هنوز مدرسه نمی‌رفتم، اوایل دهه‌ی ۱۳۷۰ شمسی، روزی به منزل یکی از اقوام رفته بودیم و من با پسر فامیل در کوچه مشغول بازی بودم. دعوایی کودکانه شکل گرفت و طرفین دعوا از لفظ افغانی به‌عنوان فحش به یکدیگر استفاده می‌کردند. نمی‌فهمیدم چرا باید افغانی فحش باشد؛ راستش را بخواهید، هنوز هم نمی‌فهمم. این روزها […]...

خبری از معاون اول منتشر می‌شود که می‌گوید بازنشستگان سربار دولت هستند و بار مالی؛ به‌سرعت تکذیب می‌شود و منتشرکننده‌ی خبر هم بازداشت. این سخنان نماینده همان نگاهی است که می‌شناسیم: کارگر سربار کارفرما است، بیمار سربار جامعه است، هزینه‌ی مدرسه سربار بودجه است، خلاصه «ما» منفعتی برای آن‌ها نداریم. تا می‌توانیم کار کنیم و […]...

در یک تقسیم‌بندی می‌توان حقوق را به حقوق موجود و حقوق مطلوب دسته‌بندی کرد. آن‌چه بعداً می‌آید و با روزگار خود سازگار است، حقوق مطلوب است و حقوق موجود ممکن است ضرورتاً با اوضاع و احوال کنونی سازگار نباشد. با این حال، آن‌چه در جامعه در قالب هنجار حقوقی نمود می‌یابد و در محاکم به […]...

در مراسم افتتاح ساختمان سازمان جهانی کار در ژوئن ۱۹۲۶، از سه کلید طلایی برای گشودن سه قفل رونمایی شد. این سه کلید طلایی نمادین نشانه‌ای بود بر اصل مهمی در حقوق کار که هم‌چنان اصل طلایی است: سه‌جانبه‌گرایی. سال‌ها تلاش برای دستیابی به شرایط منصفانه‌ی کار نشان داده بود که جز با توافق سه‌جانبه […]...

آیا با وجود قوانین سختگیرانه‌ی اسلامی مانند محدودیت در انتخاب پوشش (چه زنان و چه مردان) و ممنوعیت استفاده از الکل، می‌توان امیدی به رونق صنعت گردشگری در ایران داشت؟ به پرسش بالا با یک کلمه پاسخ می‌دهم: بله! در ادامه‌ی این مطلب دلایلی که برای این پاسخ دارم و مشکل اصلی پیش روی گردشگری […]...

دنیای واقعی مانند فیلم و رمان نیست. در دنیای واقعی نه جاسوس‌ها ابزار کوچکی دارند که از پشت دیوارهای بلند عکاسی کند، نه «برادر بزرگ» درون خانه‌ها را می‌بیند، مبادا کسی یادداشت محرمانه‌ای داشته باشد. دستکم تصور ما این است که هنوز به آن‌جا نرسیده‌ایم. اما حریم خصوصی ما به مویی بند است: گوگل می‌داند […]...

حق‌های بشری فهرستی نسبتاً طولانی اما محصور دارد. هر سال شماری ادعا بر آن‌ها اضافه می‌شود، اما آن‌چه به‌عنوان حق بشری می‌شناسیم هنوز آن‌هایی است که در اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و دو میثاق –یعنی میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی— درج شده، با چند افزوده که بعدها […]...

دولت (به معنای اعم) اساساً نسبت به چه کسی پاسخگو است؟ جواب از یک سو روشن است و از یک سو تاریک. برابر حقوق بین‌الملل عمومی، دولت (State) در برابر بعضی رفتارهای خود باید به دیگر دولت‌ها پاسخگو باشد. متاسفانه دولت جمهوری اسلامی ایران در تاریخ خود به توسعه بحث مسئولیت بین‌المللی دولت کمک شایانی […]...

وضعیت تقنینی و اجرایی در مورد مسئله‌ی حجاب بسیار پیچیده است. این پیچیدگی از سال گذشته و با شروع خیزش «زن، زندگی، آزادی» بسیار عجیب‌تر هم شده است. پیامک کشف حجاب، توقیف خودرو، لایحه حجاب و عفاف، دستگیری شبانه، تاکسی‌های اینترنتی، کسب‌وکار آنلاین، سطل ماست، پلمپ شدن باغ شازده و هزاران ترکیب در ظاهر بی‌ربط […]...

نگاهی به سه دهه ترانه‌های اجتماعی و حقوق بشری «سندی» هر بار از سربازی اجباری می‌شنوم، صدای شهرام آذر، همان سندی خودمان، در گوشم می‌پیچد: «یغلوی به دست تو صف واسه ساچمه‌پلو…». چند سالی است که هشتگ از سربازی بگو در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. اما ترانه‌ی سندی نه در سال‌های اخیر و با شبکه‌های […]...

چند سد بزرگ در برابر آزادی بیان وجود دارد که یکی از آن‌ها قانون است. سدهای دیگر را من این‌طور می‌بینم: محدودیت‌های فراقانونی، عرف‌ها و هنجارهای جوامع، گرو‌ه‌های فشار و ناتوانی دولت‌ها در تضمین حق آزادی بیان. با چند مثال از این نظر دفاع می‌کنم. برابر اصل بیست‌وهفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «تشکیل‏ اجتماعات‏ […]...

در حوزه‌ی قانونگذاری بسیاری قوانین معطل، متروک یا مهجور داریم که اجرای آن‌‌ها در حوزه‌های مختلف می‌تواند حیاتی باشد. بالاتر از قانون اساسی که نداریم؛ فصل سوم آن به ‌کلی معطل مانده است. اصل ۴۴ آن را سروته تفسیر و اجرا کرده‌اند و اصل پنجاهم آن که در موضوع کنونی ما باید حاکم باشد، فراموش […]...