به باور او در تنش آبی در استان خوزستان “حتما یک عامل تنش‌ها و مشکلات، مسئله مدیریت صحیح آب بوده است.” البته او برگشت همه مشکلات به مدیریت آب را هم در این استان بدور از انصاف می‌داند.

با توجه به سدسازی‌های مکرر در بیش از سه دهه‌ی اخیر در کشور و ناظر به ناآرامی های مرتبط با کم‌آبی پیش آمده اخیر در استان خوزستان، تلاش کردیم تا با یکی از اعضای کمیسیون عمران مجلس یازدهم شورای اسلامی گفتگویی انجام دهیم که موفق به گفتگو با غلامرضا شریعتی اندراتی، نماینده بهشهر در مجلس یازدهم و عضو کمیسیون عمران این مجلس شدیم. وی در گفتگو با ماهنامه خط صلح با دفاع از سدسازی در کشور گفت که این سدها هستند که مانع سیلاب‌ها می‌شوند. این نماینده مجلس و رئیس پیشین بسیج سازندگی سپاه کربلای مازندران در پاسخ به پرسش خط صلح در خصوص راه افتادن سیلاب‌ها در استان‌های شمالی و جنوبی کشور با وجود سدهای فراوان مدعی شد که عدم وجود برخی سدها در برخی مناطق موجب راه افتادن سیلاب‌ها شده است. این نماینده مجلس با ذکر نام نهادهایی چون قرارگاه خاتم‌الانبیائ و بنیاد مستضعفان به عنوان نهادهای خصولتی درگیر سدسازی اذعان کرد که “شاید در بعضی از جانمایی سدها اشتباهی شده باشد یا دقت لازم نشده باشد.”

مشروح گفتگوی ماهنامه خط صلح با غلامرضا شریعتی اندراتی، عضو کمیسیون عمران مجلس یازدهم شورای اسلامی در زیر از نظرتان می‌گذرد:

در ارتباط با حل مشکل بی‌آبی در خوزستان، با رهاسازی آب سدهای دز و کرخه در این استان مواجه بودیم. مسئله سد سازی در سه دهه اخیر موافقان و مخالفانی دارد. به نظر شما آیا سدسازی در ایران در این حجم ضروری بود؟ آیا نقدی به این میزان سدسازی‌ها در ایران وجود دارد؟

سدسازی هایی که در کشورمان اتفاق افتاده عمدتا در جاهایی بوده است که رودخانه‌هایشان طغیان‌های فصلی و و طغیان‌های تدریجی، در طول بازه زمانی مشخصی داشتند. مثلا سدهایی چون سد رود هراز، نکا رود یا سد البرز که در استان مازندران احداث شده عمدتا در جاهایی ساخته شده است که بتواند جلوی طغیان رودخانه‌ها و سیلاب‌ها را بگیرد. در این استان این احداث سدها موجب کاهش محسوس خرابی های ناشی از سیل شده است. در جاهای دیگر در کشور نیز عمدتا بر مبنای هدف جلوگیری از طغیان رودخانه‌ها این سدها ساخته شده‌اند. همچنین هدف دیگر این بوده که در فصل‌هایی که نیاز است، این آب به مصرف کشاورزی، شرب و یا اهداف دیگر برسد. یعنی عملا سدسازی‌ها با اهدافی چون جلوگیری از سیلاب‌ها و تخریب‌هایی که ایجاد می‌کند و یا تنظیم آب‌رسانی برای کشاورزی و شرب بوده است. ایران کشوری خشک است و باران گاهی اوقات در فصل‌هایی می‌بارد که ما به آن احتیاجی نداریم. همین موجب می‌شود که نیاز به تنظیم آب داشته باشیم.

البته شاید در بعضی از جانمایی سدها اشتباهی شده باشد یا دقت لازم نشده باشد. این‌ها هم وجود دارد و نمی‌شود هر آنچه در سدسازی در کشور اتفاق افتاده را کاملا قابل دفاع دانست. ولی سیاست احداث سدها کاملا قابل دفاع است. در استان مازندران همه‌ی سدهای ساخته شده فلسفه درستی داشته‌اند و اهداف را تامین کرده‌اند.

پس به نظر شما مسئله جانمایی سدهاست نه خود سدها؟

احتمال دارد که جایی جانمایی سد اشتباه شده باشد. ولی با اینکه بگوییم سدسازی اشتباه بوده یا زیاد سد ساخته شده، موافق نیستم.

