امروزه نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی در جهت‌دهی به افکار عمومی، به امری غیر قابل انکار بدل شده است. در جوامعی نظیر ایران که با افزایش روز به روز قشر تحصیل کرده و طبقه‌ی متوسط مواجه است، شبکه‌های اجتماعی علاوه بر شکل‌دهی جدید به عرصه و فضای تعاملات رودرروی اجتماعی و کنش‌های میان فردی به ظرف جدید فعالیت جامعه‌ی مدنی تبدیل شده است.

در همین تعریف خط صلح به سراغ “کمپین حق حیات ایران” به عنوان نمونه‌ای از تلاش کنشگران مدنی برای بهره‌وری از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، به هدف دفاع از حق حیات رفته است. کوهیار گودرزی، فعال حقوق بشر و موسس این کمپین، به سئوالات ما پاسخ می‌دهد…

ضمن توضیح در مورد کمپین حق حیات ایران و مطالبش، بفرمایید که این کمپین فعالیت خودش را از چه زمان آغاز کرده است؟

کمپین حق حیات ایران فعالیت خودش را در دهم اکتبر امسال مصادف با روز جهانی مبارزه با لغو مجازات مرگ -یا اعدام- شروع کرده و در حال حاضر نوزده هزار عضو در فیسبوک دارد. همین طور شامل وب‌سایت و حساب کاربری توئیتر هم می‌شود.

عمده مطالب کمپین در مورد توضیح و تدوین حق حیات و تلاش برای تبدیلش به یک گفتمان غالب و همین‌طور مباحث متنوع و مختلف مرتبط با مجازات اعدام و مسئله‌ی حق حیات یا حق زندگی است؛ از مفهوم مجازات گرفته تا فلسفه‌ی حق حیات به لحاظ حقوقی، بررسی اعدام از منظر علوم انسانی نظیر جامعه شناسی، روانشناسی و فلسفه، نسبت مجازات اعدام با مفاهیمی مثل ساختار قدرت و حکومت‌های استبدادی، دلایل و مباحثات مختلف در رد یا موافقت با مجازات اعدام و البته در مورد دومی عمدتاً باورهای نادرستی که منجر به موافقت یا همراهی نسبی با بخشی از مجازات‌های اعدام می‌شود، نقش و نسبت مذهب و اعدام، مسئله‌ی اعدام و نقش روشن‌فکری دینی، رابطه یا کارکردهای ایدئولوژیک اعدام، اعدام و تبعیض در مورد اقلیت‌های جنسی، قومی و در مورد زنان، بحث در مورد موضوع مهم اعدام در ملائعام و هم‌چنین ریشه و اثرات و تبعات منفی‌اش بر ناخودآگاه جمعی جامعه، تاریخچه‌ی مجازات اعدام از ابتدا تاکنون و این‌که چگونه تمدن جهانی به سمت هرچه محدودتر کردن و لغو این مجازات غیرانسانی گام برداشته، بررسی دلایل و روند  لغو اعدام در کشورهای مختلف دنیا و نتایجی که با لغو اعدام در جوامع مختلف مشاهده شد و به نوعی بررسی اثبات گرایانه‌ی آن از منظر جامعه شناسی، موضوع مهم قصاص و مباحثی مثل بخشش و انتقام و میزان موثر بودن مجازات اعدام از نظر بازدارندگی و هم‌چنین نقش اعدام در کاهش یا بهبود شاخص‌های مرتبط با حقوق بشر و نهایتاً نقش قوانین در تغییر یا تصحیح ذهنیت جامعه در مورد مواردی مثل اعدام و همین‌طور مسائل مهم دیگر و ارزش‌های انسانی.

آقای گودرزی، لطفاً بفرمایید که انگیزه‌ی شما برای راه اندازی این کمپین و دنبال کردن آن چه بوده؟

من در تمام این سال‌هایی که فعالیت حقوق بشری انجام می‌دهم، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایم، موضوع مهم اعدام‌ها در ایران بود و این‌که چه تبعات مهم و نابه‌سامانی می‌تواند برای جامعه و بر روی تصویری که از ایرانیان در جامعه‌ی جهانی وجود دارد، داشته باشد. همین‌طور این‌که ما چقدر کمبود محتوای مناسب به زبان فارسی داریم که یک نگاه محتوایی و حقوق بشری به مسئله‌ی اعدام داشته باشد؛ درحالی‌که مثلاً در مورد کشورهایی مثل امریکا که هنوز مجازات اعدام در آن‌جا برقرار است، نزدیک نیم‌قرن است که کمپین‌های علیه مجازات اعدام، به طور متمرکز روی این محتوای تحقیقاتی، کار و پژوهش می‌کنند و نتایج این تحقیقات را به انتشار عمومی در می‌آوردند که خودش منجر به سیر نزولی درصد موافقان مجازات اعدام در ایالت‌های متحده در دهه‌های اخیر شده است.

