نوروز ۱۴۰۳ از راه رسید و مردم آن‌قدر دست به گریبان روزمرگی هستند که دیگر شور و شوق چندانی برای جشن و سرور ندارند. گرانی پایش را روی خرخره‌ی مردم گذاشته و توان نفس کشیدن را از آن‌ها گرفته است. بیکاری بیداد می‌کند. اگر فقط چند دقیقه اینستاگرام را بالا و پایین کنید، می‌بینید که از پیر و جوان به شکل‌های متفاوت سعی می‌کنند از طریق گرفتن فالوور کسب درآمد کنند. تعداد دانشجویان جوانی که با اندک سرمایه‌ای دستفروشی می‌کنند و از مردم می‌خواهند صفحه‌ی آنان در فضای مجازی را دنبال کنند، روز به روز بیش‌تر می‌شود. شکاف اختلاف طبقاتی آن‌قدر زیاد است که تقریباً طبقه‌ی متوسط از بین رفته. جمهوری اسلامی که ۴۵ سال پیش با شعار حمایت از مستضعفان و مبارزه با فساد اقتصادی روی کار آمد، دچار فساد سیستماتیک شده است. دامنه‌ی این فساد –به خصوص فساد اقتصادی— از سطح ادارات و زیر میزی گرفتن بسیار فراتر رفته و رقم کلاهبرداری‌ها و اختلاس‌ها نجومی شده است.

 اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی

اولین کسی که در جمهوری اسلامی به دلیل اختلاس سرش بالای دار رفت، فاضل خداداد بود. او یک بازرگان و سرمایه‌دار ایرانی بود که در دام محسن رفیق دوست (از بنیانگذاران سپاه پاسداران) گرفتار شد و در سال ۱۳۷۱ چند قطعه زمین را در شمال تهران از بنیاد مستضعفان خریداری کرد و مبلغ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به حساب رفیق دوست واریز کرد و بخشی از نقدینگی خود را از دست داد. شاید فاضل خداداد از همان‌جا حکم قتل خود را امضا کرد چون رفیق دوست نه تنها به او کمک نکرد، بلکه وقتی در بهمن ماه سال ۱۳۷۱ رئیس اداره‌ی کل بانک صادرات متوجه اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی شد، اصلاً به روی خودش نیاورد که در این ماجرا دست داشته و او فاضل خداداد را به کارمند بانک صادرات معرفی کرده بود و غیره. رفیق دوست که در راه به چاله انداختن دیگران و غارت کردن جیب مردم بسیار پیراهن پاره کرده است، با زبان بازی خداداد را که در سال ۱۳۷۳ به فرانسه فرار کرده بود به ایران برگرداند. پرونده‌ی اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی یک متهم می‌خواست که پای چوبه‌ی دار برود و پرونده را مختومه اعلام کنند تا محسن رفیق دوست و کارمندان بانک صادرات در امان بمانند که این اتفاق در سال ۷۴ افتاد. هیاهوهای این اختلاس شوک‌آور خوابید اما اختلاس‌ها به پایان نرسید.

سریال کرباسچی

 در سال ۱۳۷۶ مردم برای دیدن محاکمه‌ی غلامحسین کرباسچی خانوادگی پای تلویزیون می‌نشستند. محسنی اژه‌ای قاضی دادگاه بود و درگیری‌های لفظی بین کرباسچی و اژه‌ای فردای روز دادگاه در کوچه و خیابان و تاکسی نُقل صحبت‌های مردم بود. خیلی‌ها از دادگاه کرباسچی –شهردار سابق تهران— به عنوان سریال کرباسچی یاد می‌کنند. او به چند مورد متهم شد که یکی از آن‌ها مشارکت در اختلاس به مبلغ یک میلیارد و چهارصد و پنجاه و سه میلیون تومان، نود هزار دلار آمریکا، ۶۰ سکه‌ی بهار آزادی و ۸۰ سکه‌ی نیم بهار آزادی بود. او در نهایت دو سال را در زندان گذراند و بعد با حمایت هاشمی رفسنجانی آزاد شد. در همان سال‌ها عکسی از محسنی اژه‌ای در عروسی دختر کرباسچی منتشر شد که دیدنش برای مردم بهت‌آور بود. چطور این دو نفر در مدت کوتاهی پس از آن دادگاه در یک قاب در عروسی کنار هم هستند؟ چند قاضی را می‌شناسید که در عروسی دختر متهم شرکت کرده باشند؟

