اخرین به روز رسانی:

نوامبر ۲۴, ۲۰۲۴

پارک ملی گلستان، امانتی در حال نابودی در دستان نسل ما/ رضا علی‌اصل

«پارک ملی گلستان»، «ذخیره‌گاه زیست‌کره‌ی گلستان»، «میراث جهانی» و غیره از جمله عناوینی‌ست که برازنده‌ی این منطقه‌ی ارزشمند است. اولین پارکی که در کشور عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده، پارک ملی گلستان است. این منطقه در تاریخ ۱۹مردادماه سال۱۳۳۶به نام منطقه‌ی حفاظت شده‌ی آلمه وایشکی ثبت و تحت حفاظت قرارگرفت، در سال ۱۳۵۴ عنوان اولین پارک ملی کشور را دارا شد و بعد از انقلاب بهمن ۵۷ نیز این منطقه با وسعت۹۱۸۹۵هکتار به پارک ملی گلستان تغییر نام داد. به لحاظ موقعیت مکانی، پارک ملی گلستان درحدفاصل استان‌های گلستان و در موقعیت جغرافیایی بین N3731 الی E5304 عرض شمالی و E5543 الی N3717 طول شرقی واقع شده و مساحت آن در حدود ۸۷۲۴۲ هکتار است.

اگر بخواهیم به ارزش‌های پارک ملی بیش‌تر پی ببریم، باید به تعریف ارائه شده‌ی آن توجه کنیم. به طور کلی پارک ملی به محدوده‌ای از منابع طبیعی اعم از جنگل، مرتع، بیشه‌، اراضی جنگلی، دشتی، آبی و کوهستانی اطلاق می‌شود که نمایانگر نمونه‌های برجسته‌ای از مظاهر طبیعی باشد که به منظور حفظ وضع طبیعی آن و هم‌چنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد رستنی‌ها در شرایط کاملاً طبیعی تحت حفاظت قرار می‌گیرد. پارک ملی گلستان به لحاظ پوشش گیاهی (بیش از ۱۳۰۰ گونه) و اقلیمی، تنوعی بسیار غنی را دارد و این موضوع  باعث به وجود آمدن زیستگاه‌های متنوع و ویژه‌ای شده است. این شرایط سبب زیست جانوران بی‌شماری از مهره‌داران نظیر پستانداران، پرندگان، دوزیستان وخزندگان و بی‌مهره‌گانی نظیر انواع حشرات و نرم‌تنان و دوکفه‌ای‌ها و غیره شده است.

پایش‌ها و مطالعات انجام شده در پارک ملی گلستان نشان داده که حدود ۷۰گونه پستاندار وابسته به ۶راسته و ۲۱خانواده و ۵۰جنس و بیش از ۱۵۰گونه پرنده متعلق به ۱۴راسته، ۴۲ خانواده و۸۹ جنس در این منطقه زیست می‌کند.

متاسفانه در چند سال اخیر به دلیل شرایط اقلیمی و مدیریت غلط در همه‌ی سطوح، پارک ملی گلستان دچار مشکلات فراوانی شده است. مجموعه‌ای از تعارضات که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از چرای دام و توسعه‌ی راه و کشاورزی در منطقه. درکنار موارد ذکر شده عواملی چون شکار غیرقانونی، آتش‌سوزی‌ها و کم‌آبی هر روز بر جان این منطقه ضربات جبران ناپذیری را وارد می‌کند. این موارد تا جایی است که در بخش‌هایی از منطقه شکل پوشش گیاهی و جنگلی در حال تغییر است.

شکارچی‌های غیرمجاز با ورود به منطقه علاوه بر شکار گونه‌های ارزشمند پارک ملی، با ایجاد درگیری با عوامل حفاظت، باعث کشته شدن و زخمی شدن محیط‌بانان شده‌اند. آتش‌سوزی‌ها هر روز از وسعت جنگل‌های هیرکانی کاسته‌اند. این جنگل‌ها به عنوان میراث جهانی ارزشمند ثبت شده در یونسکو که عنوان مادر جنگل‌های اروپا را دارا هستند، برای تمامی مردم جهان ارزش و اهمیت ویژه‌ای دارند. کمبود آب و حفر چاه‌های عمیق در منطقه، بسترساز بحران‌های متعددی در منطقه است. در این‌جا بایستی یادآور شد که تامین نیازهای جوامع محلی منطقه بسیار ضروری است؛ چنانچه معیشت جوامع محلی از طریق توسعه‌ی پایدار تامین شود، فشار از روی منابع طبیعی منطقه برداشته خواهد شد.

امید است که این پارک که امانت آیندگان در دستان ماست برای همیشه باقی بماند.

توسط: رضا علی‌اصل
ژانویه 21, 2023

برچسب ها

انقراض پارک ملی پارک ملی گلستان پارک های ملی حیوانات در حال انقراض خرس بلوچی خط صلح خط صلح 141 رضا علی اصل ماهنامه خط صلح محیط زیست یوزپلنگ ایرانی