
سیل؛ باید و نبایدها/ معین خزائلی

وقوع سیلاب اخیر در ایران مجدداً ضرورت آمادگی در برابر وقوع بلایای طبیعی را یادآور شده است. سیلابی که بر اساس گزارش ها تاکنون (۲۵ فروردین ماه) منجر به از دست رفتن جان ۷۶ نفر شده و خسارتی ۳۵ هزار میلیارد تومانی از خود بر جا گذارده است. این خسارت ها در برخی از مناطق به حدی است که بنا بر گزارش ها سبب تخریب کامل راه ها و یا روستا ها شده و زندگی چندین میلیون نفر را به شکل مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر قرار داده است.
با این وجود اما به تجربه ثابت شده است که داشتن اطلاعات و آگاهی کافی در مورد اقدامات ضروری در مواجهه با بلایای طبیعی نقشی به سزا در کاستن خسارت های ناشی از آن دارد. اقداماتی که هدف اصلی در آن ها در وهله اول حفظ جان انسان و در وهله دوم کاهش خسارت های مادی است.
در همین زمینه اولین قدم برای آماده سازی، یادگیری نکاتی است که توجه و رعایت آن ها در هنگام وقوع سیل، می توانند کمک شایانی به افراد در معرض خطر کنند. نکاتی که لزوم یادگیری و آموزش آن ها به دیگران، صرف نظر از احتمال یا عدم احتمال وقوع بلایای طبیعی بر همگان واجب است.
قبل از وقوع سیل
نقاط پر خطر اطراف محل زندگی خود را شناسایی کرده و همواره نسبت به تغییرات آب و هوایی و محیطی اطراف خود حساس باشید. آگاهی از مقررات ساخت و ساز در حریم رودخانه ها و یا در میان مسیل ها و رعایت آن ها در این زمینه، خود خسارات وقوع سیلاب را در هنگام وقوه به شدت کاهش خواهند داد.
آگاه باشید که همواره بیمه حوادث و بلایای طبیعی خود را به روز نگه داشته و در صورت اتمام به سرعت و فوراً آن را تجدید نمایید.
برای آموختن در مورد اقدامات لازم و ضروری در هنگام وقوع سیل منتظر وقوع آن نباشید. از پیش، خود را آماده و مهیا سازید.
اگر شهر یا محلی که در آن زندگی می کنید سابقه وقوع سیل دارد، همواره راه های فرار و چگونگی فرار از سیلاب را مرور کرده و برنامه ای برای آن داشته باشید. مشخصاً بدانید که در هنگام فرار و ترک خانه چه باید بکنید و چه وسایلی را همراه داشته باشید.
از آن جا که تنها چند ساعت بارش شدید باران برای بروز یک سیلاب مخرب در مسیل ها و حریم رودخانه ها کافی است، از این رو اگر به هر دلیلی در محل هایی زندگی می کنید که در صورت بروز سیلاب به زیر آب می روند، همواره اطلاعات خود را در مورد زمان بارش های فصلی و میزان احتمال وقوع سیلاب به روز نگه داشته و هیچ گاه احتمال آن را دست کم نگیرید.
اگر خطر وقوع سیلاب قطعی است، سعی کنید با حفظ خونسردی و آرامش شرایط را برای ترک خانه مهیا کنید. در اولین قدم اقلام ضروری که از پیش برای چنین شرایطی آماده کرده اید، کنترل کرده و در صورت نیاز لوازمی به آن اضافه کنید. این اقلام ضروری عبارتند از: بطری آب آشامیدنی، غذای خشک و دربسته (ترجیحاً کنسرو)، لباس گرم، چراغ قوه به همراه باطری اضافه، جعبه کمک های اولیه -شامل چسب زخم و گاز استریل، قرص مسکن، دستمال مرطوب، ماده ضد عفونی کننده زخم، موچین و کرم ضد حساسیت-، سوت و یا هر وسیله دیگری که در صورت نیاز بتوانید از آن برای جلب توجه دیگران استفاده نمایید، لوازم بهداشتی ضروری -مانند مایع ضد عفونی کننده دست، حوله و نوار بهداشتی-، وسیله ارتباطی مانند تلفن همراه، یک رادیو کوچک دستی به همراه باطری اضافه، دستکم یک جفت کفش اضافه و در صورت امکان یک یا دو وسیله برای سرگرم کردن کودکان.
در صورتی که قصد دارید اسناد شناسایی مانند شناسنامه یا کارت ملی و یا دیگر اسناد مهم خود را همراه ببرید، سعی کنید تا حد امکان آن ها را در کیسه و یا کیف ضدآبی که از پیش تهیه کرده اید قرار دهید تا از آسیب دیدن آن ها بر اثر رطوبت خودداری کنید.