شهرام جزایری 

در سال ۱۳۸۱ شهرام جزایری ۲۹ ساله، مردم را با پرونده‌ی اختلاسش دچار شوک کرد. نامش در کوچه و بازار بر سر زبان‌ها بود و مردم مانده بودند که چطور یک جوان ۲۹ ساله توانسته بزرگ‌ترین و جنجالی‌ترین پرونده‌ی اقتصادی ایران را به نام خود ثبت کند. علی مژده‌ای، نماینده‌ی مدعی‌العموم در دادگاه بدوی، اتهامات شهرام جزایری را ایجاد و تاسیس حدود ۵۰ شرکت مختلف بازرگانی، کسب اعتبار موهوم از طریق مانورهای متقلبانه، برداشت ۳۸ میلیارد و ۱۰ میلیون ریال به دفعات مختلف و پرداخت آن به اشخاص به عنوان رشوه و جعل اسناد اعلام کرد. تبانی در معاملات دولتی، اغوای مسئولان بانک‌ها، تسهیل و دریافت ارز، عدم به‌ کارگیری تسهیلات در امر صادرات و واردات و ایجاد رکود در امر صادرات واردات، تهیه‌ی پیمان نامه‌های غیرقانونی و اخذ مقادیر قابل توجهی از این طریق اعلام کرد. اما جزایری سرش بالای دار نرفت چون سرش به آن بالا بالاها وصل بود. او علاوه بر این‌که در مجلس ششم رفت و آمد می‌کرد، به بیت خامنه‌ای هم چک به عنوان وجوه شرعیه می‌فرستاد. حتی پس از فرارش از دست ماموران زندان در سال ۱۳۸۵ و دستگیری مجدد، باز هم زندان برای او بیش‌تر هتل بود و آن‌قدر از این اختلاس برایش ماند که پس از آزادی در سال ۱۳۹۴ دوباره به فعالیت اقتصادی برگشت و تصاویری هم از صبحانه‌های گران قیمتش در فضای مجازی منتشر کرده است.

مه‌آفرید امیرخسروی

این بار رقم اختلاس بالاتر رفت. مه‌آفرید امیرخسروی (امیر منصورنیا) در سال ۱۳۹۰ رکورد شهرام جزایری را با اختلاس ۳ هزار میلیاردی‌اش شکاند و مردم بار دیگر در بهت فرو رفتند. او علاوه بر این اختلاس از بانک صادرات، بدون وجود هیچ سند و وثیقه‌گذاری از تسهیلات ۴۰۰ میلیارد تومانی از بانک ملی هم استفاده کرده بود. این در حالی است که مردم برای گرفتن وام خودرو در همان سال با گذاشتن کلی وثیقه و داشتن ضامن باید ماه‌ها می‌دویدند. این حجم از اعتبار به طور یک‌جا به مه‌آفرید داده شد، با این حال باید پرسید که اگر تا این اندازه فرد قابل اعتمادی بود چرا در دادگاه در جایگاه متهم ایستاد و سرش بالای دار رفت؟ بدیهی است که در این پرونده‌ی اختلاس هم، رد پای مسئولان درجه یک نظام وجود داشته که پرونده را با اعدام یک نفر مختومه اعلام کردند. امیرخسروی در اواخر یکی از جلسات دادگاهش اعلام کرد که در جلسه‌ی آینده نام همه‌ی افراد رده‌ بالا و با نفوذی را که در این اختلاس با او بودند، افشا می‌کند که البته ان جلسه دادگاه هرگز برگزار نشد. مه‌آفرید درست چند روز بعد از این‌که وکلیش اعلام کرد او به خامنه‌ای نامه نوشته، اعدام شد.

اما در این پرونده، محمودرضا خاوری مدیرعامل پیشین بانک ملی هم دست داشت که نه تنها محاکمه نشد بلکه در خانه‌ی لاکچری‌اش در کانادا زندگی می‌کند و چندی پیش تصاویری از او که با شلوارک در خیابان‌های این کشور قدم می‌زند هم در فضای مجازی منتشر شد. گفته می‌شود که او پیش از فرار از ایران، خانه‌ی مجللی واقع در محله بریدل پَت (Bridle Path) خریداری کرده بود. بریدل پَت نام محله‌ای ثروتمندنشین در شهر تورنتو واقع در ایالت انتاریو کانادا است که بسیاری از بازرگانان، هنرمندان و ژورنالیست‌ها از جمله سلن دیون، هنرمند نامدار موسیقی در آن‌جا عمارتی را به نام خود ثبت کرده‌اند.

