مرگ کسانی‌که ظلم کرده و دستشان به‌خون مردمان آغشته است، آن‌هم بدون این‌که روند عدالت انتقالی در خصوص آن‌ها طی شود، هم موجب تسلای دادخواهان می‌شود و هم فرصت شنیدن حقایق فاجعه را از ایشان می‌گیرد. مرگ «حسینعلی نیری» از این جمله است. نام او در نیم قرن اخیر با عنوان نمادی از خشونت و […]

سانسور با هدف کنترل یک امر یا پدیده –که می‌تواند از اطلاعات و دیدگاه‌های غیرهمسو گرفته تا حتی شیوه‌های زیست و بیان فردی را دربربگیرد—، اعمال می‌شود. سانسور دولتی به کنترل و محدودسازی امر یا پدیده‌ی غیرهمسو با حکومت از طریق ابزارهای قانونی، رسانه‌ای و فناورانه، به‌منظور جلوگیری از چالش‌های سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی و […]

بر اساس گزارش‌های غیررسمی گردش مالی فروش فیلترشکن‌ها در ایران، به دلیل گستردگی استفاده از این ابزارها و نبود شفافیت در این بازار، رقم بسیار بالایی تخمین زده می‌شود. با توجه به افزایش شدید تقاضا برای فیلترشکن پس از فیلترینگ گسترده‌ی شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، واتساپ، ایکس (توییتر سابق)، تلگرام و یوتوب در سال‌های اخیر، […]

عطف به مصوبه‌ی کانون وکلای دادگستری استان یزد با موضوع صدور پروانه‌ی وکالت برای سعید مرتضوی (قاضی و مستخدم پیشین دولت) و باتوجه به واکنش جامعه‌ی وکالت و اعتراض وکلا به عملکرد هیات مدیره‌ی کانون وکلای یزد، این مصوبه از منظر قانونی و اصول حرفه‌ای وکالت قابل بررسی است. نظر به این امر که سوابق […]

نزدیک به یک‌صد سال از اعتصاب سراسری چهارده روزه‌ی کارگران چاپخانه‌ها و نیز اعتصاب دامنه‌دار کارگران صنعت نفت آبادان در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۴ هجری شمسی می‌گذرد. این اولین اعتصابات واقعی و رسمی جریان کارگری در ایران به شمار می‌رود. پس‌ازآن، در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ نیز اعتصابات گسترده‌ای شکل گرفت […]

تاثیرات «نئولیبرالیسم» بر دنیای کار و اتحادیه‌های کارگری موضوع بحث‌ معاصر بیش‌تر کشورهاست. به گفته‌ی «دیوید هاروی»، نئولیبرالیسم، به‌عنوان نظریه‌ای از شیوه‌های اقتصاد سیاسیِ قابل درک است که رفاه انسان‌ها را با حداکثرسازی آزادی‌های کارآفرینی در چهارچوبی نهادی که مشخصه‌های آن شامل حفظ حقوق مالکیت خصوصی، آزادی‌های فردی، بازارها و تجارت آزاد است، مشخص می‌کند. […]

به دلیل عدم شناخت کافی درحیطه‌ی مسائل مربوط به یارسان، معمولا نیاز است که چند قدم به عقب‌تر رفته و با نگاهی اجمالی به فلسفه‌ی آیین یاری، سوال‌های احتمالی ذهن خواننده، تا حد امکان پاسخ داده شود. اما هدف از این نوشته پرداختن به مسائل بنیادی و اعتقادی و آیینی یارسان نیست و این بار […]

تصوف، عرفان، درویشی و برخی اسامی دیگر، اشاره به مکتبی از دین اسلام دارد که بنا بر رویه هر سلسله از این مکتب -که من بعد به عنوان تصوف از آن یاد می کنیم-، در مذاهب مختلفه دین اسلام اعتقاد دارد که دستورات شرع، حداقل لازم برای یک مسلمان برای سبک زندگی در این جهان […]

