
از استخاره تا اعدام/ سیمین روزگرد

شهر قم علیرغم اینکه از گذشته به علت شاهراه بودن(واقع شدن در مسیر جادهی ابریشم) از اهمیت خاصی برخوردار بود اما با تبدیل شدن به “پایتخت مذهبی” ایران، اهمیتی به جرات مضاعف یافته است.
این شهر طی سالهای پس از انقلاب بهمن 57 عموماً و پس از جدا شدن از استان مرکزی(1365) و تهران(1375) و تبدیل شدن به استانی مجزا با همان نام خصوصاً، برخی مسیرهای توسعهی شهری را به سرعت در پیش گرفته است. سرمایهگذاریهای عظیم که به ساخت و احداث پاساژها و دیگر بناهای مدرن، شهرکهای صنعتی و مسکونی، بیمارستانها و مراکز درمانی، هتلها و بوستانهای تفریحی، موسسات و مراکز آموزش عالی-ولو اکثراً در راستای دین پژوهی- منجر شده و یا حتی موردی چون افتتاح اولین مونوریل ایران در این استان، سبب شده است که این شهر در حال حاضر به یک کلان شهر و یا متروپلیس –هرچند به صورت غیر رسمی- تبدیل شود.
با این همه قم به جرات کماکان بافت مذهبی خود را حفظ کرده است. همین مذهبی بودن، سبب شده است که مردم این شهر بسیار بیشتر از سایر نقاط کشور، به برخی باورهای مذهبی چون “استخاره” اعتقاد داشته باشند و در واقع استخاره با قرآن(یکی از انواع استخاره) در آنجا رواج بسیار دارد.
در لغتنامهی دهخدا استخاره به معنای بهترین و خیر خواستن از خدا معنا شده است و در اصطلاح دینی، واگذاردن انتخاب به خداوند در کاری است که انسان در انجام دادن آن درنگ و تامل دارد(1) دلایل استخاره دستکم در شهر قم بازهی بسیار گستردهای از تردید برای ازدواج با فلان فرد و مسافرت به مکانی، تا شروع یک کسب و کار جدید، انتخاب رشتهی تحصیلی و دانشگاه، یا حتی درمان و یا عدم درمان یک بیماری توسط پزشکی و غیره را شامل میشود.
معمولاً فرد از یک “عالم دینی” میخواهد که دست به قرآن برده و برای نیت وی استخاره نماید و البته افراد ممکن است در موارد به زعم خود کماهمیتتر، خودشان دست به استخاره با قرآن میزنند.
مشهورترین فرد در زمینهی گرفتن استخاره در طی دستکم دو دههی اخیر، “مجید جعفری تبار” است. پدر بزرگ وی محمد صدوقی، از روحانیون بنام شیعه، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و امام جمعهی شهر یزد بود که در تیرماه سال 1361 توسط مخالفان حکومت ایران کشته شد و منابع رسمی جمهوری اسلامی از او به عنوان “چهارمین شهید محراب” یاد میکنند.
مجید جعفری تبار که حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم نیز در اردیبهشت سال 1392 و در سفر تبلیغات انتخاباتی خود به قم با او دیدار و گفتگو داشت، آن چنان از اوایل دههی هفتاد شمسی استخارههایش بر سر زبانها افتاد که نه تنها دیگر قمیها که بسیاری از باورمندان به استخاره در سایر نقاط کشور و حتی خارج از کشور، او را شناخته و خواهان آن بودند که وی برایشان استخاره بگیرد. دامنهی این استخارهها تا حدی گسترده شد که بیش از 132 خط تلفن به صورت 24 ساعته متن استخارهی مراجعهکنندگان را برایشان پخش میکرد. در واقع به سبب مراجعات بالا و ایجاد بار ترافیکی بسیار سنگین روی خطوط مخابرات استان قم، مسئولین وقت مخابرات از او خواستند که یا سیستم شبکهی هوشمند(IN) را بپذیرد و یا دفتر را تعطیل کند؛ سپس و با شرایط به وجود آمده دفتر استخارهی او به عنوان اولین پایلوت سیستم IN در ایران راهاندازی شد.(2)
یکی از شهروندان ساکن قم که نخواست ناماش ذکر شود و بارها به دلایل مختلف جهت گرفتن استخاره با دفتر مجید جعفری تبار تماس گرفته بود، به خط صلح گفت: “پس از آنکه مسئلهای پیش میآمد و خودم یا سایر اعضای خانواده، نسبت به انجام یا عدم انجام آن تردید داشتیم، با دفتر ایشان تماس میگرفتیم و کُدی دریافت میکردیم. اوایل جوابمان را زود میدادند اما این اواخر حتی یک بار پیش آمد که سه روز منتظر جواب شدیم. اما استخارههای ایشان ارزش این همه صبر کردن را داشت.”
