فضای مجازی و امنیت کودکان/محمد محبی
امیرحسین مقصودلو، ملقب به امیر تتلو، تبدیل به پدیده عجیبی در حوزهی موسیقی و فرهنگی و اجتماعی در ایران یک دههی اخیر است. خوانندهی منحصر به فردی که بدترین خصلتهای اخلاقی را از خود بروز میدهد، و سخیفترین و مستهجنترین ادبیات را بهکار میبرد، اما روزبهروز بر محبوبیتاش افزوده میشود! چندین بار صفحه اینستاگرام او بسته میشود، اما در کمتر از چند ساعت، با افتتاح اکانت جدید، میلیونها فالوئر جذب میکند! در صفحه اینستاگرام خود با یک فراخوان ساده، رکورد تعداد کامنت، و تعداد تماشاگران لایو اینستاگرام را میشکند. و این رکوردشکنیهای پی در پی و افزایش نجومی محبوبیت و شهرت، او را نه به سمت وقار و متانت و مسئولیتپذیری، که به سمت بیاخلاقی، بیبندوباری، بیمسئولیتی و گل درشتیِ بیشتر سوق میدهد. او روز به روز مرزهای وقاحت را جا به جا میکند. اما خوشبختانه، اینستاگرام بعد از بستن آخرین صفحه او، اجازه تاسیس اکانت جدید را نمیدهد.
برخی افراد، بستن پی در پی اکانتهای تتلو در اینستاگرام و مسدود کردن کامل آن و عدم اجازهی ساخت اکانت جدید را «نقض آزادی» این فرد تلقی میکنند. این تلقی اشتباه، ناشی از دریافت نادرست از فلسفهی حقوق آزادی است. اصولاً آزادی هم مثل بقیهی مفاهیمِ پایهایِ سیاسی و حقوقی، در جامعهی ما، به ویروس «نگاه ایدئولوژیک و رادیکال» آلوده شده است. اتفاقاً حفاظت از جامعه در برابر خطراتی چون پدیدهی تتلو، عین آزادی است. معنایِ دقیقِ حقوقیِ مقولهی آزادی، و بقیهی حقوق طبیعی و قراردادی این است که اگر کسی متعرّض به حقوق فرد یا افرادی از جامعه شد، «قانون» توان برخورد با فرد متعرض و سرِجایِ خود نشاندنِ او را داشته باشد. و گرنه در جنگل هم آزادی وجود دارد، اما آزادی بدون قانون! که هر حیوان قوی میتواند بقیه حیوانات را شکار کرده و تبدیل به غذای عادی روزانه خود کند. لذا امثال تتلو نباید این امکان را داشته باشند که کودکان را شکار و طعمهی هوس بازیهایِ جنسیِ خود بکنند.
رفتار و گفتار و کردار امثال تتلو، اگر تاثیری برای افراد جامعه نداشت، حتی اگر احمقانهتر هم میبود، باز مندرج در تحت آزادی فردی بود. اما وقتی رفتارها و کردارها و گفتارهای فردی، بر کثیری از انسانها، تاثیر زیانآور داشته باشد، آنگاه پای حقوق افراد دیگر هم به میان میآید. و قانون وظیفه دارد که از حقوق افراد نگاهبانی کند. خاصیت حقوق طبیعی و قراردادی این است که به صورت بالقوه برای همه وجود دارد و این «قانون» است که باید حقوق بالقوه را به حقوق بالفعل تبدیل کند و جلوگیری از تعرض افراد به حقوق دیگران و پاسداری از آن حقوق، مهمترین مصداق این فرآیند تبدیل است.
برخی از رفتارهای نابهنجار امیر تتلو در فضای مجازی، مصداق بارز تعرض به حقوق افراد و سوئاستفادهی لجام گسیختهی او از شهرتاش بود. در مورد ریشههای شهرت او هم میتوان بحث کرد. و اتفاقاً این هم به حقوق ربط دارد. به طور خلاصه، میتوان گفت که، از آن جا که نظام حقوقی جمهوری اسلامی، به خاطر ماهیت شرعی و ایدئولوژیک خود، مردم ایران را از بسیاری از حقوق جنسی خود محروم کرده است، و همچنین حق آموزش درست و استاندارد مسایل جنسی را هم از کودکان و نوجوانان (که به اندازه آموزش خواندن و نوشتن، مهم و حیاتی است) سلب کرده است، لذا جامعهی ایران، به شدت از معضلات و کمبودهای جنسی رنج میبرد.
اکثر فالوئرهای تتلو، از قشر نوجوان و جوانان زیر بیست سال هستند. افرادی که به خاطر پیشرفت تکنولوژی، سبکهای مختلف زندگی در جاهای دیگر دنیا را مشاهده میکنند و در عین حال در جامعهی خود، و در خانواده و مدرسه و … با محدودیتهای بیشمار روبرو هستند. گلدرشتیِ جنسیِ خاصی که در ادبیات تتلو وجود دارد، برای این جوانان و نوجوانان، جذابیت خاصی دارد و آنها تتلو را در قامت پیامبر عصیانگر میبینند که علیه تمام محدودیتهایی که در جامعه وضع شدهاند طغیان کرده و هیچ حد و مرزی هم برایِ این شورشِ خود قائل نیست.
تتلو، در آخرین حرکت خود، وعدهی پخش آهنگ حرمسرا را به طرفداران خود میدهد. اما در چندین استوری، خواهان مراجعه دختران نوجوان زیر سن قانونی به خانهاش میشود، و این را به عنوان شرط اصلی پخش آهنگ حرمسرا اعلام میکند. اینستاگرام، به خاطر این استوریها و به دنبال ریپورت انبوه کاربران، صفحه او را میبندد و دیگر اجازهی افتتاح صفحه جدید به او نمیدهد. این اقدام سایت فیسبوک (که اینستاگرام هم بخشی از آن است)، اقدامی درست و به جا، برای حفاظت از دختران زیر سن قانونی در برابر سوئاستفادهی جنسی تتلو از آنهاست. همانطوری که در فضای حقیقی، مکانیسمهایی برای محافظت از کودکان وضع شده است، به طور بدیهی، در فضای مجازی هم باید مکانیسمها و قواعد و قوانین مناسبی برای محافظت از کودکان (که به شدت آسیبپذیر هستند) وضع شود. نمیتوان از خانوادهها انتظار داشت که کودکان و نوجوانان و در کل فرزندان زیر سن قانونی خود را از استفاده از فضای مجازی محروم و یا محدود کنند. اساساً محرومیت و محدودیت، نتایج مثبتی در پی ندارند. بلکه این مسئولین سایتها و شبکههای اجتماعی هستند که برای فضای خود، قوانین کارآمد وضع نمایند.
برچسب ها
خط صلح شماره 110 فضای مجازی کودکان ماهنامه خط صلح محمد محبی