دنبال کردن بازداشت‌های مسیحیان در ایران به روشنی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر مقامات دولتی ایران جامعه‌ی مسیحی را هدفی برای سرکوب قرار داده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که از ماه می تا آگوست 2016 ، 79 شهروند مسیحی دستگیر شدند و تعداد عمده‌ی این شهروندان مورد بازجویی قرار گرفته‌ و روانه‌ی زندان […]

مکران، منطقه‌ای در جنوب شرقی ایران است که از تنگه‌ی هرمز به سمت شرق امتداد یافته و از میناب آغاز شده، تا رود سند در بلوچستان پاکستان ادامه می‌یابد. این منطقه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌عنوان یک آبراه بین‌المللی شناخته می‌شود. مکران برای ایران و پاکستان ارزشی راهبردی […]

چندی پیش، سخنگوی دولت اعلام کرد که دولت پزشکیان قصد دارد پایتخت را از تهران به منطقه‌ی مکران انتقال دهد و این موضوع در حال بررسی است.(۱) کشورهای زیادی در طول تاریخ بنا به دلایلی پایتخت‌های خود را تغییر داده‌اند، دلیل مهم آن‌ها افزایش جمعیت در پایتخت و توسعه متوازن در کشور بوده است. در […]

در آغازین ماه زمستان ۱۴۰۳، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس دولت جدید حکومت جمهوری اسلامی، در جمع اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور صراحتاً اعلام کرد که اگر به جمع‌بندی درخصوص انتقال پایتخت برسند، یکی از مناطقی که به‌صورتی کاملاً جدی مطرح خواهد بود، مکران است.(۱) مکران، سرزمینی در جنوب بلوچستان ایران که در تعلیقات […]

هستی و جوهره‌ی قصاص از گذشته‌های دور بر یک قانون طبیعی بنا شده است: «بکشی کشته می‌شوی، چشم در برابر چشم و دندان در برابر دندان». این قانون مشهور پیش از ظهور ادیان ابراهیمی نیز وجود داشته؛ در سنگ‌نگاره‌های تاریخی –از جمله لوح حمورابی که امروزه در موزه‌ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود (مربوط به ۱۸۰۰ […]

خبرگزاری‌های داخلی از ابلاغ شیوه‌نامه‌ی «احراز توبه» توسط رئیس قوه‌ی قضاییه خبر داده‌اند. هرچند علت این ابلاغیه تاسیس شرعی و قانونی توبه در مراجع قضایی عنوان شده و به نقش بسزای آن در اصلاح و تربیت مرتکبان جرم و پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم اشاره شده است، اما در زمینه‌ی آزادی ادیان و مذاهب، می‌تواند […]

سال ۲۰۲۳ میلادی نیز با تمام فراز و نشیبش گذشت. سالی که در ایران تحت تاثیر جنبش اعتراضی روی داده در سال میلادی پیشش بود و البته در آن برخورد قهری با معترضان ادامه داشت. سالی که بسیاری از معترضان جنبش اعتراضی سال۱۴۰۱ هم‌چنان در بند بودند و با احکام سنگینی توسط دادگاه‌های انقلاب مواجه […]

زنانه‌شدن سالمندی، جامعه‌ی جهانی را با چالش‌هایی کلان مواجه ساخته؛ مشکلاتی که جامعه‌ی ایران نیز از آن مستثنی نیست. اگرچه در سایر کشورهای جهان برای مقابله با زنانه‌شدن سالمندی و مدیریت این بحران، استراتژی‌ها و سیاست‌های کارآمد در نظر گرفته شده، اما در ایران، این بحران چهره‌ی تکان‌دهنده‌ی خود را در فزونی روز افزون سالمندان […]

سلامت روان امروزه تعریفی مبنی بر بهزیستی روانی، اجتماعی و جسمانی دارد و به این معناست که فرد با توجه به پیوستگی روانشناختی با تمام ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ارتباط است و هرگونه نابسامانی و آشفتگی در این ساختارها فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش آمار خودکشی در سطح یک […]