همواره نیازهای همه اعضای خانواده را در نظر داشته و اقلام مورد نیاز آن ها، از جمله داروهای خاص مصرفی را همراه خود داشته باشید.
اگر حیوان خانگی دارید، نیازهای آن را نیز مد نظر داشته و دست کم برای یک یا دو وعده غذای حیوان خانگی خود را نیز به همراه داشته باشید.
توجه داشته باشید که پیش از ترک خانه حتماً در صورت امکان و داشتن فرصت، لوازم و وسایل با ارزش و گران بهای خود را -از قبیل اسناد و مدارک و یا دیگر وسایل-، از خطر آب گرفتگی دور کرده و به مکانی منتقل کنید که امکان دسترسی آب به آن ممکن نباشد.
در هنگامی که وقوع سیلاب قطعی است پیش از ترک خانه در صورت امکان و داشتن فرصت، آب، برق و گاز خانه خود را قطع کنید. اگر فرصت کافی دارید چاه حمام و دستشویی خانه را برای جلوگیری از نشت فاضلاب با یک کیسه مستحکم و پر شده از سنگ و یا شن بپوشانید.
اگر خانه تان دارای چند طبقه است سعی کنید در صورت امکان و داشتن زمان کافی وسایل گران قیمت و با ارزش خود را پیش از ترک خانه به طبقات بالایی انتقال دهید تا از آسیب به آن ها جلوگیری کنید.
در صورت قطعی بودن وقوع سیلاب همواره به گوش باشید. هیچ گاه هشدارهای صادر شده از سوی مقامات محلی را دستکم نگیرید. سیلاب هرآن ممکن است رخ دهد. آمادگی خود را حفظ کرده و همواره اطلاعات خود را از طریق رسانه های جمعی قابل اعتماد مانند رادیو و یا تلویزیون به روز نگه دارید.
هشدارهای مربوط به تخلیه خانه را جدی بگیرید و در صورت امکان کارهای ضروری را انجام داده و سپس فوراً خانه خود را ترک کنید. آگاه باشید که اولین هدف در هنگام وقوع سیلاب حفظ جان شما و اعضای خانواده تان است. از این رو در موارد ضروری فوراً خانه را ترک کرده و به مکان های امنی که از پیش در نظر گرفته اید، بروید.
اگر خطر بروز سیلاب به قدری جدی و محتمل است که فرصت ترک خانه را ندارید به سرعت همراه اعضای خانه خود به طبقات بالایی و یا پشت بام بروید.
در صورتی که ترک خانه ضروری نیست سعی کنید در صورت امکان با قرار دادن محافظ هایی از قبیل کیسه های شنی، بلوک های پلاستیکی و یا دیگر وسایلی که احتمالاً از سوی مقامات محلی برای مقابله با سیل مهیا شده، از خانه خود محافظت کرده و احتمال نفوذ آب به آن را کاهش دهید.
هنگام وقوع سیل
هرگز و در هیچ شرایطی در مورد سیلابی که بیش از ۱۵ سانتیمتر عمق داشته و در جریان است تردید نکنید؛ مگر در مواردی که حفظ جانتان بسته به آن باشد. چرا که تنها همین میزان آب روان کافی است که شما را شناور کرده و همراه خود ببرد.
گزارش ها نشان می دهند که نزدیک به هشتاد درصد مرگ و میر ناشی از سیلاب، به دلیل گرفتار شدن افراد در داخل خودرو اتفاق می افتد. از این رو در صورت امکان سعی کنید از اتومبیل استفاده نکنید؛ در غیر این صورت از راندن در مسیر آب روان به شدت پرهیز کنید. چرا که تنها ۳۰ سانتیمتر آب روان کافی است تا خودرو شما شناور شده و کنترل آن از دست برود. آگاه باشید که حفظ جانتان از هر اقدام دیگری مهم تر است. پس به هیچ وجه سعی نکنید خودرو خود را نجات دهید.
اگر به همراه خودرو خود در سیلاب گرفتار شدید تا حد امکان سعی کنید در داخل خودرو بمانید. آبی که اتومبیل شما را شناور کرده به طور قطع شما را خواهد برد. شیشه های خودرو را ببندید، کمربند ایمنی را باز کرده و سعی کنید تعادل خود را در داخل خودرو حفظ کنید. اگر آب وارد خودرو شما شد با رفتن روی سقف ماشین، خود را در شرایط پایدار قرار دهید.
