آمارهای مربوط به موارد ایدز در ایران تفاوت­های زیادی دارد. برنامه مشترک ملل متحد برای ایدز (UNAIDS) و سازمان جهانی سلامت (WHO) کل تعداد افراد بالغ بالاتر از 15 سال مبتلا به ایدز در ایران را، در انتهای سال 2003 حدود 37,000 نفر تخمین زدند و  این عدد تا پایان سال 2005 به 66,000 نفر رسید. یعنی نرخ نفوذ آن از 1/0 به 2/0 درصد افزایش یافت. اما اعداد رسمی منتشر شده توسط مرکز مدیریت بیماری­های وزارت بهداشت و علوم پزشکی کل تعداد افراد بالغ و کودکان مبتلا به ایدز را 15,587 نفر در سال 2007 نشان می­دهد. از این تعداد 3/94 درصد مذکر و متداول­ترین شیوه انتقال نیز تزریق وریدی مواد مخدر (5/65 درصد)، علل نامعلوم (1/24 درصد) و تماس جنسی (3/7 درصد) بود. تفاوت چهار برابری عدد براوردی برنامه سازمان ملل و مرکز کنترل بیماری­ها نگرانی در مورد دست کم گرفته شدن مسئله ایدز توسط دولت و جامعه ایران را افزایش می­دهد.

از آنجایی که اصول اسلامی نقش عمده­ای در حکومت و فرهنگ ایرانیان ایفا می­کند، ممکن است نسبت به بیان موضوعاتی نظیر اعتیاد، همجنس­­گرایی و رابطه جنسی در زمینه­های خانوادگی، آموزش و اجتماعی تمایل چندانی وجود نداشته باشد. تحقیقات پیشین نشان می­داد که رهبران مذهبی محافظه­کار ایرانی، با بیم اینکه آموزش درباره رابطه جنسی ممکن است باعث افزایش فعالیت­های حرام در شرع نظیر آمیزش پیش از ازدواج یا اعتیاد به مواد تزریقی گردد، با برنامه­های «رابطه جنسی ایمن» مخالفت می­کنند. با توجه به اینکه آلودگی به HIV در ایران زمانی در حال افزایش است که بسیاری از جوامع دیگر شاهد کاهش نرخ آلودگی هستند، باید ببینیم که برای آگاهی دادن به مردم در مورد ریسک و مسائل مربوط این بیماری چه کارهایی صورت گرفته است.

برخی بر این عقیده­ اند که برنامه­های کاهش شیوع HIV در میان افراد پرخطر[1]  نظیر معتادان تزریقی و کارگران جنسی[2] اخیراً افزایش یافته است. به اضافه، مدارس نیز ارائه آموزش پیشگیری از ایدز را در برنامه درسی خود قرار داده­اند. مطالعات صورت گرفته نشانگر وجود تصورات غلط در مورد انتقال و درمان ایدز در میان افراد بالغ ایرانی است، به این ترتیب توسعه این تلاش­های آموزشی ضروری به نظر می­رسد. دانش و درک مناسب نسبت به ماهیت بیماری نه تنها به کاهش خطر سرایت کمک می­کند، بلکه برچسب زنی[3] و تبعیض نسبت به مبتلایان به ایدز در ایران را کاهش خواهد داد.

به هر روی باید گفت که افزایش تعداد موارد ایدز گزارش شده در ایران در سال­های اخیر نیازمند برنامه­های آموزش و پیشگیرانه­ای است که از گسترش بیشتر این بیماری مهلک جلوگیری کند. به اضافه، اختلاف میان تعداد کل موارد گزارش شده توسط سازمان­های دولتی و غیر دولتی نگرانی در مورد عدم توجه به شدت این بیماری را افزایش می­دهد. مطالعات، پایش ضعیف HIV و انکار مسئله ایدز در دنیای اسلام را نشان می­دهد. باید توجه داشت که مسائل مربوط به رابطه و تمایلات جنسی در فرهنگ اسلامی تابو شناخته می­شود، در عین حال یافته­ها حکایت از امکان ابتلا به ایدز از طریق آمیزش جنسی دارد. به هر صورت در اکثر بورشورها و مطالبی که برای آموزش جهت پیشگیری این بیماری در ایران ارائه می­شود، استفاده از کاندوم به عنوان روشی پیشگیرانه عنوان شده است. این نتیجه با مطالعات صورت گرفته در کشورهای اسلامی دیگر در تناقض است، اینگونه به نظر می رسد که در کشورهای دیگر، از بیم ترویج رابطه جنسی خارج از ازدواج، استراتژی­های «رابطه جنسی ایمن» چندان مورد توجه قرار نمی­گیرد. لازم به ذکر است که در این مطالب تصویر یک کاندوم واقعی، بسته بندی و نحوه استفاده درست از آن ارائه نمی­شود. با توجه به وجود درک نادرست نسبت به استفاده از کاندوم برای جلوگیری از بارداری در میان افراد بالغ ایرانی، به نظر می­رسد که نشان دادن نحوه استفاده صحیح از کاندوم مفید و آموزنده خواهد بود. جالب اینکه پیشنهاد رابطه جنسی ایمن به عنوان ابزار جلوگیری از انتقال HIV، با میزان تذکر نسبت به خودداری از استعمال مشروبات الکلی، تک همسری، یا وفاداری به همسر برای جلوگیری از آن برابری می­کند.

