خروج سرمایه‌گذاران خارجی از اقتصاد ایران می‌تواند شانس کشور را برای رقابت در بازارهای جهانی به شدت کاهش دهد و حتی اقتصاد ایران را از چرخه‌ی اقتصاد جهانی خارج کند. به همین دلیل، برخی کارشناسان معتقدند که کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌های اخیر، به‌ویژه خروج اخیر سرمایه‌گذاران بزرگ، این نگرانی را به وجود آورده که ممکن است سایر سرمایه‌گذاران نیز سرمایه‌های خود را از ایران خارج کنند. این مسئله می‌تواند تصویری از انزوای بیشتر اقتصاد ایران را ترسیم کند.

خروج شرکت هایپر استار از ایران تکذیب شد، ولی…

خروج شرکت «هایپر استار» از ایران –که مالک آن ماجد الفطیم مالک، دومین فرد متمول خاورمیانه بر حسب آمار فوربز است—، در روزهای گذشته بعد از خارج شدن «صافولا» از بازار سرمایه‌ی ایران، سر و صدای زیادی به پا کرد. اولین جرقه‌ای که خروج این شرکت از ایران را زد، واگذاری ملک این شرکت به یک بانک دولتی (بانک شهر) بود. اعضای شورای شهر تهران در جلسه‌ی روز سه‌شنبه ۱۱ دی ماه ۱۴۰۳، بررسی لایحه «مجوز فروش، واگذاری و انجام معامله‌ی ملک متعلق به شهرداری منطقه‌ی ۵ تهران» را روی میز بررسی خود قرار دادند. محمد آخوندی عضو شورای شهر تهران، در مورد این لایحه، درباره‌ی این‌که ملک مذکور هایپراستار بوده و یک پروژه‌ی مشارکتی است، گفت که دقت داشته باشید ما شهرداری تهران را ملزم به پرداخت بدهی‌های بانکی در سال جاری کرده‌ایم و میزان بدهی‌های شهرداری زیاد است و سود و زیان انباشته دارد. یکی از دلایل واگذاری این مجموعه به بانک شهر پرداخت بدهی است. هر چند این پروژه مشارکتی است و ۲ سال از زمانش باقی مانده است، اما این پروژه اگر در زمان خود به بانک واگذار نشود، بعد از اتمام پروژه ممکن است واگذاری به سختی انجام شود. (۱)

در ادامه، لطف‌الله فروزنده معاون مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران نیز با بیان این‌که بانک‌ها ادعای طلب ۱۷۰ همتی از شهرداری تهران را داشتند، گفت: بانک تجارت بیش‌ترین طلب را از شهرداری تهران داشت، اما مذاکره کردیم و این رقم به ۸۹ همت رسید. فروزنده با بیان این‌که میزان بدهی شهرداری به بانک شهر در حال حاضر حدود ۴۵ همت است، گفت: ملک هایپراستار در بزرگراه باکری در پهنه‌ی تجاری که قیمت ۱۱ همت برای آن کارشناسی شده، تا دو سال دیگر در اجاره‌ی شریک بخش خصوصی است. او گفته است: شهرداری که نمی‌تواند تجاری‌داری کند و الان بانک شهر حاضر است که این هایپراستار را بگیرد و این پروژه ارزش افزوده‌ی خود را در این سال‌ها اخذ کرده است. معاون شهردار تهران با بیان این‌که واگذاری این ملک کمک می‌کند انجام پروژه‌های عمرانی سریع‌تر پیش برود گفت: بانک شهر متقابلاً ۵۰ درصد ال‌سی و برات کارت می‌دهد. ما مصوبه‌ی ویژه از بانک‌مرکزی برای پرداخت بدهی‌هایمان گرفتیم، چراکه بانک‌مرکزی، بانک‌ها را ملزم به پرداخت نقد مطالبات خود کرده است، اما قبول کردند که شهرداری تهران به‌صورت بسته نقد و غیر نقد، بدهی خود را تسویه کند که این مجوز نیز زمان دارد و ممکن است که زمان آن بگذرد. در نهایت اعضای شورای شهر تهران لایحه‌ی «مجوز فروش، واگذاری و انجام معامله ملک متعلق به شهرداری منطقه ۵ تهران» را تصویب کردند. (۲)

