قریب به یک سال است ویروسی کشنده، واگیردار و عالم‌گیر به نام «کرونا» که باعث به وجود آوردن بیماری «کووید-19» می‌شود، بر زندگی تمام انسان‌های جهان سایه افکنده است و جهان پُر تکاپوی ما را دچار انجماد روزمره در چهاردیواری خانه‌ها کرده است. این سایه‌ی هولناک نه تنها موجب خانه‌نشینی بسیاری از مردم شده، بلکه گروهی از بیماران خاص را نیز از بیم ابتلا به کرونا از ادامه‌ی روند درمان و دسترسی به خدمات بهداشتی و پزشکی مناسب و به موقع باز داشته است. چنین وضعیتی در مناطق و کشورهای جهان سوم، فقیر و مناطق حاشیه‌ای محروم نیز به مراتب حادتر است.
در جوامع مدنی دسترسی به اطلاعات صحیح، آگاهی و مشارکت حق همه‌ی شهروندان است. از این‌روست که بین شهروندان و دولت‌ها اعتماد و همبستگی ایجاد می‌شود. اما در ایران این حق طبیعی به‌صورت سیستماتیک توسط حاکمیت از بین رفته است. انتشار محدود اطلاعات، آمار و ارقام نادقیق و غیرمسئولانه مربوط به ویروس کرونا، همانند بسیاری از مسائل دیگر سبب شده تا مردم به حقیقت امر نه تنها دسترسی نداشته باشند، بلکه بی‌اعتمادی آنها روز به روز نسبت به مسئولان دولتی دو چندان شود. همین پنهان‌کاری و عدم شفافیت دولت و مسئولان سبب شده تا شهروندان به مراتب بیشتر با خطر شیوع و ابتلا به این بیماری عالم‌گیر روبه‌رو شوند.
کمبود امکانات پزشکی از جمله تخت‌های بیمارستان، دارو، ماسک، الکل و مواد ضد عفونی کننده در کنار فقدان اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری همچون تعطیلی اجباری مناطق پر خطر، رعایت فاصله‌ی فیزیکی (اجتماعی)، تردید و بدگمانی را در سطح جامعه گسترش داده است. با این تفاصیل و نبود حق دسترسی آزادانه به اطلاعات، حق سلامت و حق دسترسی بدون تبعیض به امکانات پزشکی مناسب، شرایط را برای همگان به‌ویژه افرادی که به بیماری‌های خاص چون ایدز، دیابت، بیماران کلیوی، پروانه‌ای، تالاسمی، هموفیلی، سرطان، فشارخون و… دچار هستند، سخت‌تر و پیچیده‌تر شود. از طرف دیگر کمبود پرسنل بهداشت و درمان در شرایط اضطراری مثل پاندمی کرونا، سیستم درمانی و کادر درمانی بسیاری از کشورها، از جمله ایران را دچار فرسودگی و باعث اختلال در سیستم خدمات بهداشتی-پزشکی کرده است.
به گفته‌ی سازمان جهانی بهداشت پیشگیری و درمان بیماری‌ها در هنگام قرنطینه به شدت مختل شده است و بر اساس تحقیقاتی که سازمان جهانی بهداشت از ۱۵۵ کشور در این زمینه انجام داده، از زمان شیوع کرونا 53 درصد کشورها خدمات درمانی برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا، 49 درصد درمان دیابت، 31 درصد درمان بیماری‌های قلبی و ۴۲ درصد درمان انواع سرطان را قطع کرده‌اند. در ایران آمار مشخصی در رابطه با میزان تاثیر بحران شیوع ویروس کرونا بر روند درمان بیماری‌های خاص ارائه نشده است و مسئولان تماما سعی دارد شرایط را تحت کنترل و مناسب جلوه دهند. اما با در نظر قرار دادن آمار ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی که بسیاری از کشورهای مشارکت کننده در این تحقیق شامل کشورهای پیشرفته و توسعه یافته هستند، می‌توان حدس زد که در شرایط مشابه بیماران خاص در ایران، نمی‌تواند چندان مناسب باشد.
فاطمه هاشمی رفسنجانی، رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص اردیبهشت سال جاری گفت: «آماری از تعداد بیماران خاص که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند نداریم، البته تعدادی از این بیماران به کرونا مبتلا شدند، اما خوشبختانه مرگ و میر در این بیماران کم بوده است.» با توجه به اینکه همانند تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در مورد بیماران خاص مبتلا به این ویروس هم آمار مشخصی در دست نیست، مشخص نیست رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص بر چه اساسی «مرگ و میر» بیماران دارای بیماری‌های خاص بر اثر کرونا را «کم» جلوه می‌دهد؟
در اغلب کشورها به دلیل قرنطینه‌های اجباری که از سوی دولت‌ها اعلام می‌شد، بسیاری از روندهای درمانی در مورد بیماری‌های خاص همچون شیمی درمانی و پرتودرمانی برای بیماران سرطانی متوقف شد، چرا که مراکز رسیدگی به بیماران خاص جدا از دیگر مراکز درمانی نیست و بیمار زمان زیادی را برای بهبود در پروسه‌‌ی درمان از دست می‌داد. اما در ایران اوضاع به‌گونه‌ای دیگر است، یا بیماران خود از ترس ابتلا به کرونا ـ به دلیل عدم اعتماد به ایزوله بودن مراکز درمانی و تجمع ویروس کرونا در آنجا ـ ترجیح می‌دهند درمان خود را به تعویق بیاندازند و یا اگر در شرایط اقتصادی بهتری هستند به مراکز درمانی خصوصی مراجعه کنند، اما در میان قشر فقیر و آسیب‌پذیرتر جامعه که به بیماری‌های خاص مبتلا هستند به کلی از چرخه‌ی درمان حذف خواهند شد. در ایران این وضعیت می‌تواند به مراتب بغرنج‌تر هم باشد، چرا که بعد از آغاز پاندمی کرونا و به دلیل تمرکز روی بیماران کرونایی، دیگر بخش‌های درمان و تشخیص به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند.
