جنگ دوازده‌روزه تمام شد، اما شرایط جنگی تمام نشده است. سایه‌ی جنگ هم‌چنان بالای سر جامعه‌ی ایران است. تهدید جنگ، موشک‌باران، انفجار، ترور و عملیات سیستم‌های امنیتی اسرائیل در ایران هم‌چنان جدی است. ادامه یافتن وضعیت جنگی، ناتوانی حاکمیت در اقداماتی برای رفع این تهدید و تشدید بحران‌های سیاسی و اقتصادی پیشین شرایطی را ساخته […]

پس از پایان جنگ دوازده‌روزه، وضعیت ایران به‌ظاهر وارد فازی از ثبات شده است؛ فازی که در گفتار سیاسی از آن به‌عنوان «بازدارندگی متقابل» یا «تنشِ کنترل‌شده» یاد می‌شود، اما در سطح ساختاری، نه‌تنها نشانه‌ای از بازگشت به نظم عادی نیست، بلکه حامل نوعی تداوم‌یافتگی بحران در غیابِ انفجار است. آن‌چه در این‌جا به‌ظاهر صلح […]

در خردادماه سال جاری، ایران شاهد یکی از کوتاه‌ترین و پرهزینه‌ترین رویارویی‌های نظامی بود که به جنگ‌ دوازده‌روزه موسوم گردید. این جنگ نه‌تنها زیرساخت‌های حیاتی ایران، از‌جمله مراکز حساس هسته‌ای و سامانه‌های پدافندی را هدف قرار داد، بلکه ضعف‌های ریشه‌دار در ساختار دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی را نیز برملا کرد و نشان داد که […]

عطف به مصوبه‌ی کانون وکلای دادگستری استان یزد با موضوع صدور پروانه‌ی وکالت برای سعید مرتضوی (قاضی و مستخدم پیشین دولت) و باتوجه به واکنش جامعه‌ی وکالت و اعتراض وکلا به عملکرد هیات مدیره‌ی کانون وکلای یزد، این مصوبه از منظر قانونی و اصول حرفه‌ای وکالت قابل بررسی است. نظر به این امر که سوابق […]

نزدیک به یک‌صد سال از اعتصاب سراسری چهارده روزه‌ی کارگران چاپخانه‌ها و نیز اعتصاب دامنه‌دار کارگران صنعت نفت آبادان در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۴ هجری شمسی می‌گذرد. این اولین اعتصابات واقعی و رسمی جریان کارگری در ایران به شمار می‌رود. پس‌ازآن، در فاصله‌ی میان سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ نیز اعتصابات گسترده‌ای شکل گرفت […]

تاثیرات «نئولیبرالیسم» بر دنیای کار و اتحادیه‌های کارگری موضوع بحث‌ معاصر بیش‌تر کشورهاست. به گفته‌ی «دیوید هاروی»، نئولیبرالیسم، به‌عنوان نظریه‌ای از شیوه‌های اقتصاد سیاسیِ قابل درک است که رفاه انسان‌ها را با حداکثرسازی آزادی‌های کارآفرینی در چهارچوبی نهادی که مشخصه‌های آن شامل حفظ حقوق مالکیت خصوصی، آزادی‌های فردی، بازارها و تجارت آزاد است، مشخص می‌کند. […]

به دلیل عدم شناخت کافی درحیطه‌ی مسائل مربوط به یارسان، معمولا نیاز است که چند قدم به عقب‌تر رفته و با نگاهی اجمالی به فلسفه‌ی آیین یاری، سوال‌های احتمالی ذهن خواننده، تا حد امکان پاسخ داده شود. اما هدف از این نوشته پرداختن به مسائل بنیادی و اعتقادی و آیینی یارسان نیست و این بار […]

تصوف، عرفان، درویشی و برخی اسامی دیگر، اشاره به مکتبی از دین اسلام دارد که بنا بر رویه هر سلسله از این مکتب -که من بعد به عنوان تصوف از آن یاد می کنیم-، در مذاهب مختلفه دین اسلام اعتقاد دارد که دستورات شرع، حداقل لازم برای یک مسلمان برای سبک زندگی در این جهان […]

