندگی به نمردن رسیده است با این همه، شعر هنوز هست ماه هنوز هست در کف اقیانوس هنوز مروارید پیدا می‌شود خواب اگر چه فراگیر بیداری اما هنوز زیباست مشعل‌ها را می‌شکنند ستاره‌ها را با خودکار مشکی ناپدید می‌کنند… برای دیدن فردا   باید بیدار شویم تا آن‌که بی‌دار […]

در دهه‌های اخیر، اعتصاب به‌عنوان یکی از اشکال اصلی کنش جمعی در جوامع معاصر، بیش از آن‌که صرفاً واکنشی صنفی تلقی شود، به ابزار موثری برای بیان مطالبات در بسترهایی تبدیل شده است که امکان مشارکت رسمی و نهادمند در آن‌ها محدود یا مسدود است. در ایران نیز، که ساختارهای تشکل‌یابی کارگری و صنفی با […]

شمار بسیار زیادی از شهرهای ایران برای روزها شاهد اعتصاب کامیونداران بود؛ اعتصابی که اول خرداد آغاز شد و به دلیل گستردگی و انعکاس آن در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی، مقامات جمهوری اسلامی را به واکنش وا داشت. کامیونداران به موارد زیادی اعتراض داشتند؛ از جمله به سه نرخی شدن قیمت گازوییل، بالا رفتن […]

حوادث ضمن کار در کشورهای جهان، به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران، به‌طور مداوم باعث کشته‌شدن کارگران و مزدبگیران می‌شود. یکی از آخرین موارد مربوط به حوادث ضمن کار، انفجار در بندر رجایی بندرعباس است که در آن، ده‌ها تن از کارگران و کارکنان کشته و شمار نامشخصی از آنان نیز مفقود شدند. براساس اخبار منتشرشده، […]

معمولاً از زمانی که اتهام والد دستگیرشده روشن می‌شود، یا حتی از لحظه‌ی دستگیری و به‌خاطر جرم انتسابی، سوگواری کودک و خانواده‌ی فرد دستگیرشده آغاز می‌گردد. این سوگواری که می‌تواند شکل سوگ طولانی‌مدت (prolonged grief) به خود بگیرد، با زمان‌بر شدن روند دادرسی، صدور حکم اعدام در دادگاه، تجدیدنظرخواهی و رد آن یا تایید حکم […]

تراژدی مرگ «نیان»، دختربچه‌ی هفت‌ساله‌ی بوکانی که زیر شکنجه‌ی دوست دختر پدرش و برادر او جان باخت، بار دیگر زخم کهنه‌ی بی‌پناهی کودکان را در برابر خشونت‌های خانگی آشکار کرد. این رویداد نه یک استثنا، بلکه حلقه‌ی دیگری از زنجیره‌ی بلند کودک‌آزاری‌هایی است که در سکوت قوانین ناکارآمد و تابوهای اجتماعی خفه می‌شود. نیان، با […]

فضای مجازی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان، نوجوانان و خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است. با این حال به نظر می‌رسد سیاست‌های فیلترینگ در ایران طی دهه‌های گذشته به جای حمایت از خانواده‌ها، چالش‌هایی را نیز ایجاد کرده است. فضای مجازی به یکی از ارکان اصلی زندگی روزمره‌ی انسان‌ها، به‌ویژه کودکان و نوجوانان تبدیل شده […]

مهریه‌ی یکی تنها «۱۴ سکه» است و دیگری «هزار و سیصد و اندی سکه» (که به سن عروس بر می‌گردد). میزان این مهریه هم هر بار بالا و پایین می‌شود. مهریه قرار است صداق باشد و نشانه‌ی مهر و محبت و اما مانند قیمت مسکن و خودرو، با بالا و پایین رفتن دلار و طلا […]

حادثه‌ی انفجار بندر رجایی که منجر به کشته و زخمی‌شدن ده‌ها نفر شد، تنها یک فاجعه‌ی صنعتی نیست، بلکه یک رویداد تروماتیک با ابعاد روانی و اجتماعی گسترده برای کارگران، خانواده‌ها و کل جامعه‌ی ایران محسوب می‌شود. این حادثه در امتداد سلسله‌ای از حوادث مشابه نظیر ریزش ساختمان پلاسکو، انفجار کشتی سانچی، سقوط هواپیمای اوکراینی، […]

سوگ نه‌تنها تجربه‌ای فردی از فقدان، بلکه پدیده‌ای اجتماعی و سیاسی است که ارتباط تنگاتنگی با ساختارهای قدرت، روایت‌سازی و حافظه‌ی جمعی دارد. در جوامع تحت سلطه‌ی دولت‌های اقتدارگرا، مرگ‌های جمعی –به‌ویژه آن‌جا که ناشی از ناتوانی ساختاری، سانسور گسترده یا بحران‌های مدیریتی است— بُعد سیاسی ویژه‌ای به خود می‌گیرند. در این وضعیت، واکنش دولت‌ها […]