اگر داخل ساختمانی گیر افتاده اید، به هیچ وجه سعی نکنید از آن خارج شوید. چرا که شرایط در خارج از ساختمان با توجه به روان بودن آب و شدت آن بدتر خواهد بود. به بلندترین نقطه ساختمان بروید و از آن جا تقاضای کمک کنید. از پرسه زدن و کنجاوی در سیلاب خودداری کنید.
در زمانی که مجبور به تردد داخل سیلاب هستید، سعی کنید وسیله ای را برای حفظ تعادل خود در آب به کار گیرید. این وسیله می تواند یک چوب بلند و یا مانند آن باشد. اگر نیاز به تردد در داخل آب دارید حتماً میزان عمق آب را با استفاده از چوبی که در دست دارید امتحان کرده و از عمیق نبودن آن اطمینان حاصل کنید.
خطر برق گرفتگی را جدی گرفته و از آویزان شدن به تیرهای برق تا حد امکان خودداری کنید.
از کودکان خود مراقبت کنید و هرگز آن ها را تنها به حال خود رها نکنید.
از ماجراجویی بپرهیزید و سعی کنید تا حد امکان گروهی تردد کرده و از تردد فردی خودداری کنید.
بعد از وقوع سیل
برای بازگشت به خانه خود عجله نکرده و حتماً پیش از بازگشت به خانه خود، از فروکش کردن قطعی سیلاب اطمینان حاصل کنید. به هشدارها توجه کرده و تا حد امکان تا پیش از اعلام قطعی خبر فروکش کردن سیلاب از سوی مقامات به محل وقوع سیل بازنگردید.
با توجه به احتمال اوج گیری مجدد سیلاب هم چنان از رانندگی خودداری کرده و تا حد امکان پیاده تردد کنید.
آگاه باشید که سیلاب ساکن نیز به مانند سیلاب روان خطرناک است. آلودگی آب و احتمال وجود مار و یا دیگر جانوران خطرناک در آب را دستکم نگرفته و از این رو تا حد امکان از تردد (پیاده روی و شنا) در داخل آب پرهیز کنید.
آگاه باشید که آب ساکن ناشی از سیلاب به شدت آلوده است و از نوشیدن آن بپرهیزید. این آب حتی ممکن است حاوی مار و یا دیگر جانوران خطرناک باشد.
در هنگام بازگشت به خانه توجه داشته باشید که به دلیل ورود سیلاب به خانه ممکن است مار و یا دیگر جانوران خطرناک نیز با آن وارد خانه شده باشند. از این رو هوشیار بوده و بدون بررسی دقیق وارد خانه نشوید.
خطر برق گرفتگی ناشی از رطوبت را جدی گرفته و در صورت امکان پیش از ورود به خانه جریان کلی برق را قطع کنید. در غیر این صورت از دست زدن به وسایل برقی خودداری کرده و در صورت امکان از چکمه و دستکش پلاستیکی استفاده کنید.
تا حصول اطمینان از بهداشتی بودن جریان آب شهری، از خوردن آن خودداری کرده و ترجیحاً از بطری های آب معدنی استفاده کنید.
از تردد در روی پل ها و زمین هایی که در اثر سیلاب دچار فرسایش شده اند، خودداری کنید. چرا که ممکن است با توجه به فشار ناشی از تردد فروریخته و یا دچار رانش شوند.
پس از ورود به خانه و در هنگام بازسازی نکات بهداشتی را رعایت کرده و تا حد امکان سعی کنید وسایلی را که در معرض سیلاب بوده اند معدوم سازید. این وسایل در نتیجه تماس با سیلاب به شدت آلوده اند. در غیر این صورت آن ها را خوب تمیز و ضد عفونی کنید.
از تجمع بی جا و بی مورد در محل هایی که امدادرسانان در آن ها مشغول امدادرسانی و عملیات هستند، خودداری کنید. اگر نمی توانید کمکی کنید، راه را برای امدادرسانان باز بگذارید.
با یکدیگر مهربان باشید. شوک ناشی از بلایای طبیعی عمدتاً منجر به واکنش های تندی در افراد شده و سبب خشم و اندوه فراوان می شود. در صورت مواجهه با چنین افرادی، خونسردی خود را حفظ کرده و به آن ها دلگرمی دهید.
از کمک خواستن خجالت نکشید. امدادرسانان آمده اند تا به شما کمک کنند. به راحتی نیازهای خود را با آن ها در میان گذاشته و خواستار کمک شوید.
و در پایان این که در اولین فرصت ممکن با شرکت بیمه خود تماس بگیرید و کارهای مربوط به آن را انجام دهید.
برچسب ها
خط صلح سیل ماهنامه خط صلح مدیریت بحران معین خزائلی