وقتی‌که پنجاه سال قبل پرزیدنت جان.اف کندی، برای صلح تلاش می‌کرد، به پارلمان ایرلند گفت: “مشکلات دنیا ممکن نیست با تردید یا منفی‌نگری افرادی که افق‌های محدودشده با واقعیت‌های آشکار دارند، حل شود. ما امروز به مردانی نیاز داریم که رویای چیز‌هایی ‌را دارند که هرگز نبوده و می‌‌پرسند چرا که نه؟”

امروز، مردم بیش‌تر و بیش‌تری آرزومند یک جهان بدون فقر هستند. در ماه آوریل، کمیته‌ی توسعه در بانک جهانی‌ موعد تحقق ‌و پایان فقر مضاعف را سال ۲۰۳۰ اعلام کرد .

اخیراً نیز کار گروه اهداف جهانی ‌مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد اظهار نظری کرد: “ریشه کنی فقر در جهان هدفی ‌بلند پروازانه اما قابل تحقق‌است.” به عنوان کسی‌که در سال ۲۰۰۵ نوشته بود، نسل ما نسلی‌ست که می‌تواند به فقر مضاعف پایان دهد، خرسندم که می‌بینم این ایده در بالاترین سطوح ریشه دوانده است.

آیا این‌ها خیالاتی هستند از جنس شتاب زدگی و سردرگمی و ریشه در کش مکش‌ها و تغییرات آب و هوایی دارند، یا موج فراگیر گرایش به این ایده که اخیراً ظاهر شده از چیزهایی واقعی برمی‌خیزد؟ شواهد حق را به خوش‌بینان می‌دهند. هم‌چنین شواهد هر دو دیدگاه را در این رابطه، حمایت می‌کنند؛ چه دیدگاه افرادی که به بازار اهمیت می‌دهند و چه دیدگاه افرادی که بیش‌تر به استراتژی مالکیت عمومی (مترجم: منظور مالکیت ملی یا همان سوسیال دموکراسی اسکاندیناوی است که شرکت‌های بزرگ همگی ملی هستند، بر خلاف آمریکا که همه چیز حتی ارتش هم متشکل از کارتل‌های خصوصی است) اعتقاد دارند. این‌ها در واقع ضمائم یک محتوا هستند .

تصویر جهانی‌قاعدتاً افراد منفی‌نگار را شگفت زده خواهد کرد. بر اساس گزارش بانک جهانی‌، تعداد خانوار‌های زیر خط فقر در کشور‌های در حال توسعه (در حال حاضر با شاخص ۲۵/۱ دلار برای هر فرد در هرروز بر اساس قیمت‌های بین المللی سنجیده می‌شود) کاهش شتابانی داشته؛ از پنجاه و دو درصد در ۱۹۸۰، به چهل و سه درصد در ۱۹۹۰ و بیست و یک درصد در ۲۰۱۰؛ حتی کشور‌های جنوب صحرای آفریقا که بیش‌ترین نمود فقر را دارند، با تغییر از پنجاه و هشت درصد در ۱۹۹۹، به چهل و نه درصد در ۲۰۱۰، یک کاهش مهم را تجربه کرده‌اند .

نشان‌گر‌‌ها عمد‌تاً در حوزه‌ی بهداشت برجسته هستند. بر اساس آخرین مطالعه‌ی یونیسف در سپتامبر ۲۰۱۳، میزان مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در آفریقا از ۱۷۷ مرگ در هر هزار تولد در ۱۹۹۰، به ۱۵۵ مرگ در هر هزار تولد در ۲۰۰۰ و به ۹۸ مرگ در هر هزار تولد در ۲۰۱۲، کاهش یافته است. شاخص‌ها هم‌چنان بالاست اما پیشرفت پر شتاب است .

وقتی‌که در آمارهای مورد اشاره شُبهه‌ای نیست، سوال این خواهد بود: چطور مطمئن شویم بهبود در آمد، بهداشت و سایر ابعاد ریشه کنی فقر (به علاوه دسترسی ‌به آموزش، آب آشامیدنی سالم، برق و فاضلاب) تا زمان پایان فقر مضاعف در دنیا ادامه خواهد داشت. بایستی اذعان داشت که بحث و جدال‌های تند معمولاً بیش‌تر گرما تولید می‌کنند تا نور .

پایه و اساس، رشد اقتصادی است و بنابر این اقتصاد بازار حیاتی‌ست. فقر آفریقا به یک معنا کاهش پیدا کرده، به خاطر اینکه نرخ رشد اقتصادی ۳/۲ درصد در سال‌های سیاه ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰، به ۷/۵ درصد در محدوده‌ی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، افزایش پیدا کرده است. بدون رشد اقتصادی، نمی‌توان به ثبات در بهبود درآمد و بهداشت دست یافت. ادامه‌ی پیشرفت به زیر ساخت‌های عمده -آب، برق و مدیریت زباله- وابسته است و این نیز به نوبه‌ی خود به تامین مالی‌ از سوی بخش خصوصی در مقیاس بزرگ و بالطبع یک چهارچوب بازار مناسب نیاز دارد .