مسئله دیگر، بیان رابطه جنسی با همجنس به عنوان شیوه انتقال بیماری است. همجنس گرایی در اسلام فقاهتی حرام است، شاید به همین دلیل است که در اکثر منابع آموزشی به این عامل اشاره­ای نشده و حذف می­شود. علت دیگر شاید این باشد که بعضی از سازمان­ها همجنس­ گرایی را مسئله ایران نمی­دانند و در نتیجه ضرورتی برای ذکر آن نمی­بینند. با این وجود، احتمال بیشتر ابتلا به HIV از طریق رابطه با جنس موافق قرار دادن این مورد در مطالب آموزشی را ضروری می­نماید. خصوصاً با توجه به اینکه رابطه با جنس موافق در اسلام ممنوع عنوان شده و در جامعه نیز مورد بحث قرار نمی­گیرد، جامعه نسبت به خطر سرایت HIV از این طریق آگاهی ندارد. برخی از تحقیقات نشان می­دهد که افراد بالغ ایرانی نسبت به خطر بیشتر انتقال HIV از طریق رابطه جنسی با جنس موافق آگاهی ندارند.

نکته دیگر، ذکر روسپی­گری و پتانسیل آن برای گسترش HIV به هنگام آموزش به کارگران جنسی ایرانی است، این افراد به عنوان گروه­های اجتماعی طرد شده شناخته می­شوند که به درمان، مراقبت پزشکی و آموزش سلامتی دسترسی ندارند. کسانی که از خدمات این گروه نیز بهره می­گیرند باید نسبت به خطرات آن آگاهی داشته باشند. تابو­های پیرامون روسپی­گری و همجنس گرایی، به همراه دست کم گرفتن وجود و خطرات آن در ادبیات، منجر به تردید اعضای این گروه­ها نسبت به شرکت در آزمایش برای شناسایی ابتلا و سپس عدم گزارش دهی نسبت به ابتلای به بیماری می­شود. این مسئله نه تنها منجر به تحریف آمارهای موجود در رابطه با کل موارد ایدز می­شود، بلکه باعث می­شود افراد مبتلا نتوانند مراقبت و درمان مناسبی دریافت نمایند.

از آنجایی که دو سوم موارد زنده ایدز، معتادان تزریقی گزارش شده اند، جلوگیری از گسترش HIV از این طریق اهمیت بسزایی دارد. به دلیل افزایش نرخ تزریق مواد مخدر در ایران و همچنین گزارش­های موجود در مورد به اشتراک گذاری سرنگ میان معتادان، که باعث ابتلا به ایدز و گسترش ویروس میان آنها می­شود، اهمیت این مورد دو چندان می­شود. قرارداشتن سوئ مصرف مواد مخدر در کلیه مطالب آموزشی و ذکر صریح تزریق مواد مخدر در 90 درصد موارد نشان از آگاهی جامعه ایرانی نسبت به این مسئله و تلاش در جهت جلوگیری از عواقب مضر آن است. شاید تاکید بیشتر بر سوئ مصرف مواد نسبت به رابطه جنسی با همجنس و روسپی­گری نشان دهنده این نکته باشد که بخش بیشتری از جامعه در معرض خطر ابتلا به HIV از طریق سرنگ­های آلوده هستند.

مسئله دیگر اینکه، در کنار ذکر عوامل اصلی راه­های انتقال بیماری، باید روش های عدم انتقال بیماری، نظیر امکانات عمومی، بغل کردن، و/یا بوسیدن نیز عنوان شود. ذکر کارهایی که منجر به گسترش ویروس نمی­شود، کمک می­کند که از تبعیض علیه افراد مبتلا به ایدز که به نظر می­رسد در فرهنگ­های اسلامی بالا باشد  جلوگیری شود.