اخرین به روز رسانی:

نوامبر ۲۴, ۲۰۲۴

فضاهای جمعی برسازنده نشاط جمعی است/ رایحه مظفریان

به بهانه حضور جمعی زنان همزمان با پخش بازی های فوتبال جام جهانی در مراکز برخی شهرها

رایحه مظفریان

نشاط اجتماعی آثار و پیامدهای فراوانی بر زندگی شهروندان و جامعه دارد. تعلق اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مسئولیت پذیری اجتماعی، وفاق اجتماعی، ارتقائ شاخص های سلامت روانی و اجتماعی، افزایش رضایت از زندگی یا رضایت شغلی، پویایی اجتماعی، کاهش هزینه های مردم، افزایش امید در جامعه، زندگی متعادل و با ثبات، ارتقائ کیفیت زندگی، افزایش خلاقیت و نوآوری، کاهش آسیب های اجتماعی (خصوصاً در جوانان) از جمله این پیامدهاست. برای شاد بودن باید مولفه امید به زندگی را افزایش داد، چون امید به زندگی و شاد بودن باعث کاهش آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد و خودکشی می شود؛ پس برای افزایش امید به زندگی باید به دوران جوانی، نوجوانی و دغدغه های این نسل بها و ارزش داده شود.

قبل از آغاز بحث لازم است تا گریزی به پروسه تاریخی و ایجاد مکان هایی که مردم برای گردهمایی در آن جمع می شدند داشته باشیم. با یک بررسی از این بخش می بینیم که در سال های گذشته، مردم به بهانه های مختلف به صورت پراکنده در مکان هایی از شهر گرد هم جمع می شدند که این مکان ها به عنوان یک محیط قراردادی مردم را کنار یکدیگر جمع می کرد؛ اما در حال حاضر با گذشت سال ها به دلیل مشکلاتی که در بخش هایی از جامعه وجود دارد به این نتیجه رسیده ایم که راه اندازی و ایجاد مکان هایی برای گردهمایی مردم به بهانه های مختلف یک نیاز محسوب می شود؛ چرا که این اتفاق می تواند باعث یک مشارکت جمعی میان مردم شود. با یک ارزیابی از مفهوم مشارکت جمعی متوجه می شویم که مشارکت جمعی صرفاً به تجمع مردم به بهانه های مختلف اطلاق نمی شود. با توجه به این که شادی مردم لزوماً نمی تواند از سوی دولت ها تعیین و مشخص شود، بنابراین مشارکت جمعی می تواند در قالب یک کنسرت در فضای باز برگزار شود که در این بخش باید در مرحله نخست نیازهای مردم بررسی شود و سپس مکان هایی را برای تجمعات ایجاد کنیم. بر اساس تجربه و مشاهده های نگارنده که از دیگر شهرها و کشورهای دنیا فضاهای شهری که مردم به بهانه های مختلف در آن جمع می شوند، یک فضای از قبل تعریف شده مانند استادیوم نیست. بعضی وقت ها فضاهایی مانند محله سنگ سیاه (1) -که بافت تاریخی را از بافت مدرن محل جدا می کند- می تواند به عنوان محلی برای گردهمایی های مردم باشد و قلب نقاط سنتی می تواند یک پیوندی را میان افراد درون شهر ایجاد کند.

با توجه به این‌که برگزاری رویدادهای جمعی باعث می شود که افراد در کنار خانواده هایشان احساس امنیت کنند، چه تدابیری باید اندیشیده شود که زنان هم بتوانند در جامعه و بدون حضور خانواده ها احساس امنیت کنند؟