بنابراین احساسات ضد بازار تاثیر مثبتی بر کاهش فقر ندارند در عین حال بازار آزاد بنیادگرایانه هم مناسب نخواهد بود. رشد اقتصادی و کاهش فقر نمی‌تواند به تنهایی با بازار آزاد حاصل شود. کنترل بیماری‌ها، آموزش عمومی، ارتقا‌و معرفی دانش و تکنولوژی‌های جدید و حمایت از محیط زیست، عملکرد‌های عمومی (مترجم: این مفهوم ناظر بر عملکرد کلیت جامعه است که بایستی در واقع با حضور عموم انجام شود. بدیهی است وقتی از بازار آزاد حرف می‌زنیم، نقطه‌ی مقابل آن در این دنیا حضور دولت در عرصه‌ی اقتصاد است پس این عمومی به معنی تلفیقی از عملکردهای جامعه‌ی مدنی با کارویژه‌های دولت است) هستند که باید با بازار خصوصی همراه شوند.

دو نکته‌ی کلیدی را در کاهش فقر اخیر در نظر بگیرید: نخست ورود تلفن‌های همراه که انقلابی‌ در زمینه‌ی ارتباطات و بسیار موارد دیگر از روستاهای دور افتاده‌ی آفریقا تا خیابان‌های منهتن نیویورک ایجاد کرده است .

دیگر اینکه تلفن‌های هوشمند به انتقال دانش، مراقبت‌های پزشکی‌، امور مالی‌ و زنجیره‌‌های کشاوری کمک می‌کند. کنترل مالاریا با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، ورود پشه بندهایی با دوام طولانی، تشخیص سریع آزمایش‌ها و نسل جدیدی از دارو‌ها به عنوان عواملی موثر مقدور شد و همین مورد، در کاهش فقر در آفریقا تاثیر حیاتی‌گذاشت .

در هر دو مورد فوق حضور بخش خصوصی ضروری است، نه فقط جهت نوآوری و توسعه‌ی تکنولوژی‌ها، بلکه این بخش قادر است در کوتاه مدت این دستاورد‌ها را ترویج و توزیع نیز نماید، صدها میلیون تلفن همراه و پشه بند به کاهش فقر روستاها در طی ‌چند سال اخیر کمک کرده‌اند.

اکنون بخش غیرخصوصی نیز در جایگاه حساسی قرار دارد؛ بودجه‌های عمومی برای علوم و توسعه‌ی فناوری‌ها ضروری هستند. بودجه‌ی جهانی‌ برای مقابله با بیماری‌های ایدز، تی بی و مالاریا ضروری است. آژانسی که توسط جامعه‌ی بین‌المللی حمایت می‌شود نقش به سزایی در توزیع گسترده‌ی پشه بند‌ها داشته و در نتیجه، به کاهش ۳۰ درصدی مالاریا منتهی‌شده است. نرم افزار‌های تلفن همراه که توسط هر دو بخش عمومی و خصوصی حمایت می‌شوند، مورد استفاده‌ی گسترده‌ی کارمندان بخش بهداشت هستند.

می‌توان گفت، مبارزه برای پایان بخشیدن به فقر، در واقع به ایجاد نوعی جدیدی از سرمایه‌داری تلفیقی کمک می‌کند. جدل‌های قدیمی ‌تقابل عرصه‌های عمومی و خصوصی، اکنون با استراتژی‌های جدیدی که در بردارنده‌ی هر دو بخش عمومی و خصوصی است جایگزین شده است. نیاز به هر دو بسیار فوری‌تر خواهد بود، چرا که تغییرات آب و هوا و کمبود آب در حال تشدید شدن است. هم‌چنین باور اینکه اهداف جسورانه‌ی جهانی، ‌اقدامات جسورانه را اقتضا می‌کند ثابت خواهد کرد که یاس و منفی‌نگری اشتباه است. یک جهان متعهد به پایان فقر مضاعف، خلاقیت موثر خواهد داشت و عمل خواهد کرد .

همان‌طور که کندی نیم قرن پیش بیان کرد: “با تعریف واضح تر اهداف خود -با برجسته کردن بیش‌تر کنترل و کاستن از پراکندگی‌ها- ما می‌توانیم کمک کنیم که همه‌ی مردم آن را ببینند و از آن امید را ترسیم کنند و به صورت خلل ناپذیری به پیش روند.”

جفری ساکس: اقتصاد دان، مسئول انیستیتو زمین دانشگاه کلمبیا و نیز مشاور ویژه‌ی دبیر کل سازمان ملل متحد در مورد اهداف هزاره‌ی توسعه و چند دولت افریقایی، از جمله اتیوپی، کنیا، نیجریه و اوگاندا

جفری ساکس که دارای نفوذ بالایی در دنیای سیاست و شهرت است در سال ۲۰۰۵ مهم‌ترین و بلندپروازانه‌ترین طرح خود به نام “پروژه‌ی روستاهای هزاره” را معرفی کرد. بر اساس این طرح، او وعده داد با ایجاد مجموعه روستاهایی به عنوان الگو در سراسر افریقا، با عوامل اساسی فقر در این مناطق مبارزه کند. قرار بود در این روستاها تاثیر اقدامات هدفمند در ایجاد مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و اشتغال که بسیاری از مردم دنیا را در دام فقر نگه می‌دارد، اثبات شود. این طرح، تا امروز موافقان و مخالفان بسیاری را، خصوصاً از منظر روش‌شناسی، داشته است.

این مطلب ترجمه‌ای است از مطلب جفری ساکس