دنبال کردن بازداشت‌های مسیحیان در ایران به روشنی نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر مقامات دولتی ایران جامعه‌ی مسیحی را هدفی برای سرکوب قرار داده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که از ماه می تا آگوست 2016 ، 79 شهروند مسیحی دستگیر شدند و تعداد عمده‌ی این شهروندان مورد بازجویی قرار گرفته‌ و روانه‌ی زندان […]

مکران، منطقه‌ای در جنوب شرقی ایران است که از تنگه‌ی هرمز به سمت شرق امتداد یافته و از میناب آغاز شده، تا رود سند در بلوچستان پاکستان ادامه می‌یابد. این منطقه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌عنوان یک آبراه بین‌المللی شناخته می‌شود. مکران برای ایران و پاکستان ارزشی راهبردی […]

چندی پیش، سخنگوی دولت اعلام کرد که دولت پزشکیان قصد دارد پایتخت را از تهران به منطقه‌ی مکران انتقال دهد و این موضوع در حال بررسی است.(۱) کشورهای زیادی در طول تاریخ بنا به دلایلی پایتخت‌های خود را تغییر داده‌اند، دلیل مهم آن‌ها افزایش جمعیت در پایتخت و توسعه متوازن در کشور بوده است. در […]

در آغازین ماه زمستان ۱۴۰۳، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس دولت جدید حکومت جمهوری اسلامی، در جمع اعضای ستاد روابط اقتصادی خارجی کشور صراحتاً اعلام کرد که اگر به جمع‌بندی درخصوص انتقال پایتخت برسند، یکی از مناطقی که به‌صورتی کاملاً جدی مطرح خواهد بود، مکران است.(۱) مکران، سرزمینی در جنوب بلوچستان ایران که در تعلیقات […]

هستی و جوهره‌ی قصاص از گذشته‌های دور بر یک قانون طبیعی بنا شده است: «بکشی کشته می‌شوی، چشم در برابر چشم و دندان در برابر دندان». این قانون مشهور پیش از ظهور ادیان ابراهیمی نیز وجود داشته؛ در سنگ‌نگاره‌های تاریخی –از جمله لوح حمورابی که امروزه در موزه‌ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود (مربوط به ۱۸۰۰ […]

خبرگزاری‌های داخلی از ابلاغ شیوه‌نامه‌ی «احراز توبه» توسط رئیس قوه‌ی قضاییه خبر داده‌اند. هرچند علت این ابلاغیه تاسیس شرعی و قانونی توبه در مراجع قضایی عنوان شده و به نقش بسزای آن در اصلاح و تربیت مرتکبان جرم و پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم اشاره شده است، اما در زمینه‌ی آزادی ادیان و مذاهب، می‌تواند […]

سال ۲۰۲۳ میلادی نیز با تمام فراز و نشیبش گذشت. سالی که در ایران تحت تاثیر جنبش اعتراضی روی داده در سال میلادی پیشش بود و البته در آن برخورد قهری با معترضان ادامه داشت. سالی که بسیاری از معترضان جنبش اعتراضی سال۱۴۰۱ هم‌چنان در بند بودند و با احکام سنگینی توسط دادگاه‌های انقلاب مواجه […]

زنانه‌شدن سالمندی، جامعه‌ی جهانی را با چالش‌هایی کلان مواجه ساخته؛ مشکلاتی که جامعه‌ی ایران نیز از آن مستثنی نیست. اگرچه در سایر کشورهای جهان برای مقابله با زنانه‌شدن سالمندی و مدیریت این بحران، استراتژی‌ها و سیاست‌های کارآمد در نظر گرفته شده، اما در ایران، این بحران چهره‌ی تکان‌دهنده‌ی خود را در فزونی روز افزون سالمندان […]

