ویروس جدید کرونا خطر کمتری از آنفولانزای نوع اول (اچ یک ان یک یا همان آنفولانزای خوکی) دارد.
این اظهار نظری است که سعید نمکی وزیر بهداشت ایران ۱۴ بهمن ماه سال گذشته (13۹۸) در رابطه با نگرانی‌ها از شیوع گسترده‌ی ویروس کرونا در ایران کرده بود. تصوری که چه دروغ و چه راست، با مرگ ۴ هزار و ۱۱۰ نفر از مبتلایان به کرونا در ایران تا لحظه‌ی نگارش این مطلب، نادرست بودن آن کاملا روشن شده است. این مقایسه همچنین در حالی بود که تعداد کل جان باختگان در اثر ابتلا به آنفولانزای خوکی در ایران از آغاز همه گیری آن در جهان در سال ۱۳۸۸ تا پایان سال گذشته (۱۳۹۸)، سالانه بیش از ۱۰۰ نفر نبوده است؛ ضمن این که این بیماری در ایران هرگز تبدیل به یک اپیدمی نشد.
سعید نمکی همچنین در همین تاریخ (۱۴ بهمن ۹۸) با اطمینان کامل برای چندمین بار ورود و شیوع ویروس کرونا در ایران را تکذیب کرده بود. تنها یک روز پس از آن بود که سازمان پدافند غیرعامل نیز با صدور اطلاعیه‌ای مبنی بر رد احتمال شیوع گسترده‌ی کرونا در ایران، پازل ناکارآمدی و سطحی نگری را در میان دیگر ارگان‌های حکومتی در ایران در مورد پیش بینی‌های خیالی، غیرعلمی، سیاست زده و کاملا غلط تکمیل کرد. در اطلاعیه‌ی این سازمان آمده بود که بر اساس بررسی‌های میدانی و قرائن، احتمال طغیان شیوع بیماری کووید ۱۹ در ایران اندک است.
ماجرای آغاز انکار و تکذیب ورود ویروس کرونا به ایران و شیوع آن در میان مردم اما به دو هفته پیش‌تر یعنی در اوایل بهمن ماه باز می‌گردد. زنجیره‌ای از انکار و تکذیب که دستکم تا تا پایان بهمن ماه ادامه یافت و پس از آن بود که سرانجام مقامات وزارت بهداشت در ایران رسما پذیرفتند که این ویروس با ورود به ایران تعدادی از افراد را مبتلا کرده است. این زمان یک ماهه را اما می‌توان دوران اوج سیاست دروغ و انکار نظام جمهوری اسلامی در رابطه با ویروس کرونا دانست. دورانی که در آن به اعتقاد کارشناسان علاوه بر ارایه آمارهای دروغ و اظهار نظرهای عجیب و غریب و بعضا مضحک، عملکرد نادرست مسئولان به ویژه وزارت بهداشت و ستادی که اکنون با نام ستاد ملی کرونا شناخته می‌شود، سبب اپیدمی گسترده‌ی بیماری کووید ۱۹ در ایران شده است. در این نوشته عملکرد وزارت بهداشت و دیگر مسئولان در ایران در رابطه با مبارزه با ویروس کرونا و سیاست اعمال شده از سوی نظام جمهوری اسلامی در آن مورد بررسی اجمالی قرار خواهد گرفت.

کرونا و سیاست انکار و تکذیب در ایران

بررسی عملکرد وزارت بهداشت و دیگر نهادهای حکومتی در ایران تا پیش از تایید رسمی شیوع کرونا در این کشور نشان می‌دهد تا پیش از این تاریخ یعنی ۳۰ بهمن سال گذشته، علی‌رغم وجود نشانه‌های فراوان از شیوع کرونا در ایران، اما سیاست رسمی این نهادها بر پایه‌ی انکار و تکذیب استوار بوده است. گزارش‌های نهادها و رسانه‌های مستقل، اظهار نظرهای سراسر ضد و نقیض مسئولان و مقامات و همچنین سابقه دروغگویی گسترده مقامات جمهوری اسلامی نشان می‌دهند اساسا تا پیش از پذیرش شیوع کرونا در ایران، تمام توان نظام جمهوری اسلامی و نهادهای حاکمیتی آن معطوف به انکار حقیقت بوده است.