نقدهایی در خصوص مدیریت سدها مطرح است. آیا عدم مدیریت صحیح سدها یکی دلایل کم‌آبی‌ها در خوزستان است؟

من چون در خوزستان زندگی نمی‌کنم نمی‌توانم نقد جدی به مدیریت آب در استان وارد کنم. ولی معمولا اتفاقاتی از قبیل خشک سالی و کمبود فصلی آب پیش می‌آید. یقینا اگر مدیریت بهتری نسبت به این موضوع اعمال می‌شد، مشکلات پیش آمده کاهش پیدا می‌کرد. نمی‌شود گفت که مدیریت در این بخش بی‌تقصیر بوده است. حتما یک عامل تنش‌ها و مشکلات، مسئله مدیریت صحیح آب بوده است. ولی اینکه بگوییم همه مشکل به مدیریت آب برمی‌گردد، از انصاف به دور است.

آیا این عدم مدیریت صحیح سدها در استان خوزستان در کمیسیون عمران مجلس مطرح شده است؟

وقتی مشکلات حوزه خوزستان پیش آمد، کلا مسائل مربوط به آب و مدیریت آن در خوزستان در جلسات کمیسیون مطرح شد. حتی در خصوص تحقیق و تفحص در خصوص مسئله فاضلاب استان خوزستان و مسائلی که در خصوص آن مطرح است، بحث‌هایی در کمیسیون عمران مجلس مطرح شده است. مشکلات این استان که همه ما به آن مدیون هستیم مدام مورد توجه کمیسیون عمران هست.

در مسئله سدسازی، بحث حریم رودخانه‌ها و مسائل محیط زیستی مطرح می‌شود. به نظر شما چقدر سدسازی‌ها در ایران مراعات مسائل محیط زیستی را کرده؟

من با توجه به اشرافی که بر حوزه استان مازندران و سدهایی مثل سد شهید رجایی، سد گلورد، سد البرز، سد هراز، و این‌ها دارم، می‌گویم که این‌ها با کمترین عیب در این بخش مواجه هستند. یعنی در ساخت و ساز، رعایت حداکثری در مسئله حریم رودخانه‌ها و نهرهایی که به سد منتهی می‌شود شده است. همچنین جانمایی این سدها هم به نظر من درست بوده و کمترین مشکلات را داشته است. شما وقتی سازه بزرگی می‌سازید، حتما در آن عیب و ایراداتی دارد.  ولی این عیب و ایرادها حداقلی است.

مجلس در خصوص این رعایت مسائل محیط زیستی چه قوانینی را به تصویب رسانده است؟

در یکسال اخیر قانون خاصی در خصوص سدسازی در کمیسیون عمران مطرح نشده است. کمیسیون عمران در سال گذشته پیگیر سه، چهار قانون در خصوص مسئله مسکن بود و به شدت پیگیر هم شد. این جزو موضوعات اساسی کمیسیون بود. بحث مالیات بر خانه‌های خالی جزو موضوعات اساسی بود. معمولا موضوعاتی که بیشتر جنبه نظارتی داشت در کمیسیون مطرح شد. مثلا مسائلی در خصوص نظارت بر ساخت و سازها در کشور. این مسائل مورد توجه کمیسیون عمران در سال گذشته بوده است.

سهم بخش خصوصی در سدسازی‌ها در ایران چقدر است؟

متاسفانه با توجه به حجم عظیمی منابع اعتباری که برای ساخت سد لازم است، بخش خصوصی ما به این مسئله ورود جدی پیدا نکردند که بتوانند مسئله ساخت سد را پیگیری بکنند. احتمال دارد که در حوزه شبکه‌های پایین‌دست یا نیروگاه‌ها ورود پیدا کرده باشند که این اتفاق افتاده است. اگر هم به نام بخش خصوصی ورودی انجام شده، کسانی هستند که به نوعی وابسته به دولت و حکومت هستند. عملا آن بخش خصوصی به معنای مصطلحی که در ذهن مردم ما وجود دارد، در حوزه صنعت سدسازی نداریم.

یعنی همان خصولتی‌ها بیشتر درگیر سدسازی هستند؟

بله. مثلا قرارگاه خاتم الانبیائ سپاه پاسداران در حوزه سدسازی اقدامات خیلی خوبی انجام داده است. اما این را نمی‌شود خصوصی دانست. یا بنیاد مستضعفان هم به همین صورت. یعنی اینکه بگوییم فردی است که به هیچ ارگان حکومتی یا دولتی وابسته نیست و به حوزه سدسازی ورود کرده باشد، حداقل من اطلاعاتش را ندارم.

آیا بودجه‌ای برای مرمت و بازسازی سدهای قدیمی که دوره استفاده از آنها تمام شده در نظر گرفته شده است که این کار انجام شود و کشور دچار مشکل نشود؟

یقینا تعمیر و نگهداری و سرپا نگه داشتن تاسیسات سدها و ابنیه‌های بزرگ جزو اقدامات و الزامات مدیریت بر پروژه است. البته شاید به حد کفاف هزینه نشود، ولی این مسئله جزو دغدغه‌های مدیران آبی کشور است. ما در جلسات و گفتگوهایی که داریم این بحث را داریم که اگر در حفظ و حراست این سازه‌ها بی‌دقتی بشود، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای منطقه‌ای که در آن سد وجود دارد ایجاد بکند.