سلامت روان امروزه تعریفی مبنی بر بهزیستی روانی، اجتماعی و جسمانی دارد و به این معناست که فرد با توجه به پیوستگی روانشناختی با تمام ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در ارتباط است و هرگونه نابسامانی و آشفتگی در این ساختارها فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش آمار خودکشی در سطح یک […]

اول اپریل (۱۲ فروردین) روز جهانی بهداشت نام‌گذاری شده است. بهداشت به مجموعه برنامه‌ها و اقداماتی گفته می‌شود که رعایت آن موجب سلامت روحی، روانی و جسمانی بشر  و اجرای درست آن در نهایت موجب سلامت یک جامعه می‌شود. در کشورهای پیشرفته، بهداشت یکی از ارکان و حقوق نخستین و بنیادین افراد جامعه است که […]

در هفته‌هایی که گذشت، یکی از بنادر اصلی کشور، تبعات سنگینی را متحمل شد. ششم اردیبهشت ۱۴۰۴ انفجار مهیبی در محوطه‌ی کانتینری بندر رجایی بندرعباس رخ داد که بر اساس آخرین خبرها، به جان‌باختن بیش از ۵۰ نفر و مجروح‌شدن بیش از ۱۰۰۰ نفر انجامید. منشا انفجار، کانتینرهای حاوی مواد شیمیایی خطرناک اعلام شد. شدت […]

فارغ از این‌که انتقال پایتخت به مکران که این روزها نقل محافل شده، آیا فعلی سازگار با محیط‌زیست و مشخصاً مطابق با اسناد بالادستی کشور –به‌ویژه سند آمایش سرزمین— است یا نه، طرح گزاره‌ای به این اهمیت، یعنی لزوم انتقال پایتخت به مکانی دیگر و ارائه‌ی پاسخ برای آن، یعنی انتقال به مکران در کسری […]

  شهری با آسمان تیره‌وتار شاید زمانی که به آلودگی نیروگاه‌ها فکر می‌کنیم، قبل از هر چیز دودکش‌های بلندی که دودهای آن‌ها آسمان را تیره‌وتار کرده برایمان مجسم می‌شود. تاثیرات محیط‌زیستی منفی نیروگاه‌ها به آلودگی هوا محدود نمی‌شود؛ تولید مقادیر عظیم انرژی الزاماً، افت‌هایی در منابع آن، تخلیه‌ی خاکستر و دیگر آلاینده‌ها در هوا، ایجاد […]

پس از چند دهه ناکامی در توسعه‌ی اقتصادی، دموکراسی‌سازی و تقویت رعایت حقوق بشر، اکنون جامعه‌ی ما به تجربه‌های پیشین خود می‌نگرد. جامعه‌ی ما می‌بیند که با وجود آزمودن انواع مختلفی از استراتژی‌های انقلابی و رفرمیستی، استفاده از روش‌های پارلمانی تا منازعات خشونت‌آمیز، تجربه‌ی چند انقلاب و چندین جنبش اجتماعی هنوز به مطلوب‌های خود دست […]

در صبحی سرد، میدان شهر پر از جمعیت است. جرثقیل بزرگی در وسط میدان ایستاده. طناب دار آویزان از جرثقیل در باد تکان تکان می‌خورد. همه در تقلا هستند که جای خوبی برای تماشا پیدا کنند. مادری به کودکی که بغل دارد، شکلاتی می‌دهد تا او را آرام کند. بالاتر، چند نفر با نقاب روی […]

مسئله‌ی اعدام، همواره امری پرچالش در ایران بوده است. این مجازات پیش و پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ توسط حکومت‌ها اجرا شده و پیوسته آماج نقد منتقدان قرار گرفته است. مجازات اعدام، در ماهیت خود، قتل دولتی است که توسط حکومت‌ها اعمال می‌شود و خروجی آن چیزی نیست جز بازتولید خشونتی که به بهانه‌ی خشونتی […]