او ادامه داد:”مهمترین موردی که برای آن به استخارههای ایشان استناد کردیم، زمان ازدواج دخترم در سال 84 بود. او همزمان دو خواستگار داشت؛ اولی خواستگاری بسیار مومن و متدین و با خانوادهای اصیل بود که از لحاظ مالی وضع خوبی نداشتند و آن پسر هم شغل پردرآمدی در آن زمان که به خواستگاری دخترمان آمد، نداشت و دیگری فردی با اصل و نصب بود که در مغازهی پدرش در یکی از معروفترین طلافروشیهای شهر در پاساژ ملت کار میکرد. تک پسر هم بود و وضع مالی خانوادهاش بسیار خوب بود… ما بین این دو نفر تردید داشتیم و نمیدانستیم کدام یک برای ازدواج با دخترمان گزینهی مناسبتری هستند. اما پس از آنکه جناب جعفری تبار برای ما استخاره کرد و جواب استخاره خوب آمد، به ازدواج دخترمان با مورد اول که خدمتتان گفتم، جواب مثبت دادیم و اکنون هم دخترم از تمام جهات خوشبخت است و در رفاه کامل به سر میبرد. نکتهی جالبتر هم این است که شنیدهایم خواستگار دوم، تا به حال دو بار ازدواج کرده و در هر دو مورد، به دلایلی طلاق گرفته است…!”
مسئلهای که نوشتن این مطلب را موجب شد اما نه استخارههای مجید جعفری تبار و نه پرداختن به سبک زندگی افراد باورمند به استخاره بود؛ که صدور حکم اعدام برای شخص او است.
اواسط پاییز سال گذشته، در شهر قم، شایعهای مبنی بر دستگیری مجید جعفری تبار به سبب اتهامات مالی و برخی موارد دیگر دهان به دهان گشت و چون دسترسی به همسر وی مینا مناقب و یا برخی نزدیکان و شاگردان وی وجود نداشت و یا ایشان حاضر به صحبت در این خصوص نمیشدند، این مسئله در ابهام باقی ماند و برخی سایتهای محلی نیز، به تکذیب آن پرداختند. اما از آنجایی هم که هیچ مقام مسئولی در این خصوص اطلاع رسانی نکرد، شایعه تا بدان جا گسترش یافت که وی اعدام شده است. شایعه یا واقعیت، هرچه که بود، یک سوال همچنان باقی بود: چرا تلفنهای استخاره کنندگان، پاسخ داده نمیشود و دفتر تعطیل است؟
اواسط زمستان سال گذشته اما، علیرغم اینکه محمدجعفر منتظری، رئیس دادگاه ویژهی روحانیت، در برابر پرسش خبرنگاران رسانههای دولتی از اظهار نظر در این خصوص خودداری کرده و گفته بود: “بنا نداریم اخبار ویژهی مربوط به دادگاه ویژهی روحانیت را منتشر کنیم.”؛ سرانجام غلامحسین محسنی اژهای، سخنگوی قوهی قضاییه، در گفتوگو با آنا گفت: “حکم اعدام یک روحانی معروف با هویت «م.ج.ت» از سوی دادگاه ویژه روحانیت صادر شده است.” تا مسئله از شایعه فاصله گرفته و رنگ و بوی واقعیت به خود بگیرد.
محسنی اژهای در آن گفتگو تاکید کرده بود که حکم صادرشده برای این فرد، بدوی بوده و میتوان به این حکم اعتراض کرد و طبق قانون، قابل تجدیدنظر است. در این خبر اتهام وی “ارتباط با اجنه” عنوان شد.
در همین خصوص، اخیراً نزدیکان وی عنوان کردهاند که مجید جعفری تبار در تیرماه و مینا مناقب همسر وی در آبانماه سال گذشته بازداشت شدهاند و در حال حاضر در زندان لنگرود قم محبوساند. وی از سوی دادگاه ویژهی روحانیت به به اتهاماتی چون “ارتداد”، “سواستفادههای مالی”، “ارتباط با اجنه”، “مرید و مراد بازی” و “ارتباط با امام زمان” به خلع لباس و سه بار اعدام محکوم شده و فاطمه مناقب همسر وی نیز به دلیل “مشارکت در جرم” با حکم اعدام مواجه شده است. حال آنکه اتهام سه بار اعدام، در شرایطی برای وی صادر شده است که طبق قانون جدید مجازات اسلامی، در صورتی که فردی مرتکب چند جرم هم بشود، قاضی صرفاً میتواند مجازات اشد یک جرم را صادر کند. در واقع طبق قانون جدید، منع صدور چند مجازات وجود دارد.
…علیرغم رفع برخی از شبهات، سوالات بسیاری همچنان برای همگان بیپاسخ مانده است که با توجه به عدم شفافسازی مسئولین و یا نزدیکان نامبرده، مشخص نیست که پاسخ این سوالات در آینده نیز به دست آید.
منابع:
1- برای اطلاعات بیشتر ر.ک به طریقهدار، ابوالفضل، کندوکاوی در استخاره و تفال، موسسهی بوستان کتاب، ۱۳۸۶
2- ویکیپدیای فارسی

استخاره حسن روحانی سیمین روزگرد قم ماهنامه خط صلح ماهنامه شماره ۴۹ مجید جعفری تبار مذهب