از سویی دیگرهمین قرنطینه‌های اجباری سبب شده تا بسیاری شغل خود را از دست بدهند یا درآمد آنها کم‌تر از قبل شود، بنابراین در ماه‌های اخیر شمار افرادی که دچار گرسنگی و فقر شده‌اند حدود ۱۳۰ میلیون نفر در سراسر جهان افزایش یافته و این روند همچنان رو به افزایش خواهد بود. از آنجایی که در ایران معضلات اقتصادی زیادی وجود دارد، علاوه بر افزایش بیکاری، در میان افرادی که بیکار می‌شوند و یا درآمد آنها کمتر از قبل خواهد شد، باید در نظر داشت که داروها و روند درمان بسیاری از بیماری‌های خاص نه تنها از لحاظ معیشتی فشار مضاعفی به آنها وارد می‌کند، بلکه دسترسی آنها به خدمات بهداشی و پزشکی لازم را بیش از پیش محدود خواهد کرد. همچنین باید افزود اگرچه دارو و اقلام بشر دوستانه شامل تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نیست، اما این تحریم‌ها چنان شدید است که واردات دارو را نیز تحت تاثیر قرار داده و قاچاق دارو نیز در همین راستا مزید بر علت شده تا جان بیماران خاص هرچه بیشتر در خطر باشد.
برای مثال، به گزارش انجمن دیابت ایران نزدیک به 400 میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند که از میان آنها تعداد 6 تا 8 میلیون نفر به ایران تعلق دارد. انسولین، داروی حیاتی بیماران دیابتی نیز یکی از مورادی است که با کمبود و توزیع ناعادلانه مواجه شده، از سوی دیگر بسیاری از بیماران انسولین را از ترس قحطی دوران کرونا و قطع شدن منبع حیاتی‌شان برای آینده ذخیره (احتکار) کرده‌اند. بسیاری دیگر نیز در مرحله‌ی پنهان دیابت قرار دارند و از رفتن به مراکز بهداشتی و درمانی برای تشخیص بیماری پرهیز می‌کنند.
لازم به ذکر است که طبق گزارش انجمن دیابت ایران 193 میلیون از جمعیت جهان در مرحله «بدون تشخیص» بیماری دیابت قرار دارد و با کمی تامل می‌توان به عمق فاجعه در ایران پی برد.
بسیاری از مردم علائم و نشانه‌هایی از بیماری‌های مختلف در خود مشاهده می‌کنند که بیشتر آنها به خاطر مبتلا نشدن به کرونا علائم را پیگیری نمی‌کنند تا بتوانند از احتمال وخیم شدن بیماری احتمالی جلوگیری کنند؛ دردهای مزمن معده، سردرد، گرفتگی قفسه‌ی سینه از جمله عواملی است که ممکن است نشانه‌های خوبی نباشند، اما بیشتر مردم در ایران این علائم را جدی تلقی نمی‌کنند و همین سبب شده تا 40 هزار مرگ زودرس در ایران اتفاق بیافتد، حال با وجود کرونا و هراس از رفتن به بیمارستان‌ها و مطب‌ها ممکن است ارقام مرگ و میر بیشتر هم بشود.
فاطمه هاشمی رفسنجانی، رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص درباره‌ی دریافت دارو برای بیماران خاص گفته بود «امکاناتی در اختیار بیماران خاص گذاشته شد که مشکلی برای این بیماران وجود نداشته باشد». وی بدون اشاره به این امکانات، در نهایت حتی برای دریافت داروهای لازم به بیماران دارای بیماری خاص توصیه کرده بود «چاره‌ای نیست و باید فاصله اجتماعی را رعایت کنند.» اکنون ما شرایط بیماران دیابتی را مبنا قرار دهیم، پر واضح می‌شود که تنها با کمبود داروی انسولین روبه‌رو هستند و تمهیداتی برای در دسترس بودن این دارو برای آنها وجود ندارد، بلکه باید تمام داروخانه‌های شهر را برای یافتن داروی مورد نظرشان جستجو کنند و تنها راهکار برای آنها، «توصیه به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی» است.
تبعات به تاخیر انداختن درمان بیماری‌های خاص مانند دیابت، ایدز، سرطان و… غیرقابل جبران و پیشگیری است. دولت‌ها و مسئولین ذی‌ربط موظفند به وسیله‌ی رسانه‌ها به مردم اطلاعات صحیح ارائه بدهند تا شاید با افزایش اطلاعات صحیح و دقیق بیم مواجهه با کرونا و مرگ و میر افراد در این بحران کاسته شود، همچنین آنها موظفند تمهیداتی را به اجرا در بیاورند که به بیماران اطمینان بدهد تمام شرایط برای آسیب ندیدن آنها فراهم است، تا هم خطر ابتلا به کرونا برای کاهش یابد و هم بیمار با اطمینان قلبی به فرآیند درمان بیماری‌اش ادامه بدهد. این شرایط می‌تواند ارائه‌ی خدمات به این گروه از بیماران در مکان‌های جداسازی شده از مبتلایان به کرونا و توزیع بسته‌های حمایتی درمانی-بهداشتی باشد.