مرکز پژوهش‌های مجلس پژوهشی را منتشر کرده که اعلام می‌کند نزدیک به ۵۵% رتبه‌های زیر سه‌هزار کنکور سراسری از دو دهک بالای اقتصادی ایران است و هشدار می‌دهد که سطح دسترسی به آموزش عالی در ایران –چه از نظر کمی چه از نظر کیفی— به صورت معناداری ناعادلانه است. یک دلیل عمده برای این شکاف […]

در دوران جنبش مهسا، دانشگاه‌های ایران، یکی از اصلی‌ترین سنگرهایی بودند که صدای فریاد «زن، زندگی، آزادی» در آن از سوی دانشجویان و اساتید بلند شد. مطالبات این بخش از جامعه‌ی علمی کشور، کاملاً در راستای مطالبات مردم بود؛ خواسته‌هایی که هزاران نفر را در شهرستان‌ها و روستاها از خانه‌هایشان روانه‌ی خیابان‌ها کرد. بسیاری از […]

همزمان با آغاز خیزش «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱، دانشجویان سراسر کشور در دانشگاه‌ها به عنوان نبض تپنده‌ی جریان‌ها و جنبش‌های اجتماعی، درخصوص جان باختن مهسا امینی به اعتراض و واکنش و تجمعات گسترده پرداختند. این اعتراضات آن‌قدر فراگیر بود که تشکل‌های دانشجویی –اعم از انجمن‌های اسلامی و شوراهای صنفی و یا جمع‌های غیررسمی […]

در دل شب، صدای آژیرها از خواب شهرها عبور می‌کند. آسمان در آتش است، دیوارها می‌لرزند و سکوت خانه‌ها شکاف برمی‌دارد. جنگ، این واژه‌ی بی‌رحم تکرارشونده، دوباره از خواب تاریخ بیدار شده و بر جان انسان‌ها سایه انداخته است. اما در میان ویرانی، در پشت خاکستر، در سکوت پناهگاه‌ها یا روی دیوارهای خیابان‌های نیمه ‌ویران، […]

مجازات اعدام، به‌عنوان یکی از شدیدترین و غیرقابل بازگشت‌ترین اشکال مجازات، همواره محل مناقشه‌ای جدی در میان اندیشمندان حقوقی، جامعه‌شناسان و فعالان حقوق بشر بوده است. در جمهوری اسلامی ایران، اعدام نه تنها ابزاری قضایی، بلکه ابزاری سیاسی و ایدئولوژیک نیز بوده که در بسیاری از موارد برای سرکوب اعتراضات، حذف مخالفان و ایجاد رعب […]

طی سال‌های گذشته، سریال تلویزیونی «پایتخت» همواره با برخی گزاره‌های اجتماعی و سیاسی مورد توجه بوده است. فصل هفتم این سریال، با وجود این‌که مخاطبان زیادی را پای تلویزیون کشاند، اما مورد انتقاد ببیندگان قرار گرفت. بسیاری از مخاطبان به افت کیفیت نویسندگی انتقاد کردند. آن‌ها معتقدند با نبود خشایار الوند (یکی از نویسنده‌های فصل‌های […]

ادبیات داستانی در ایران با نگاه اکثریت و تعریف آن از صداها و روایت‌های مورد توجه عموم جامعه گره خورده است. به این ترتیب جامعه یا جوامعی که جزئی از این اکثریت محسوب نمی‌شوند، جایی در صحنه‌ی ادبی آن نیز ندارند. جوامع به حاشیه رانده شده در هر کشوری علاوه بر آن‌که از دایره‌ی قدرت، […]

آزار جنسی در محیط کار خطری است که باعث کاهش کیفیت زندگی شخصی و کاری می‌شود، رفاه زنان و مردان را به خطر می‌اندازد، برابری جنسیتی را تضعیف می‌کند و هزینه‌هایی را بر شرکت‌ها و سازمان‌ها تحمیل می‌کند. در سال‌های اخیر جنبش‌هایی در جهان شکل گرفته است که باعث توجه بیش‌تر به این واقعیت شده […]