برخی معتقدند مافیای سدسازی در ایران سال‌هاست فعال است. به نظر شما این توهم است یا واقعیت؟

من این را قبول ندارم. عرض کردم که اگر بخش خصوصی امکان ورود به این نوع پروژه‌ها را داشته باشد، ما و حاکمیت مانع نمی‌شویم. آن‌قدری که من از وضع پروژه‌های عمرانی کشور اطلاع دارم، نمی‌توانم چنین ادعایی را قبول کنم. دست بخش خصوصی برای ورود به پروژه‌هایی مثل سدسازی، راه آهن، بزرگراه و امثالهم بسته نیست. دولت و مجلس هم استقبال می‌کنند که بخش خصوصی بتواند در این نوع پروژه‌های زیربنایی ورود پیدا کند.

شما یکی از دلائل سدسازی را جلوگیری از سیلاب‌ها ذکر کردید. در چند سال اخیر ما شاهد سیلاب‌های شدیدی در استان‌های شمالی و جنوبی کشور بودیم. سدها هم نتوانستند آن‌طور که گفته می‌شد جلوی آن را بگیرند. مسئله به نظر شما چیست؟

ببینید ما سرشاخه‌های فراوانی داریم. در سیل مازندران، در همان زمانی که در گلستان و خوزستان هم سیل وجود داشت، من بنا به مسئولیتی که داشتم در متن حادثه بودم. این سیل‌ها معمولا در جاهایی اتفاق افتاده که با وجود ضرورت سدسازی بر روی رودخانه‌ها، این اتفاق نیافتاده است. مثلا در جویبار، قائم‌شهر و سازی این سیل اتفاق افتاد. الان سد کسیلیان پیش‌بینی شده ولی به مرحله اجرایی نرسیده است. مطالعاتش هم انجام شده است. اگر ما این سد را می داشتیم، یقینا جویبار و قائم شهر و ساری و حتی بابلسر زیر سیل نمی‌رفت. ما در آنجا سدی نداشتیم. اما در منطقه رودخانه تجن با توجه به سد شهید رجایی خسارت ما قابل توجه نبود. ولی در این سرشاخه رودی که سد کسیلیان باید آنجا احداث بشود ما مشکل را داشتیم. ما جایی که در سرشاخه‌های رودها سد داشتیم خسارتی نداشتیم.

یعنی به نظر شما دلیل اصلی آن سیل‌ها در استان شما، مازندران، عدم وجود سد بوده نه وجود سد؟

بله. همان‌طور که گفتم یکی از اهداف اساسی سدها جلوگیری از سیلاب‌هاست. هر جا ما سدها را داشتیم، خسارت نداشتیم. هر جا که سدها را نداشتیم اما خسارت داشتیم.

در میانه اعتراضات مردم در استان خوزستان، مجلس جلسه فوق العاده‌ای در این خصوص برگزار نکرد و از سوی دیگر در همین روزها طرح “صیانت از حقوق کاربران” را تصویب کرد. به نظر شما خوزستان در اولویت مجلس نبود؟ چرا؟

مسائلی که در مورد خوزستان پیش آمد در جلسات مطرح شد و پیگیری‌های جدی به عمل آمد. نمی‌شود که مسائل کشور را تعطیل کرد. هر کاری هم که ضرورت دارد مجلس به آن ورود پیدا می‌کند. موضوع آب خوزستان و لزوم توجه جدی به آن هم توسط مجلس ورود شده و بسیار جدی دیده شد. موضوع طرح صیانت و فضای مجازی هم جزو مسائل ضروری کشور است. چون آنچنان قانونی نداشت. فضای مجازی مثل فضای حقیقی است. همان‌طور که در فضای حقیقی مرزها و پاسبان‌هایی دارید، در حوزه فضای مجازی هم که فضایی است از فضای حقیقی بزرگ‌تر، آنجا هم باید قواعد و ضوابط و انضباط‌هایی وجود داشته باشد که منافع کشور تامین شده باشد.

مسئله خوزستان در این شرایط مهم‌تر نبود؟

مسئله خوزستان هم دیده شده. در کمیسیون‌های مختلف راجع به مسائل خوزستان بحث شده و مشکلات مردم پیگیری شده است. این مسئله فضای مجازی هم در جای خودش مورد بررسی واقع شده است.

با سپاس از وقتی که در اختیار خط صلح قرار دادید.