به تعبیری دیگر، شهرداری می‌تواند ملک شرکت هایپراستار شعبه‌ی باکری را به مبلغ ۱۱ هزار و۷۰۰ میلیارد تومان صرفاً بابت پرداخت دیون شهرداری به بانک شهر واگذار کند. بعد از این مصوبه شهرداری تهران، خروج شرکت هایپر استار از ایران قوت گرفت، اما خبرگزاری فارس در ۲۳ دی ۱۴۰۳ و با گذشت تقریباً دو روز از ایجاد این شائبه، مصاحبه‌ای از رئیس اتحادیه‌ی فروشگاه‌های زنجیره‌ای مبنی بر تکذیب خروج این شرکت از ایران منتشر کرد.

محمدعلی خراسانی در گفتگو با این خبرگزاری گفته است: «براساس اطلاعاتی که از مسئولان فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپر استار کسب کرده‌ام، سرمایه‌گذار این شرکت هیچ قصدی برای خروج از ایران ندارد و شایعات مطرح شده در این زمینه بی‌اساس است.» او توضیح داد که موضوع اصلی، قرارداد اجاره‌ی ملک شعبه اتوبان باکری است. این قرارداد، تا دو سال دیگر اعتبار دارد و به این معنا است که هایپر استار می‌تواند در این مکان به فعالیت تجاری خود ادامه دهد، اما پس از پایان قرارداد، باید به‌دنبال مکان دیگری برای فعالیت باشد. ضمن این‌که مسئولان این فروشگاه عنوان کردند در حال حاضر مذاکره برای تمدید قرارداد اجاره ملک شعبه‌ی باکری در حال انجام است و ممکن است که تمدید قرارداد صورت گیرد. (۳)

این گفتگو در حالی منتشر شده که مجوز فروش و واگذاری ملک شرکت هایپر استار در شهرداری تهران، تصویب شد. به‌نظر می‌آید یکی از متولیان ایجاد شائبه‌ی خروج هایپر استار از ایران، بدهی‌های شهرداری به بانک شهر است و قصد دارد با فروش فروشگاه شرکت هایپر استار، بدون توجه به شرایط این شرکت در شعبه‌ی اتوبان باکری، بدهی خود را تسویه کند. تاکنون تصویری از مصوبه شهرداری بابت داشتن مجوز فروش این فروشگاه منتشر نشده است. شرکت هایپر استار تاکنون بیانیه‌ای درباره‌ی خارج‌شدن یا خارج‌نشدن از بازار ایران منتشر نکرده و حواشی این شرکت تنها از جانب خبرگزاری فارس به گوش می‌رسد و دیگر رسانه‌ها درباره‌ی خروج رسمی هایپر استار بی‌اطلاع هستند. البته برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از این دارد که هایپر استار در صورتی‌که بتواند ملک اجاره‌ای خود را از بانک شهر بخرد، حداقل تا دو سال دیگر این شرکت در ایران باقی می‌ماند. (۴)

ماجرای هایپر استار به‌دلیل خروج صافولا حساسیت برانگیز شد

قبل از جدی‌تر شدن تعطیلی احتمالی هایپر استار شعبه‌ی اتوبان باکری، خبر دادند شرکت صافولا، یکی از قدیمی‌ترین سرمایه‌گذاران در بازار مواد غذایی و خوراکی در ایران سرمایه‌ی خود را از بازار ایران خارج کرد. برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند شرکت صافولا اکنون در حال نهایی‌کردنِ فرایند قانونی برای واگذاری بخش عملیاتیِ خود در ایران، به یک سرمایه‌گذار خارجی است. هرچند این شرکت، نام سرمایه‌گذار جدید را فاش نکرده، اما طبق اعلام دست‌اندرکاران صافولا، دلیل اصلی خروج این شرکت از ایران برای تمرکز بر بازار‌هایی است که فرصت رشد بیش‌تری دارند. طبق قراردادی که صافولا به امضا رسانده است، سهام بخش عملیاتی خود در ایران را به ارزش ۷۰۵ میلیون ریال عربستان که تقریباً معادل ۱۸۸ میلیون دلار است، به یک شرکت خارجی فروخت. (۵)