پرونده‌ی فساد پتروشیمی

در بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ که پرونده‌ی فساد پتروشیمی سر و صدای زیادی به پا کرد، حکومتی‌ها بیکار ننشسته بودند، بلکه حداقل ۷ تا ۸ پرونده‌ی اختلاس دیگر مطرح شد اما انگار مردم گوششان به این اخبار عادت کرد و هر عددی دیگر جامعه را به شوک فرو نمی‌برد. اما اختلاس ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی توانست به صدر اخبار راه پیدا کند و کاربران فضای مجازی هم روی آن تمرکز کرده بودند. مرجان شیخ الاسلامی آل آقا، یکی از متهمان اصلی این پرونده مانند خاوری در خانه‌ی آن‌چنانی‌اش در کانادا زندگی می‌کند. او در یکی از پرونده‌های خود بیش از ۷.۴ میلیارد دلار اختلاس کرد و همسر سابقش مهدی خلجی مدتی پس از برملا شدن این اختلاس در توییتر اعلام کرد که از او جدا شده است و از این اختلاس خبری نداشته است.

اختلاس چای دبش و کوروش کمپانی

گویی در جمهوری اسلامی سقفی برای اختلاسگران وجود ندارد. آن‌قدر فاصله بین سال‌هایی که پرونده‌ی اختلاس‌ها رو می‌شود، کم شده که طی چند ماه گذشته مردم با دو پرنده‌ی اختلاس بزرگ روبه‌رو شدند. یکی از این دو مورد، پرونده‌ی چای دبش است که حدود ۳.۴ میلیارد دلار بوده.

حکومتی‌ها در این پرونده توپ را در زمین یکدیگر پاسکاری می‌کنند. محسنی اژه‌ای، رئیس قوه‌ی قضاییه گفته است که در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به‌ ترتیب ۶۰ درصد و ۷۰ درصد از کل ارز تخصیص‌یافته برای واردات چای به این گروه پرداخت شده در حالی‌که رقم دریافتی آن در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ترتیب ۲ و ۲۱ میلیون دلار بوده ‌است. محسنی اژه‌ای در سخنرانی روز ۱۶ آذر ۱۴۰۲ گفت دولت هنوز هیچ مدیر دولتی متخلفی را درباره‌ی این پرونده به قوه‌ی قضاییه معرفی نکرده و بخش عمده‌ی این اختلاس در دولت یازدهم اتفاق افتاده است.

در واقع دولت رئیسی سعی بر این داشت که با حمایت قوه‌ی قضاییه بگوید که این فساد مالی در دولت پیشین اتفاق افتاده است و ما پاکیزه بوده‌ایم که جوانی با کلاهبرداری بزرگ دیگری در کوروش کمپانی پرونده‌ی چای دبش را برای مدتی به فراموشی برد. امیرحسین شریفیان بنیانگذار شرکت «کوروش پردازان آی‌سا»‌، از تقریباً ۲۰۰ هزار شهروند ایرانی در شهرهای مختلف نفری ۲۰ میلیون تومان با وعده‌ی این‌که به آن‌ها تلفن آیفون ۱۳ می‌دهد دریافت کرد و گفته می‌شود که فرار کرده است. حالا گفته می‌شود که ۲۰۰ هزار خانواده مالباخته هستند اما برنده‌ی این کلاهبرداری بزرگ بعد از کوروش کمپانی، قوه‌ی قضاییه است که از ۲۰۰ هزار مالباخته، نفری ۲۳۰ هزار تومان برای ثبت شکایتشان به جیب زده است.

***

پرونده‌هایی که در این مطلب به طور گذرا به آن‌ها اشاره شد گوشه‌ی کوچکی از فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی است. وحید مظلومین ملقب به سلطان سکه را به یاد دارید که در سال ۹۷ اعدام شد. مقام‌های قضایی معتقد بودند که او و شرکایش با جمع‌آوری گسترده‌ی سکه از بازار و کاهش دادن عرضه، به گرانی قیمت سکه دامن زدند اما پس از اعدام او بازار سکه نه تنها مهار نشد بلکه روز به روز قیمت سکه و ارز گران‌تر شد؛ دلار به ۶۰ هزار تومن رسیده و اختلاسگران اصلی بر مسند قدرت نشسته‌اند.