در حال حاضر یک ضعف مدیریتی و فرهنگی در این بخش وجود دارد. برای مثال زمانی که افراد برای تماشای کنسرت در تالارهای مختلف و برای تماشای فیلم در سینماها حضور پیدا می کنند، به دلیل این‌که انرژی آن ها تخلیه شده است، بعد از پایان کنسرت با یک آرامش خاصی از تالار خارج می شوند. مردم با حضور متعدد در مکان هایی مانند سینما و تالار کنسرت به طور خود به خود و ناخودآگاه به آن عادت می کنند. زمانی که یک رویداد فرهنگی مانند کنسرت برگزار می شود، مخاطبان آن از قبل تعریف شده اند؛ به دلیل این که پایه های فرهنگی آن از قبل برنامه ریزی شده است. رویدادی مانند تماشای فوتبال در یک نقطه شهر مخاطب خاصی ندارد و ممکن است در چنین رویدادی مردم از اکثر نقاط شهر حضور یابند، در نتیجه این تداخل فرهنگ ها باعث ایجاد مشکلاتی می شود که نیاز به یک تدبیر مناسب دارد.

نمی توان از این قاعده غافل شد که قشربندی های متفاوت در جامعه وجود دارد که باعث می شود اتفاقات زیادی در بسیاری از بخش ها به وجود آید؛ چرا که قشرهای متفاوتی با درخواست های متفاوت در جامعه وجود دارد. اگر پخش فوتبال در تمامی نقاط شهر انجام شود، می تواند کنترل شده تر باشد. با توجه به این که نمی توان حضور زنان را به عنوان نیمی از جامعه نادیده گرفت و آن ها را از اجتماع حذف کرد، در نتیجه نباید نگاه های سلیقه ای باعث حذف شدن این قشر از جامعه شود. در جامعه امروز مشارکت از نیازهای اساسی و ضروری زنان به شمار می آید و در راستای عملی شدن این بخش باید اقداماتی موثر انجام شود.

موضوع آسیب های اجتماعی همواره در کلان شهرها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سوالی که مطرح می شود این است که افزایش فضاهای عمومی می تواند در کاهش این آسیب ها نقش داشته باشد؟ راهکار چیست؟

اگرچه نهادینه شدن بعضی از حرکات و اقدامات که باعث شادی و نشاط مردم می شود در ابتدا شاید کمی غیرمعمول به نظر برسد، اما با گذشت زمان رفته رفته در میان مردم و جامعه عمومیت پیدا می کند. و با یک بررسی از کشورهای دیگر دنیا می بینیم که مردم در فقیرترین کشورهای دنیا شادی و نشاط را جزیی از برنامه خود می بینند. هر فرد به تنهایی شادی و نشاط را با توجه به امکاناتی که در دسترس دارد برای خود و اطرافیان فراهم می کند. اما در کشور ما به دلیل محدودیت هایی که در بعضی از بخش ها وجود دارد، مردم نمی توانند آن طور که می خواهند شادی و نشاط را برای خود فراهم کنند. با توجه به این که نشاط یک پدیده جمعی است، هیچ کس نمی تواند به تنهایی برای خود نشاط ایجاد کند و نشاط به عنوان یک فعالیت گروهی از مهم ترین نیازهای جامعه به شمار می آید. پاسخ دادن به این نیاز جمعی مستلزم مشارکت زنان و مردان در جامعه است و کنار هم قرار گرفتن این دو گروه، نیازمند فراهم کردن یک سری الزامات و زیرساخت های فرهنگی در جامعه است. تحقق این اهداف نیاز به گذشت زمان و فرهنگ سازی در جامعه دارد. حال آن که سلیقه ها و نظراتی که هر چهار سال و هشت سالی یک بار با روی‌کار آمدن دولت ها انتخاب می شود از مهم ترین عواملی است که باعث می شود یک گسست و شکافی میان این بخش و جنسیت ها به وجود بیاید.

پانوشت:
  1. نام محله ای قدیمی در شیراز است. آرامگاه دانشمند بزرگ عمروبن عثمان معروف به سیبویه در این محله قرار دارد. بر روی قبر وی سنگی سیاه قرار داشت. در ابتدا نام این محله، سنگ سیبویه بوده ولی به مرور زمان در اثر اشتباه عوام و وجود سنگ سیاه بر روی قبر، به نام سنگ سیاه مشهور شده است.
توسط: رایحه مظفریان
جولای 23, 2018

برچسب ها

خط صلح رایحه مظفریان شادی ماهنامه خط صلح