صادرات غیرنفتی ایران در ۵ ماه اول امسال کاهش چشمگیری داشته. صادرات غیر نفتی ایران از نظر ارزش تقریبا ۱۲ درصد نسبت به ۵ ماه اول سال قبل کمتر بوده. این درحالیست که صادرات غیر نفتی ایران در طول ۵ سال اخیر تقریبا دوبرابر شده بود. نصف صادرات به اصطلاح غیرنفتی را میعانات گازی و مواد پتروشیمی تشکیل می دهد.
بی بی سی فارسی

اهداف اقتصادی مثل تلاش برای بهینه سازی تخصیص منابع، متعادل سازی توزیع درآمد و رشد اقتصادی برای تمام ملل اهمیت دارند. بنا بر برنامه‌های اقتصادی در ایران، تولید ناخالص ملی باید تا حداقل ۸% افزایش پیدا کند. یکی از عوامل مهم دست یابی به این هدف، کاهش نرخ بیکاری به ۷% و افزایش نسبت اشتغال است. افزایش صادرات غیرنفتی می‌تواند بر تقاضای تجمعی تاثیر بگذارد و بیکاری را کاهش دهد. در این مقاله رابطهٔ بین بیکاری و صادرات غیرنفتی باستفاده از روش‌های اقتصادسنجی مثل ols مطالعه شده است. صادرات غیر نفتی باید به عنوان یک استراتژی برای کاهش بیکاری مورد توجه کارگزاران اقتصادی و سیاست گذاران قرار گیرد. داده‌های آماری و داده‌های زمان بندی شده از بانک مرکزی و سایت‌های اینترنتی سازمان‌های رسمی آماری جمع آوری شده است.

بیکاری و اثرات آن بر متغیرهای اقتصادی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که علم اقتصاد با آن مواجه است و اشتغال کامل یکی از اهداف مهم دولت‌ها محسوب می شود.

بحران بیکاری در اقتصاد ایران و مسائل اجتماعی متعاقبش که کشور را تهدید می‌کند سابقه‌ای طولانی دارد. با رشد جمعیت سریع در سه دههٔ گذشته نیاز به فرصت‌های شغلی به همراه رشد جمعیت افزایش یافته است. افزایش جذب دانش آموزان توسط دانشگاه ها بعد از جنگ، باعث تقلیل نیروی کار در دسترس در بازار کار می‌شد و بعد از فارغ التحصیلی موجودی بازار کار را افزایش می‌داد. نرخ مشارکت زنان در امور اقتصادی و اجتماعی و حضور آن‌ها در بازار کار افزایش یافته بود. کاهش قدرت خرید زنان خانه دار هم یکی از عوامل افزایش موجودی بازار کار می‌شد.

بنا بر اصول تئوریک اشتغال، اشتغال عمل درگیر بودن در یک پیشه و حرفه یا حرفه آموزی است. که شامل کسانی می‌شود که برای خود کار می‌کنند و کسانی که در ازای کار خود حقوق دریافت می‌کنند. نرخ اشتغال درصد جمعیت شاغل به کل جمعیت فعال گفته می‌شود.

وضعیت اشتغال کامل وضعیتی عمومی است که در آن تمام کسانی که تمایل به کار با درآمد هستند می‌توانند از طریق دست یابی به یک فرصت شغلی، آن را عملی کنند. مفهوم اصلی اشتغال کامل در اقتصاد به معنای بیکاری ۰% نیست بلکه حدی از بیکاری که اقتصاددانان آن را بیکاری طبیعی نامیده‌اند است که با وضعیت اشتغال کامل پیوستگی دارد.

آدام اسمیت، موسس اقتصاد کلاسیک بر این عقیده بود که اساس ثروت و رفاه کار انسانی است.

