«خطای بزرگی است که شخص آن‌چنان در قوانین بشری غرق شود که به قوانین الهی بی‌توجه بماند. مرگ تنها به خداوند تعلق دارد و آدمیان حق ندارند در این امر مجهول مداخله کنند». _{ویکتور هوگو}

روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام در حالی فرا می‌رسد که به‌تازگی، مای ساتو، گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، در توییتی اعلام کرده که تنها در ماه آگوست ۲۰۲۴، حداقل ۹۳ نفر در ایران اعدام شده‌اند.

«نه به اعدام» صدایی است که این‌روزها در جامعه‌ی ایران بسیار شنیده می‌شود؛ هرچند که برای بسیاری از مردم، این مخالفت، اعتراض به اعدام زندانیان سیاسی یا بی‌گناهان است و مرتکبان جرائم عمومی را که هر روزه اعدام می‌شوند، در برنمی‌گیرد. اما سعید مدنی، جامعه‌شناس، پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار ایرانی، در کتاب «علیه اعدام» تلاش می‌کند تا نشان دهد که چرا باید با اعدام، به‌طور عام مخالفت کرد. او برای تدوین این کتاب مقالات و کتاب‌های منتشرشده درباره‌ی قصاص و حکم اعدام در ایران را بررسی کرده و به‌سراغ گزارش‌های مختلف رفته است، از جمله: اخبار خانواده‌ی مقتولان و شاکیان پرونده‌ها، محکومین به مرگ و خانواده‌هایشان، مجریان احکام اعدام و زندانبانان و فعالان اجتماعی و فرهنگی که در پی کسب رضایت از شاکیان برای ممانعت از اجرای حکم اعدام بوده‌اند.

این جامعه‌شناس همواره در پژوهش‌های خود، آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه‌ی ایران را مدنظر داشته و مسائل انسان‌هایی را مورد بررسی قرار داده که عموماً جامعه آن‌ها را نمی‌بیند یا اگر می‌بیند، به‌سرعت از آنان روی برمی‌گرداند. جامعه‌شناسی اعتیاد، جامعه‌شناسی روسپی‌گری، ضرورت مبارزه با فقر و نابرابری در ایران از جمله آثار تاثیرگذار و مسئولانه‌ی او هستند که در ایران چاپ شده‌اند. این جامعه‌شناس در دو دهه‌ی اخیر، بارها به‌علت فعالیت‌های مدنی‌اش بازداشت شده و بیش از شش‌سال را در حبس گذرانده. تجربه‌ی همنشینی با افراد محکوم به اعدام در زندان، او را به‌فکر نگارش این کتاب انداخته است.

بریده‌ای از کتاب علیه اعدام را در ادامه بخوانیم: «واقعیت این است که در این سیر و سفر ذهنی و عینی با مجازات مرگ، دیدگاه من نیز تغییر کرد و از یک مدافع کاربرد محدود حکم اعدام، به یک مخالف مطلق این مجازات تبدیل شدم. برای مثال در حالی‌که سال‌ها منتقد ماده‌ی ۲۲۰ قانون مدنی و معافیت پدر و جد پدری از قصاص در پرونده‌های قتل کودکان بودم و پدر و جد پدری که فرزند و نوه‌شان را با قصاوت به قتل رسانده بودند، شایسته مجازات مرگ می‌دانستم، یک‌باره متوجه شدم که اگرچه همواره یک مدافع حقوق کودکان بوده و سلامت و صیانت از تمامیت جسمی و روانی آن‌ها را در اولویت قرار داده‌ام، در عین حال نمی‌توانم مدافع نقض حق حیات افراد، برای دستیابی به جامعه‌ای عاری از خشونت علیه کودکان باشم. همین‌طور با وجود آن‌که سال‌ها در برنامه‌های پیشگیری، کنترل و کاهش اعتیاد مشارکت داشته و در این زمینه نوشته‌ام و به‌همین سبب همواره مشوق برخورد با قاچاقچیان عمده و بزرگ بوده‌ام، به‌تدریج دریافتم که اعدام عرضه‌کنندگان، هرگز درمانی برای دردهای جامعه‌ی معتادان کشور نیست و مجازات مرگ تنها مشکلی را بر مشکلات خواهد افزود. نگارنده نه‌تنها مجرمان سیاسی که اساساً هیچ بشری را شایسته مجازات اعدام نمی‌داند. مجازات اعدام ظلمی است به همه‌ی کسانی که به‌نحوی با اعدام سر و کار دارند و البته این ظلم در حق قربانیان سیاسی و عقیدتی حکم اعدام صد چندان است.»

این کتاب که با مقدمه‌ی «عبدالفتاح سلطانی» در سال ۲۰۲۲ از سوی «نشر باران» در سوئد منتشر شده، صدای اعتراض به یکی از قدیمی‌ترین و بحث‌برانگیزترین مجازات‌های جهان را تقویت می‌کند و تلاش دارد تا با استناد به تجربه‌ها و واقعیت‌های اجتماعی، راه را برای آینده‌ای بدون خشونت و اعدام هموار سازد.

نام کتاب : علیه اعدام

نویسنده : سعید مدنی قهفرخی

تاریخ انتشار : ۲۰۲۲

ناشر : نشر باران