اول اپریل (۱۲ فروردین) روز جهانی بهداشت نام‌گذاری شده است. بهداشت به مجموعه برنامه‌ها و اقداماتی گفته می‌شود که رعایت آن موجب سلامت روحی، روانی و جسمانی بشر  و اجرای درست آن در نهایت موجب سلامت یک جامعه می‌شود. در کشورهای پیشرفته، بهداشت یکی از ارکان و حقوق نخستین و بنیادین افراد جامعه است که […]

فارغ از این‌که انتقال پایتخت به مکران که این روزها نقل محافل شده، آیا فعلی سازگار با محیط‌زیست و مشخصاً مطابق با اسناد بالادستی کشور –به‌ویژه سند آمایش سرزمین— است یا نه، طرح گزاره‌ای به این اهمیت، یعنی لزوم انتقال پایتخت به مکانی دیگر و ارائه‌ی پاسخ برای آن، یعنی انتقال به مکران در کسری […]

  شهری با آسمان تیره‌وتار شاید زمانی که به آلودگی نیروگاه‌ها فکر می‌کنیم، قبل از هر چیز دودکش‌های بلندی که دودهای آن‌ها آسمان را تیره‌وتار کرده برایمان مجسم می‌شود. تاثیرات محیط‌زیستی منفی نیروگاه‌ها به آلودگی هوا محدود نمی‌شود؛ تولید مقادیر عظیم انرژی الزاماً، افت‌هایی در منابع آن، تخلیه‌ی خاکستر و دیگر آلاینده‌ها در هوا، ایجاد […]

قطعی برق، فراتر از یک اختلال فنی، می‌تواند زندگی روزمره، اقتصاد، بهداشت و روان مردم را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. این پدیده که در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر تجربه شده، پیامدهایی گسترده و حتی بحرانی داشته است. در این گزارش، با تکیه بر نمونه‌های واقعی از ایران و جهان، اثرات قطعی برق […]

مقاله‌ی حاضر منحصراً روی استدلالات برای لغو مجازات اعدام متمرکز است. در این مقاله نشان داده می‌شود که این استدلال‌ها چه نقاط ضعفی دارند و در مقابل یک استدلال جایگزین پیشنهاد داده می‌شود که محکم‌تر از استدلال‌های موجود است. در ابتدا باید چند شبه-استدلال را در مذمت حکم اعدام از بحث کنار بگذاریم. این گفته‌ی […]

نمی‌دانم از کجا شروع کنم؛ از روزی که وارد بازداشتگاه اطلاعات زاهدان شدم؟ یا از شبی که اولین خبر اعدام رفیق‌هایم را شنیدم؟ بیست‌ویک ماه آن‌جا بودم، در میان دیوارهایی که نه تنها جسم آدم را، بلکه روحش را نیز حبس می‌کردند. جایی که بیش‌تر آدم‌ها نه دزد بودند، نه قاتل؛ سیاسی بودند و عقیدتی […]

مرگ کسانی‌که ظلم کرده و دستشان به‌خون مردمان آغشته است، آن‌هم بدون این‌که روند عدالت انتقالی در خصوص آن‌ها طی شود، هم موجب تسلای دادخواهان می‌شود و هم فرصت شنیدن حقایق فاجعه را از ایشان می‌گیرد. مرگ «حسینعلی نیری» از این جمله است. نام او در نیم قرن اخیر با عنوان نمادی از خشونت و […]

مرکز پژوهش‌های مجلس پژوهشی را منتشر کرده که اعلام می‌کند نزدیک به ۵۵% رتبه‌های زیر سه‌هزار کنکور سراسری از دو دهک بالای اقتصادی ایران است و هشدار می‌دهد که سطح دسترسی به آموزش عالی در ایران –چه از نظر کمی چه از نظر کیفی— به صورت معناداری ناعادلانه است. یک دلیل عمده برای این شکاف […]