چگونه صافولا سهام خود را فروخت؟

این شرکت با فروختن سهام خود در شرکت بهشهر از ایران خارج شده است. پیگیری‌ها از منابع آگاه مشخص کرده که سهم هلدینگ بهشهر که پیش‌تر در اختیار صافولا بود به یک شرکت اماراتی واگذار شده است. گفته می‌شود که این شرکت با یک سرمایه‌گذار ایرانی که سال‌ها در واردات نهاده‌های دامی فعالیت دارد مرتبط است. فارس اعلام کرد سهام این هلدینگ در ۱۲ دی ماه به‌صورت بلوکی به فروش رسیده است. صافولا از جمله در تولید روغن‌های خوراکی شامل لادن و بهار و نسترن سرمایه‌گذاری کرده بود. با این وجود شرکت بهشهر در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شده، لذا پیرو دستورالعمل‌های شفافیت، می‌بایست اطلاعات این معامله را افشا می‌کرد اما مطلبی دال بر این موضوع در سامانه‌ی «کدال» منتشر نشده است. منابع آگاه خبرگزاری فارس درباره‌ی دیگر سهامداران شرکت بهشهر می‌گویند که همه‌ی سهامداران مردمی هستند و به نهاد‌های نظامی ارتباطی ندارند. (۶)

ترامپ، قیمت خواکی و سرمایه‌گذاران بر باد رفته

برخی از تحلیل گران معتقدند در صورت خروج هایپر استار از ایران، می‌توان به این‌نتیجه رسید که ریاست جمهوری جدید آمریکا (دونالد ترامپ)، می‌تواند برای ایران خطرآفرین باشد. چرا که تحریم‌ها و احتمالاً سقوط آزاد رشد اندک اقتصاد ایران، برای سرمایه‌گذاران هشداری به رنگ قرمز است تا سرمایه‌گذاران برای جلوگیری از اتلاف سرمایه‌ی خود، هرچه سریع‌تر ریال ایران را به یکی از واحد‌های پولی جهانی تبدیل کنند. این فرضیه با گسترش تورم و بی‌ارزش‌ترشدن ریال ایران، قوت پیدا می‌کند و البته شهروندان ایرانی در تنگنای بیش‌تری قرار می‌گیرند. با خروج شرکت هایپر استار، طبیعتاً برخی از سرمایه‌گذاران داخلی مانند اسنپ گروسری که یکی از شرکای هایپر استار در ایران است، محصولات خود را گران می‌کنند. همان‌طور که بعد از خروج این هولدینگ از ایران، در حالی که گفته شده بود قیمت روغن خوراکی تا پایان سال ۱۴۰۳ افزایش پیدا نمی‌کند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر نیز قیمت انواع روغن جامد و مایع سرخ کردنی و پخت و پز با افزایش ۱۵ درصدی مواجه شده و روغن خوراکی با قیمت جدید وارد بازار شده است. بر این اساس، به عنوان مثال، قیمت روغن سرخ کردنی ۱ لیتری از ۵۵ هزار تومان به ۶۳ هزار تومان افزایش یافته است. (۷)

پانوشت‌ها:

۱- ملک «هایپر استار» به بانک شهر واگذار شد، تسنیم، ۱۱ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۲- واگذاری ملک هایپراستار منطقه ۵ تهران به بانک‌شهر در ازای پرداخت بدهی شهرداری، ایسنا، ۱۱ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۳- هایپر استار از ایران رفت؟ شبکه‌ی شرق، ۲۳ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۴- رئیس اتحادیه فروشگاه‌ها: سرمایه‌گذار هایپراستار جایی نمی‌رود، خبرگزاری فارس، ۲۳ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۵ – امارات جایگزین شرکت عربستانی شد، دنیای اقتصاد، ۱۵ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۶ – شفاف‌سازی هلدینگ صافولا عربستان درباره خروج از ایران، خبرگزاری فارس، ۱۵ دی‌ماه ۱۴۰۳.

۷ – روغن خوراکی ۱۵ درصد گران شد، خبرگزاری مهر، ۲۴ دی‎ماه ۱۴۰۳.