بگذارید پسران هم در جوانی لبخند بزنند/ بهروز جاوید تهرانی
در یک جامعه سالم، جوانان بدون دلیل لبخند میزنند و این جذابیت جوانی است. اما در جامعه امروز ایران، شرایط برای جوانان، بخصوص پسران کاملا متفاوت است. عوامل بسیاری در اینکه چرا جوانان در ایران زندگی شادی را تجربه نمیکنند وجود دارد؛ از میان آنها میتوان به محدودیتهای جامعه برای ارتباط بین دختران و پسران، عدم آموزشهای جنسی مناسب، عدم توجه به معضلات روانی و استفاده از روانشناس و مشاور، استرس کنکور و آیندهای که نمیتوان برای آن برنامهریزی دقیقی داشت، اشاره کرد. در این بین پسران با مشکلات پیچیدهتری تری نیز مواجه هستند که بخاطر روندی که در رسانهها برای توجه به مشکلات دختران و زنان ایجاد شده، به آنها توجه کافی صورت نمیشود. خدمت اجباری سربازی، عدم همدردی با رنج و مشقت مردان و خشونت بیپروا تر نسبت به مردان مطالبی هستند که در این یادداشت به آنها پرداخته میشود.
جامعه از کودکی با پسران خشنتر و بیرحمانهتر برخورد میکند و اشتباهات ایشان را سختتر مجازات میکند. نگاهی گذرا به اخبار منتشر شده از تنبیه کودکان در مدرسه که منجر به آسیب بدنی شده، نشان میدهد از هر ده کودک آسیب دیده، حدود نه نفر پسر هستند. این برخورد سخت و خشن در جوانی و بزرگسالی نیز ادامه پیدا میکند. تا جایی که در کشورهای غربی که آمارها جمع آوری شده و در دسترس عموم قرار میگیرند، مردان برای جرم مشابه و با سابقه مشابه، تا ۶۳ درصد مجازات سنگینتری نسبت به زنان دریافت میکنند.(1و2)
در کنار این عدم همدردی و بیرحمی جامعه در مجازات مردان، باید به چشمداشتها و مسئولیتهایی که جامعه از مردان طلب میکند نیز اشاره کرد. مردان مسئول اصلی تهیه مسکن و معیشت خانواده هستند و هنوز در جامعه ایران زنان شاغلی که گمان میکنند، درآمد ایشان نباید خرج خانه و خانواده شود، و تامین این هزینهها تنها بر عهده همسرشان است، کم نیستند. تقریبا در همه جای دنیا، دختران با رسیدن به سن بلوغ جسمی، زن محسوب میشوند و جایگاه خود را در جامعه پیدا میکنند. جایگاهی که همهجا، محافظتهای خاص برای ایشان به همراه دارد. اما درمورد پسران وضع اینگونه نیست. از دیرباز، پسران برای اینکه یک مرد در جامعه به حساب بیایند باید شجاعت و قدرت بدنی خود را در جنگ و یا شکار به نمایش میگذاشتند و یا مهارتی میآموختند که بتوانند با آن تولید ثروت کنند. این انتظارات از پسران، در دنیای امروز نیز با کمی تغییر ادامه یافته و یکی از چالشهایی است که پسران جوان در آستانه ورود به اجتماع با آن روبرو هستند.
از سوی دیگر، جامعه از مردان توقع دارد که در زمان هرگونه تهدید خارجی، با به خطر انداختن جان خود از کشور دفاع کنند. در کشور ما، بر اساس یک قانون یکصد ساله، مردان باید در سن ۱۸ سالگی به خدمت اجباری سربازی بروند و دو سال را با حقوقی که با حداقلهای دستمزد ایران هم مطابقت ندارد، در یکی از ارگانهای نظامی یا دولتی خدمت کنند. بیگاری کشیدن، تحقیر، روابط خشن، سختگیریهای بیمورد و هزار چیز دیگر باعث میشود که بسیاری از جوانان از خدمت اجباری سربازی فرار کرده و یا دست به خودکشی بزنند. مسئولان تعداد سربازان فراری کشور را تا سه میلیون نفر تخمین میزنند و این سربازان فراری از حقوق اولیه یک انسان، همچون حق کار کردن و یا معامله کردن محروم میشوند. طبیعی است که بخشی از این سه میلیون سرباز فراری، مجبور میشوند برای تامین زندگی، به کارهای خلاف روی بیاورند و این سبب بروز ناامنی در جامعه و افزایش شمار زندانیان مرد میشود.
همچنین نگرانی و اضطراب از نزدیک شدن دوره سربازی و سد کنکور در طول دبیرستان میتواند باعث اضطراب و افت تحصیلی پسران شود. پسران جوان در صورتی که موفق به قبولی در کنکور نشوند، باید مستقیم به خدمت اجباری سربازی بروند و این موضوع میتواند تمام زندگی ایشان را تحت تاثیر قرار دهد.