در دوران جنبش مهسا، دانشگاه‌های ایران، یکی از اصلی‌ترین سنگرهایی بودند که صدای فریاد «زن، زندگی، آزادی» در آن از سوی دانشجویان و اساتید بلند شد. مطالبات این بخش از جامعه‌ی علمی کشور، کاملاً در راستای مطالبات مردم بود؛ خواسته‌هایی که هزاران نفر را در شهرستان‌ها و روستاها از خانه‌هایشان روانه‌ی خیابان‌ها کرد. بسیاری از […]

همزمان با آغاز خیزش «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱، دانشجویان سراسر کشور در دانشگاه‌ها به عنوان نبض تپنده‌ی جریان‌ها و جنبش‌های اجتماعی، درخصوص جان باختن مهسا امینی به اعتراض و واکنش و تجمعات گسترده پرداختند. این اعتراضات آن‌قدر فراگیر بود که تشکل‌های دانشجویی –اعم از انجمن‌های اسلامی و شوراهای صنفی و یا جمع‌های غیررسمی […]

مجازات اعدام، به‌عنوان یکی از شدیدترین و غیرقابل بازگشت‌ترین اشکال مجازات، همواره محل مناقشه‌ای جدی در میان اندیشمندان حقوقی، جامعه‌شناسان و فعالان حقوق بشر بوده است. در جمهوری اسلامی ایران، اعدام نه تنها ابزاری قضایی، بلکه ابزاری سیاسی و ایدئولوژیک نیز بوده که در بسیاری از موارد برای سرکوب اعتراضات، حذف مخالفان و ایجاد رعب […]

طی سال‌های گذشته، سریال تلویزیونی «پایتخت» همواره با برخی گزاره‌های اجتماعی و سیاسی مورد توجه بوده است. فصل هفتم این سریال، با وجود این‌که مخاطبان زیادی را پای تلویزیون کشاند، اما مورد انتقاد ببیندگان قرار گرفت. بسیاری از مخاطبان به افت کیفیت نویسندگی انتقاد کردند. آن‌ها معتقدند با نبود خشایار الوند (یکی از نویسنده‌های فصل‌های […]

عدالت اجتماعی، به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اصل عدالت، به معنای برابری حقوق برای همه‌ی مردم است؛ به گونه‌ای که بدون توجه به نژاد، رنگ، زبان، موقعیت اجتماعی و موارد مشابه، هر فرد به آن‌چه شایستگی‌اش را دارد، دست یابد. عدالت در بخش آموزش (به‌عنوان مهم‌ترین رکن پیشرفت و توسعه کشور) نیز به‌معنای فراهم بودن «فرصت‌ها» […]

ادبیات داستانی در ایران با نگاه اکثریت و تعریف آن از صداها و روایت‌های مورد توجه عموم جامعه گره خورده است. به این ترتیب جامعه یا جوامعی که جزئی از این اکثریت محسوب نمی‌شوند، جایی در صحنه‌ی ادبی آن نیز ندارند. جوامع به حاشیه رانده شده در هر کشوری علاوه بر آن‌که از دایره‌ی قدرت، […]

آزار جنسی در محیط کار خطری است که باعث کاهش کیفیت زندگی شخصی و کاری می‌شود، رفاه زنان و مردان را به خطر می‌اندازد، برابری جنسیتی را تضعیف می‌کند و هزینه‌هایی را بر شرکت‌ها و سازمان‌ها تحمیل می‌کند. در سال‌های اخیر جنبش‌هایی در جهان شکل گرفته است که باعث توجه بیش‌تر به این واقعیت شده […]

مهاجرت پدیده‌ای است که در فرهنگ و تاریخ بشر و البته ایرانیان سابقه‌ای به درازنای تاریخ دارد (پرچم‌دار ادبیات مهاجرت در ایران، نویسندگان شهیر و نامی چون بزرگ علوی و صادق هدایت بودند). با بررسی تمام جوانب آن، آشکار است که انگیزه‌های مهاجرت [اجباری] در سال‌های اخیر از میهنمان بیش از هر مطلب دیگری وابسته […]