مهاجرت پدیده‌ای است که در فرهنگ و تاریخ بشر و البته ایرانیان سابقه‌ای به درازنای تاریخ دارد (پرچم‌دار ادبیات مهاجرت در ایران، نویسندگان شهیر و نامی چون بزرگ علوی و صادق هدایت بودند). با بررسی تمام جوانب آن، آشکار است که انگیزه‌های مهاجرت [اجباری] در سال‌های اخیر از میهنمان بیش از هر مطلب دیگری وابسته […]

فمیساید (Femicide) یا زن‌کشی، به معنای قتل زنان به‌دلیل جنسیتشان، یکی از شدیدترین اشکال خشونت مبتنی بر جنسیت است. در جوهرخود، فمیساید ناشی از نظام‌ ریشه‌دار و دیرپای پدرسالاری و زن‌ستیزی است که در آن، جان زنان در مقام فرودست و بی‌‌ارزش قلمداد گردیده و اعمال کنترل بر آنان طبیعی جلوه داده می‌شود و زمانی‌که […]

«در جنگ، زنان و کودکان نخستین قربانیان هستند، حتی پیش از آن‌که درگیری‌ها به‌طور جدی آغاز شود».*   جنگ جنسیت‌مند است نه بی‌طرف. زخم‌های جنگ تنها در بدن‌ها نیست، بلکه در زندگی‌هایی است که برای همیشه دگرگون شده‌اند، و زنان، همان‌هایی هستند که این زخم‌ها را به‌صورت خاموش حمل می‌کنند. هزینه‌ها و پیامدهای جنگ به‌طور نامتناسبی […]

مهریه را می‌توان در بافت کلی سنت دید: از گذشته‌های دور به ما رسیده و نماینده‌ی دورانی است که شاید ضرورتاً با نیازهای امروز ما سازگاری نداشته باشد. گزاره‌ی اخیر را با پشتوانه‌ی پرسش‌هایی مطرح می‌کنم که سال‌ها است در جامعه‌ی ما مکرراً پرسیده می‌شود. قانونگذار ایرانی چند سالی یک‌بار در مقررات آن دستکاری‌های جزئی […]

صحبت از اعدام در ملاعام، فراخوانی تصویری اولیه است: جمعیتی گردآمده در میدانی، سکویی غرق در نور خورشید یا سایه، و آن سیمای رعب‌انگیز محکوم. صحنه‌ای که هم باستانی به‌نظر می‌رسد و هم به شکلی ناراحت‌کننده. بیش‌تر مخالفت‌های مدرن با این عمل، بر مبانی حقوق بشری، همدلی و آن انزجار عمیقی استوار هستند که از […]

در تاریخ جنگ‌های معاصر سابقه‌ی تهاجم نیروی هوایی به زندان‌ها وجود دارد. در برخی از موارد این اتفاق نتیجه‌ی بی‌دقتی یا خطا در اجرای عملیات اصلی است. یکی از تلخ‌ترین این موارد عملیاتی است که ناتو در پاسخ به سرکوب‌های قومی ارتش صربستان علیه آلبانیایی‌تبارهای کوزوو انجام داد. در این عملیات که در ماه می […]

در سال‌های اخیر مهریه به یک مقوله‌ی محل بحث و نزاع، هم در سطح جامعه و هم در حوزه‌ی تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری، تبدیل شده است. افزایش نامعقول مقدار مهریه در عرف جامعه باعث شده است که قانون‌گذاران و دستگاه قضایی ایران سیاستی در راستای کاهش حمایت قانونی و قضایی از مهریه را پیش بگیرند. البته […]

در دهه‌های اخیر، اعتصاب به‌عنوان یکی از اشکال اصلی کنش جمعی در جوامع معاصر، بیش از آن‌که صرفاً واکنشی صنفی تلقی شود، به ابزار موثری برای بیان مطالبات در بسترهایی تبدیل شده است که امکان مشارکت رسمی و نهادمند در آن‌ها محدود یا مسدود است. در ایران نیز، که ساختارهای تشکل‌یابی کارگری و صنفی با […]

