به‌ سادگی نمی‌توان به ‌سوالاتی از قبیل: «آیا تواب می‌تواند به شکنجه‌گر بدل ‌شود؟» پاسخ داد، چرا که تواب‌شدن، قبل از هر چیز، محصول شکنجه و فشارهای روحی و روانی بر جسم و جان فرد اسیرشده است. مقاومت انسان‌ها در مقابل تهدید، شکنجه و مجازات نیز متفاوت است؛ برخی از افراد در مقابل خشونت شکنجه‌گران […]...

توبه، یک اصطلاح دینی در ادیان مختلف، هم‌چنین اسلام است که هدف آن «بازاجتماعی» کردن شخص مجرم و جلوگیری از «انگ‌زنی» جامعه به فرد مجرم است. این‌ دستور دینی مبتنی بر بازسازی شخصیت «گناهگار» با اظهار ندامت و پشیمانی پنهانی است اما در نظام‌های ایدئولوژیک عموماً از این دستورالعمل، نه با هدف «بزه‌پوشی»، بلکه در […]...

اوایل تیرماه سال جاری، رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی، شیوه‌نامه‌ی احراز توبه را در ۹ ماده ابلاغ نمود. این شیوه‌نامه در راستای اجرای مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و بند «ج» ماده‌ی ۲۴ آیین‌نامه‌ی اجرایی سازمان زندان‌ها تدوین شده‌ است. در ماده‌ی نخست، این شیوه‌نامه‌ توبه را «حالتی نفسانی توصیف می‌کند» […]...

حدود سیصد سال پیش، فرانسوا ولتر، از فیلسوفان نامدار عصر روشنگری، اعتقاد داشت: «باید بین گناه و جرم تفاوت قائل شد». کافی است به مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و شیوه‌نامه‌ی احراز توبه که اخیراً از سوی رئیس قوه‌ی قضاییه ابلاغ شده، نگاه کنیم و آن‌ها […]...

شیوه‌نامه، توبه را حالتی نفسانی از توجه و بازگشت انسان به سوی خدا پس از ارتكاب جرم تعریف می‌كند كه پیامد آن ندامت، اصلاح و ترك رفتار و سعی در جبران خسارت است. این تعاریف البته بار حقوقی مشخصی ندارد. توبه می‌تواند در مورد گناهانی باشد كه جنبه‌ی مجرمانه ندارد، مانند ترك نماز یا قطع […]...

قانون یکی از مهم‌ترین بایسته‌های تشکیل و دستیابی به جامعه‌ی مدنی است. ابتنای امور بر قانون و پاسداری از حریم قانون به عنوان تبلور اراده‌ی عموم مردم، ضامن بقاء و مایه ثبات این‌چنین جامعه‌ای است. مجموعه‌ی این ویژگی‌ها –به ‌علاوه‌ی برخی ویژگی‌های دیگر— که از آن به «حاکمیت قانون» تعبیر می‌شود، ذات و جوهر تغییرناپذیر […]...

حکومت‌های ایدئولوژیک برای بقا همواره سعی می‌کنند تمامی ابعاد حاکمیتی را تحت سیطره‌ی اصول عقیدتی و ایدئولوژی خود قرار دهند و نظام کیفری و سیستم قضایی نیز از این موضوع مستثنی نیست. در واقع می‌توان گفت ایدئولوژی حکومت‌ها نه‌تنها تعیین‌کننده‌ی قوانین کیفری و نحوه‌ی اجرای آن‌هاست، بلکه بر کلیت نظام قضایی و حتی فرهنگ عمومی […]...

مطلب حاضر به رویکرد فعالین حقوق بشر در قبال فرآیند اعتراف‌گیری اجباری و تواب‌سازی در اسارتگاه‌های حکام مستبد اختصاص دارد. این‌که چگونه فرد اسیر مجبور به ابراز توبه و ندامت می‌شود تا جایی که حتی به آرمان‌ها و ارزش‌های خود پشت کرده و ارزش‌ها و ایدئولوژی اسارتگر خود را می‌پذیرد و به این ترتیب حتی […]...

اخیراً غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی، با هدف پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم و اصلاح و تربیت مجرمان، شیوه‌نامه‌ای تحت عنوان «احراز صلاحیت توبه» را به مراجع قضایی ابلاغ کرد تا در دستور کار قرار گیرد. بر اساس این شیوه‌نامه «توبه، حالتی نفسانی است که متضمن توجه و بازگشت انسان به سوی […]...

هر کدام از ما روایت‌های بسیاری از توبه در بازداشتگاه‌ها و زندان‌های سیاسی در دهه‌ی شصت شنیده‌ایم. روایت‌های تلخی که در بسیاری موارد فرد را در بین مرگ و توبه قرار می‌داد. چنان‌که در خصوص اعدام‌های سال۶۷ بسیار شنیده‌ایم بر سر موضع ماندن یا نماندن معیار «اعدام شدن» یا «زنده ماندن» کسانی شده بود که […]...