کمیسیون مقام زنان سازمان ملل (CSW یا UNCSW) یکی از مهم‌ترین کمیته‌های این نهاد است که در سال ۱۹۴۶ با هدف برابری جنسیتی و کمک به پیشرفت زنان تشکیل شده است. این کمیسیون به‌عنوان مکانیزمی برای ترویج، گزارش و نظارت بر مسایل مربوط به حقوق سیاسی، اقتصادی، مدنی، اجتماعی و آموزشی زنان تاسیس شد. شصت […]

پدیده‌ی فیلترینگ اینترنت در ایران، موضوع جدیدی نیست و سابقه‌ای نزدیک به دو دهه دارد. محدودیت‌های اینترنتی در کشورهای مختلف، به‌دلایل گوناگونی از جمله، مسایل داخلی یا فشارهای خارجی اعمال می‌شود. دولت‌ها در کشورهای جهان، در سطوح مختلفی از سانسور، اینترنت را فیلتر می‌کنند. برخی از کشورها مانند چین، کره شمالی و ایران، سخت‌‌گیرانه‌‌ترین نظام‌های […]

هستی و جوهره‌ی قصاص از گذشته‌های دور بر یک قانون طبیعی بنا شده است: «بکشی کشته می‌شوی، چشم در برابر چشم و دندان در برابر دندان». این قانون مشهور پیش از ظهور ادیان ابراهیمی نیز وجود داشته؛ در سنگ‌نگاره‌های تاریخی –از جمله لوح حمورابی که امروزه در موزه‌ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود (مربوط به ۱۸۰۰ […]

نمی‌دانم از کجا شروع کنم؛ از روزی که وارد بازداشتگاه اطلاعات زاهدان شدم؟ یا از شبی که اولین خبر اعدام رفیق‌هایم را شنیدم؟ بیست‌ویک ماه آن‌جا بودم، در میان دیوارهایی که نه تنها جسم آدم را، بلکه روحش را نیز حبس می‌کردند. جایی که بیش‌تر آدم‌ها نه دزد بودند، نه قاتل؛ سیاسی بودند و عقیدتی […]

من نه حقوق‌دانم، نه قاضی و نه متخصص فقه اسلامی. بلکه در این یادداشت کوتاه کوشش می‌کنم برداشت خود را درباره‌‌ی شیوه‌نامه‌ی احراز توبه (ابلاغیه‌ی رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی در تیرماه ۱۴۰۳) با شما در میان بگذارم؛ اگرچه لازم است به علت عدم تخصص لازم و ورود به این بحث، پیشاپیش از شما خوانندگان […]

در نیمه‌ی اول تیرماه ۱۴۰۳ و در بحبوحه‌ی دوران پس از سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و آماده‌سازی‌ها برای انتخاب رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، رئیس قوه‌ی قضاییه شیوه‌نامه‌ای را ابلاغ کرد که به نظر می‌آید اگر در فضای دیگری بود، محل بحث‌ها و نظرهای بسیاری می‌شد. نام شیوه‌نامه‌ی ابلاغی، «شیوه‌نامه‌ی احراز توبه» است و با […]

فاجعه‌ی معدن طبس که به کشته و مجروح شدن ده‌ها کارگر منجر شد، اولین حادثه از این دست نبوده و به‌نظر هم نمی‌رسد آخرین آن باشد، زیرا مشخص است که ایمنی معادن کشور، برای کارفرمایان و نهادهای دولتی مرتبط، اولویت ندارد. تشخیص این‌که در یک محیط کار مانند معدن، باید کدام استاندادرهای ایمنی رعایت شود، […]

حادثه‌ی دردناک «معدن طبس» که با انفجار یا ریزش در یکی از معادن زغال‌سنگ این منطقه همراه بود، جان تعدادی از کارگران را گرفت و خانواده‌های بسیاری را داغدار کرد. این حادثه ازجمله رویدادهای تلخی است که بار دیگر به مشکلات اساسی در حوزه‌ی ایمنی کار و نبود نظارت کافی بر معادن در ایران اشاره […]