موضوع دیگری که منجر به این شد که من بخواهم -و شاید بتوانم- از این طریق ذهنیت بخشی از جامعه در مورد اعدام را تغییر دهم، این بود که نظراتی که معمولاً در حوزه‌ی گفتگو در مورد اعدام با آن مواجه می‌شویم، تا حد خیلی زیادی نشات ‌گرفته از عدم داشتن  پیش‌زمینه و آگاهی کافی در مورد اعدام است و همین‌طور یک سری باورهای نادرست و غلط در مورد میزان تاثیر و  بازدارندگی مجازات اعدام یا دلایل دیگر موافقان اعدام که خب به باور ما اکثر قریب به اتفاق آن‌ها، بنای پژوهشی و علمی ندارد و من فکر کردم که می‌توانیم با در اختیار قرار دادن یک محتوای  آموزشی مناسب و گفتگو در مورد این مسئله و رفع پیش‌فرض‌های نادرست، به تغییر ذهنیت بخشی از جامعه کمک کنیم. همان طور که ما بارها هم در کمپین حق حیات تاکید کردیم، اولویت اصلی ما، نه اقدام عملی در راستای لغو مجازات اعدام، به منزله‌ی سنگ بزرگ به علامت نزدن، بلکه تغییر فرهنگ و ذهنیت جامعه و بالا بردن آگاهی عمومی در مورد مسئله‌ی مهم اعدام و حق حیات است.

این موضوع چقدر دارای اولویت است و موضوعیت دارد که ما به این شکل به اعدام نگاه کنیم و به آن بپردازیم؟

ما این‌طور فکر می‌کنیم و بر این باور هستیم که گفتگو در مورد حق حیات، که بنیادی‌ترین حق بشر از منظر اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر محسوب می‌شود و همین‌طور بحث‌های مرتبط با  آن، با وجود آمار بسیار بالای مجازات اعدام در ایران، که بالاترین سرانه را در جهان به خودش اختصاص داده و دومین از نظر  تعداد است، کاملاً ضروری ست. به علاوه این گفتگو می‌تواند کمک موثری در جهت درک بهتر شان و منزلت انسان، به عنوان کانونی‌ترین ارزش موجود در گفتمان حقوق بشر، باشد. در کنار آن، توضیح این مسئله که چرا ما با اعدام مخالفیم و این از کجا نشات‌گرفتن، می‌تواند گامی کوچک ولی مطلوب در راستای حرکت به سمت جامعه‌ای که یک‌سری ارزش‌های انسانی مثل مدارا و رواداری و پرهیز از خشونت، در آن محترم شمرده شود، باشد.

در نتیجه هدف اصلی ما، همان‌طور که به آن اشاره کردم، تهیه‌ی محتوای کامل و شفاف و مهم‌تر از آن قابل استناد است که از طریق فیسبوک و توئیتر و وب‌سایت قرار است منتشر بشود و مهم‌تر از همه ما امید داریم که وبسایت این کمپین با تکمیل شدن محتوایی که فراهم کردیم، به یک مرجع قابل‌اطمینان و قابل استناد در بحث‌های مختلفی که بین موافقان و مخالفان اعدام در می‌گیرد، تبدیل شود و در موضوعات و بحث‌های مختلف بتواند راهگشا باشد. ما به این منظور علاوه بر ترجمه‌ی مقالات مناسب و حجم قابل‌توجهی از تحقیقات و پژوهش‌های قابل استنادی که تاکنون در سراسر جهان در مورد اعدام  انجام‌شده توسط خودمان، سعی کردیم که از فعالین مختلف بخواهیم که در این مورد بنویسند و هم‌چنین طرح‌های دیگری در مورد فراخوان‌هایی برای نوشتن و گفتگو کردن در مورد این مسئله خواهیم داشت.

در مورد برنامه‌های کمپین من فقط این نکته را هم اضافه کنم که علاوه بر پروژه‌ها و طرح‌های جاری که با هدف درگیر کردن مخاطبان فارسی زبان شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود، به زودی برای آموزش فعالان و  افراد علاقه‌مند در هرکجا برای فعالیت در حوزه‌‌ی حقوق بشر و به طور خاص فعالیت در زمینه‌ی حق حیات و مخالفت با اعدام، کارگاه‌ها و سمینارهای آنلاین هم خواهیم داشت.

راه‌های همکاری با کمپین برای علاقه‌مندان چیست؟

من فکر می‌کنم  مهم‌ترین کمکی که علاقه‌مندان می‌توانند به کمپین داشته باشند، خواندن، دنبال کردن و پیگیری مطالب کمپین و معرفی آن به دوستانشان است. اگر هم شخصی دوست دارد در تهیه‌ی این محتوا  چه به لحاظ ترجمه، چه نگارش و آماده سازی‌ کمک کند، ما استقبال می‌کنیم و می‌تواند از طریق صفحه‌ی فیسبوک کمپین  با ما در تماس باشد.

ممنون از وقتی که در اختیار خط صلح قرار دادید…