شمار بسیار زیادی از شهرهای ایران برای روزها شاهد اعتصاب کامیونداران بود؛ اعتصابی که اول خرداد آغاز شد و به دلیل گستردگی و انعکاس آن در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی، مقامات جمهوری اسلامی را به واکنش وا داشت. کامیونداران به موارد زیادی اعتراض داشتند؛ از جمله به سه نرخی شدن قیمت گازوییل، بالا رفتن […]

حوادث ضمن کار در کشورهای جهان، به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران، به‌طور مداوم باعث کشته‌شدن کارگران و مزدبگیران می‌شود. یکی از آخرین موارد مربوط به حوادث ضمن کار، انفجار در بندر رجایی بندرعباس است که در آن، ده‌ها تن از کارگران و کارکنان کشته و شمار نامشخصی از آنان نیز مفقود شدند. براساس اخبار منتشرشده، […]

مسئله‌ی اعدام، همواره امری پرچالش در ایران بوده است. این مجازات پیش و پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ توسط حکومت‌ها اجرا شده و پیوسته آماج نقد منتقدان قرار گرفته است. مجازات اعدام، در ماهیت خود، قتل دولتی است که توسط حکومت‌ها اعمال می‌شود و خروجی آن چیزی نیست جز بازتولید خشونتی که به بهانه‌ی خشونتی […]

در یک صبح سرد زمستانی، در سکوت سنگین میدان شهر، جمعیتی گردآمده‌اند تا اعدام علنی یک فرد محکوم را تماشا کنند. صدای همهمه‌ی جمعیت و قدم‌های سریع نگهبانان در هوا موج می‌زند. کودکی ۴ یا ۵ ساله، پفک در دست، در کنار مادرش ایستاده است. نگاهش را به طناب بسته‌شده به گردن زندانی دوخته و […]

جنگ دوازده‌روزه‌ی ایران و اسرائیل یک مخاصمه‌ی مسلحانه‌ی کوتاه‌مدت بود که اثرات مخرب جانی، روانی و مالی بر غیرنظامیان داشته است. بررسی حقوق کودکان به‌عنوان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه که تحت تاثیر این جنگ قرار گرفتند و وظایف دولت‌ها در قبال آن‌ها در این میان حائز اهمیت است. این حقوق بر اساس اسناد معتبر بین‌المللی مختلف […]

بنابر قاعده‌ی حکومت قانون، ضرورت اعمال و اجرای قوانین لازمه‌ی حیات یک نظام اجتماعی است و در این بین، حتی سارقان و قاتلان نیز به لزوم اعمال قانون و احترام به حکم قانون باور دارند و بنا به همین آگاهی است که هنگام ارتکاب جرم ترس و دلهره دارند. در تایید این بیان، می‌توان به […]

حافظه‌ی جمعی در جوامعی که با بحران‌های سیاسی و ساختارهای سرکوبگر مواجه‌اند، صرفاً به‌منزله‌ی بازخوانی گذشته عمل نمی‌کند، بلکه به عرصه‌ای برای مقاومت فرهنگی، بازتعریف هویت اجتماعی، و مطالبه‌گری حقوق بشری بدل می‌شود. در بستر ایران معاصر، بازنمایی نمادهای ملی –از پرچم و آیین‌های فرهنگی گرفته تا اشعار و موسیقی‌های میهنی— کارکردی دوگانه یافته است: […]

این روزها کم‌تر کسی است که نامی از برنامه‌ی اینترنتی «عشق ابدی» نشنیده باشد. چند جوان مهاجر ایرانی در یک ویلای ساحلی در ترکیه گرد هم آمده‌اند و قرار است پارتنر یا معشوق خود را از بین یکدیگر انتخاب کنند. آن‌ها با هم رقابت می‌کنند و روزمرگی‌های‌شان محتوایی خلق می‌کند که بازدیدهای حیرت‌انگیزی در فضای […]