براساس گزارش‌های رسمی و دولتی، جامعه‌ی ایران هر ساله شاهد ده‌ها فاجعه‌ی مرگبار در معادن کشور است. آمار قربانیان، به‌دلیل گزارش‌نشدن همه‌ی سوانح، دقیق و وثیق نیست. اما برخی از برآوردها نشان می‌دهند که سالانه بیش از ۱۰۰ سانحه‌ی جدی در معادن ایران رخ می‌دهد که بسیاری از آن‌ها منجر به مرگ کارگران و نیروی […]

معمولاً از زمانی که اتهام والد دستگیرشده روشن می‌شود، یا حتی از لحظه‌ی دستگیری و به‌خاطر جرم انتسابی، سوگواری کودک و خانواده‌ی فرد دستگیرشده آغاز می‌گردد. این سوگواری که می‌تواند شکل سوگ طولانی‌مدت (prolonged grief) به خود بگیرد، با زمان‌بر شدن روند دادرسی، صدور حکم اعدام در دادگاه، تجدیدنظرخواهی و رد آن یا تایید حکم […]

تراژدی مرگ «نیان»، دختربچه‌ی هفت‌ساله‌ی بوکانی که زیر شکنجه‌ی دوست دختر پدرش و برادر او جان باخت، بار دیگر زخم کهنه‌ی بی‌پناهی کودکان را در برابر خشونت‌های خانگی آشکار کرد. این رویداد نه یک استثنا، بلکه حلقه‌ی دیگری از زنجیره‌ی بلند کودک‌آزاری‌هایی است که در سکوت قوانین ناکارآمد و تابوهای اجتماعی خفه می‌شود. نیان، با […]

فضای مجازی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان، نوجوانان و خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است. با این حال به نظر می‌رسد سیاست‌های فیلترینگ در ایران طی دهه‌های گذشته به جای حمایت از خانواده‌ها، چالش‌هایی را نیز ایجاد کرده است. فضای مجازی به یکی از ارکان اصلی زندگی روزمره‌ی انسان‌ها، به‌ویژه کودکان و نوجوانان تبدیل شده […]

امروزه بیش‌تر مردم ایران با اصطلاح «هسته‌ی سخت نظام» آشنا هستند. این هسته، به‌شکل طبیعی و مطابق با قوانین جمهوری اسلامی، به شخص رهبر و حلقه‌ی اول اطرافیان او اطلاق می‌شود. مطابق با همین تعریف، حلقه‌ی اول نظام، باید از فرماندهان عالی‌رتبه‌ی نظامی که منصوب خود رهبر ایران هستند (شامل فرماندهان ارتش و سپاه و […]

طی سال‌های گذشته، سریال تلویزیونی «پایتخت» همواره با برخی گزاره‌های اجتماعی و سیاسی مورد توجه بوده است. فصل هفتم این سریال، با وجود این‌که مخاطبان زیادی را پای تلویزیون کشاند، اما مورد انتقاد ببیندگان قرار گرفت. بسیاری از مخاطبان به افت کیفیت نویسندگی انتقاد کردند. آن‌ها معتقدند با نبود خشایار الوند (یکی از نویسنده‌های فصل‌های […]

در بستر تحولات پرتنش و بی‌ثباتی‌های مزمن سال‌های اخیر، جامعه‌ی ایران با اشکالی چندوجهی از فرسایش اجتماعی مواجه شده است؛ وضعیتی که نه‌تنها در شاخص‌های اقتصادی و سیاسی، بلکه در سطح تجربه‌ی زیسته‌ی شهروندان نیز قابل مشاهده است. از میان مولفه‌های کلیدی این بحران چند‌لایه، سه پدیده بیش از سایرین برجسته ‌است: ناامنی مالی و […]