شکنندگی مردان در مقابل فشارهای روانی و افسردگی، موضوع دیگری است که اغلب رسانهها و برنامهریزان اجتماعی چشم خود را بر آن بستهاند. در تحقیقی که تحت عنوان «مردان شکننده» در سال ۲۰۰۰ صورت گرفت، مشخص شد که مغز نوزادان پسر بیشتر به افسردگی و استرس مادر واکنش نشان میدهد و پسران بیشتر در معرض افسردگی و استرس قرار دارند.(3) در صورتی که مردان بهدلیل انتظاراتی که جامعه مبنی بر سخت بودن از ایشان دارد، کمتر مشکلات خود، به خصوص مشکلات روانی و فشارهایی که در دوره جوانی با آن روبرو میشوند را با والدین و دوستان خود در میان میگذارند؛ این موضوع سبب میشود کمتر به جستجوی درمان و یا مشاوره بروند.
برخی گمان میکنند که عدم درمیان گذاشتن مشکلات از سوی مردان، به خصوصیات مردانه ایشان مربوط است، درحالی که این نوع رفتار، بخاطر انتظارات جامعه از ایشان است. نتیجه این میشود که در تمام جوامع بشری، مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان بر اثر خودکشی جان خود را از دست میدهند. طبق آماری که در سال ۲۰۲۰ از سوی مرکز کنترل بیماریهای آمریکا منتشر شده، در ازای هر ۱۰۰ دختری که بین سنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی خودکشی میکند، ۲۹۳ پسر و در ازای هر ۱۰۰ زنی که بین ۲۰ تا ۲۴ سالگی خودکشی میکند، ۴۶۴ مرد وجود دارد.(4و5)
همچنین، بر اساس تحقیقی که سال ۲۰۱۹ بر روی کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال صورت گرفت مشخص شد که پسران بیشتر مورد غفلت عاطفی قرار میگیرند و این موضوع با افسردگی و رفتارهای خشن در بین ایشان ارتباط مستقیم دارد.(6)
این غفلت عاطفی، سختگیری و عدم محبت و توجه به کودکان پسر از سوی خانوادهها را میتوان با نگاهی به آمار کودکان کار بررسی کرد. مطابق برآوردی که در سال ۱۳۹۶ صورت گرفت،(7) در ایران حدود ۳۷۸ هزار کودک-کار وجود دارد که ۸۲/۳ درصد آن را پسران تشکیل میدهند. کودکانی که طبق گزارشات رسمی، به ۹۰ درصد از ایشان تجاوز میشود و حتی کمتر از ۱۷/۷ درصد کودک-کار دختر مورد توجه مددکاران اجتماعی و گروههای خیریه قرار میگیرند.(8)
در چنین شرایطی وظیفه رسانهها و نهادهای مدنی آگاهی رسانی درخصوص این دست مشکلات پسران و تلاش برای تغییر این شرایط است. برگزاری کلاسها و کارگاههای آموزشی از سوی نهادهای مدنی برای خانوادهها در جهت تغییر الگوهای تربیتی و انتظاراتشان از فرزندان پسر و همچنین برگزاری دورههایی برای افزایش خودباوری و خودآگاهی بیشتر پسران میتواند کمک به سزایی در آگاهی خانوادهها و خود پسران از مشکلاتی که لاجرم با آن روبرو خواهند شد، داشته باشد. و البته که قدم اساسی باید در راه تغییر قوانین تبعیض آمیز، از جمله خدمت اجباری سربازی برداشته شود.
منابع:
1. تخمین تبعیض جنسیتی در پرونده های جنایی فدرال- وبسایت شبکه تحقیقات علوم اجتماعی- سال ۱۳۹۱
2. تخمین تبعیض جنسیتی در پرونده های جنایی فدرال- دانشکده حقوق دانشگاه میشیگان- سال ۱۳۹۱
3. مردان شکننده- هفته نامه بیامجی- سال ۱۳۹۷
4. در ازای هر ۱۰۰ دختر- وبسایت اسکریبد- سال ۱۳۹۹
5. مرگ و میر، درصد کل مرگ و میر- مرکز کنترل و پیشگیری بیماری- سال ۱۳۹۷
6. اندازه گیری تجارب نامطلوب کودکان در بین نوجوانان در سطح جهان: ارتباط با علائم افسردگی و خشونت- وبسایت سلامت نوجوانان- سال ۱۳۹۸
7-آمار کودکان کار / روزنامه تعادل
8- مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران: به ۹۰ درصد کودکان کار تجاوز میشود/ ایسنا
برچسب ها
بهروز جاوید تهرانی جوان ایرانی جوانان خدمت سربازی خط صلح سربازی اجباری شماره 123 ماهنامه خط صلح مشکلات جوانان مشکلات هر روزهی جوانان امروز