آدم‌هایی که استخدام شده‌اند تا محصولاتی تولید کنند، شامل کار مستقیم و تمام چیزهایی است که می‌توان با آن از بیرون خرید کرد. اسمیت معتقد بود که افزایش درآمد به انجام کار بیشتر منتهی می‌شود. اسمیت معتقد بود دلیل عمده برای گسترش انقلاب صنعتی شرایط رقابتی در اقتصاد و عدم دخالت دولت در اقتصاد بود. در تئوری اقتصاد کلاسیک اشتغال، بازار کار یک بازار رقابتی بود و اشتغال کامل در آن فرض گرفته شده بود. تنها متغیر مستقل در اقتصاد کلاسیک، نیروی کار است. سرمایه گذاری، ابزاری است که در عامل کار جذب شده است و باعث بیکاری نمی‌شود. وقوع بحران اقتصادی و بیکاری گسترده، باعث طرح شک و شبهه و سوالاتی در تئوری کلاسیک اشتغال و آماده شدن فضا برای پایه ریزی مکتب‌های جدید شد. در بین ایده‌ها و نظراتی که بعد از نقد اقتصاد کلاسیک مطرح شد، آرای جان کینز باعث انقلابی در تفکر ویژهٔ اقتصادی شد. در حالی که سوسیالیست‌ها تئوری‌های کلاسیک را نقد می‌کنند، سرمایه گذاری را زیر سوال می‌برند و خواهان سیستم جایگزین برای آن هستند، کینز خواستار اصلاحات در خود سرمایه داری بود تا بتواند قوی‌تر و یک پارچه‌تر به حیات خود ادامه دهد. کینز معتقد بود در قرن بیستم شرایط رقابتی کاملی وجود ندارد و کمیت و کیفیت بازار تغییر کرده است به عقیدهٔ کینز تمایل کارگران به قبول کردن حقوق کمتر ضرورتا راه حل بیکاری نیست. اگر چه کم کردن درآمد باعث کم شدن هزینهٔ تولید برای شرکت‌ها و افزایش اشتغال و تولید می‌شود.

اصول تئوریک صادرات غیرنفتی

عمل صادرات از معنای مفهومی ترابری با کشتی به بیرون از یک کشور مشتق شده است. فروشندهٔ چنین کالا‌ها و خدماتی، صادرکننده نام گرفته است و خریداری که در کشور دیگر آن کالا‌ها و خدمات را خریداری می‌کند واردکننده نام دارد.

صادرات غیرنفتی اقتصاد ایران

در اقتصاد ایران، صادرات به دو دسته تقسیم می‌شودو صادرات نفتی و صادرات غیرنفتی. صادرات غیر نفتی به سه دسته تقسیم می‌شود:

۱-  صادرات محصولات کشاورزی

۲-  صادرات محصولات کارخانه‌ای

۳-  صادرات مصالح ساختمانی و معدنی

به گفتهٔ وزیر اقتصاد ایران، صادرات غیرنفتی ایران به 13.2 میلیارد دلار در چهارماه اول سال اخیر ایرانی رسیده است. حسینی گفت آمار نشان می‌دهد در این مدت صادرات غیرنفتی ایران 42.5 درصد افزایش ارزشی داشته است. هم چنین احمدی‌نژاد گفت صادرات غیر نفتی ایران در سال گذشته از مرز ۳۰ میلیارد دلار گذشته است. اقلام عمدهٔ صادرات غیر نفتی ایران عبارتند از گاز چگالیده، سوخت‌های معدنی، محصولات شیمیایی، پلاستیک، میوه، مغزجات، فرش و کود.

بر اساس تئوری‌ها و نتایج آزمایشی تحقیق، تولید واقعی بر مبنای تقاضا بنا شده است. تقاضا ممکن است بر اساس عوامل داخلی یا خارجی ایجاد شود. نبود تقاضای خارجی باعث شکل گیری تولید بر اساس تقاضای داخلی خواهد شد. به همین خاطر از امکانات بالقوه به طور کامل استفاده نخواهد شد. طبیعی است که از ظرفیت استفاده نشده برای پاسخ گویی به تقاضای خارجی استفاده شود.

صادرات غیر نفتی تمام متغیرهای اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد به خصوص اشتغال. ما می‌توانیم مواردی از تاثیرگذاری صادرات غیرنفتی بر اشتغال، بر تولید، وصول، بسته بندی، صادرات و بازاریابی مشاهده کنیم. برای محصولات کشاورزی و کارخانه‌ای، طبیعی است که فقط تقاضای داخلی محصول بیکاری است تا زمانی که تعادل بین تولید و تقاضا برقرار شود. از طرف دیگر اگر محصولات برای صادر شدن به بازار کشورهای دیگر آماده شوند، تقاضا برای تولید محصولات بیشتر بالا خواهد رفت و امکان فرصت‌های اشتغال بالا خواهد رفت. تحقیقاتی در زمینهٔ بازرگانی خارجی و صادرات انجام شده است. گوردون و همکاران ۲۰۰۶ در تحقیق به نام «گشودگی، نابرابری و فقر: مسئلهٔ موهبت‌ها» تلاش کرده است رابطهٔ بین آزادی بازرگانی و توزیع درآمد و عوامل مربوط به توانایی‌ها را بررسی کند. نتیجه نشان می‌دهد که در کشورهایی که کارگزاران توانایی‌های بالاتری دارند، نابرابری درآمدی کمتری در حالت نظری معتبر است اگر در جریان مبادله و تجارت موانعی وجود نداشته باشد. که در ایران این مسئله محقق نشده است.