در همین زمینه اولین واکنش رسمی مقامات وزارت بهداشت در ایران نسبت به ویروس کرونا به دوم بهمن ماه سال گذشته باز می‌گردد. در این تاریخ حسین عرفانی رییس اداره‌ی مراقبت از بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت با انکار ورود و شیوع ویروس کرونا در ایران در عین حال خبر از مراقبت‌های مرزی از جمله در فرودگاه «امام خمینی» تهران برای پیشگیری از انتقال این بیماری به داخل کشور داده بود.
دو روز پس از صحبت‌های حسین عرفانی، وزارت بهداشت در ایران با انتشار یک اطلاعیه‌ی رسمی مبنی بر مشاهده نشدن حتی یک مورد مشکوک از ابتلا به ویروس کرونا گفته بود «تیم‌های متشکل از کارشناسان و متخصصان بهداشت در پایانه‌های مرزی به ویژه فرودگاه‌ها و بنادر بین‌المللی فعال هستند و با تجهیزات مناسب، هرگونه مورد مشکوک ورودی به کشور را تحت غربال‌گری قرار می‌دهند.»
فردای آن روز صدا و سیمای جمهوری اسلامی با پخش گزارشی درباره حضور یک تیم همراه با تب سنج در فرودگاه امام گفته‌های این مقام وزارت بهداشت را تایید کرد. در این گزارش دو نفر در حال تست تب از مسافران به نمایش در آمده بودند. ابتدایی و سطحی بودن بیش از حد تجهیزات نمایش داده شده در این گزارش و عملکرد آن دو مامور در آن انتقادها و تمسخرهای فراوانی را برانگیخت تا جایی که علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت در ایران چهار روز بعد با تکذیب صحت این گزارش در واکنش به انتقادها و تمسخرها گفت که افراد نمایش داده شده در این گزارش از اعضای تیم وزارت بهداشت نبوده و گزارش مورد نظر ساختگی بوده است. اگرچه او بعدتر این اظهارات خود را تکذیب کرد.
از این رو اساسا مشخص نیست منظور رییس اداره مراقبت از بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در ایران از مراقبت‌های مرزی چه بوده و آیا به واقع این مراقبت‌ها در آن زمان اعمال شده یا نه؛ چرا که در صورت انجام آن صدا و سیمای جمهوری اسلامی می‌توانست از عملیات واقعی گزارش تهیه کند نه یک گزارش ساختگی و دروغ بسازد.
از سوی دیگر انکار ورود ویروس کرونا به ایران و شیوع آن بین مردم در حالی تا ۳۰ بهمن ماه سال گذشته ادامه یافت که گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد مواردی از ابتلای قطعی به این ویروس دستکم در اوایل بهمن ماه در ایران وجود داشته است.
در همین زمینه کیانوش جهانپور مدیر روابط عمومی و سخنگوی وزارت بهداشت در حالی هشتم بهمن ماه خبر از نتایج قطعی آزمایشگاهی مبنی بر عدم ابتلا هیچ فردی در ایران به کرونا می‌داد که به گفته محمد مولایی، پزشک افشا کننده شیوع کرونا در قم که برادرش را به دلیل ابتلا به این ویروس از دست داد، ۲۹ بهمن ماه سال گذشته به نقل از رییس آی.سی.یو بیمارستان کامکار قم گفته بود که از دستکم اواسط دی ماه بیمارانی با علایم یکسان و مشابه کرونا در این بیمارستان جان باخته‌اند در حالی که از هیچ از یک آن‌ها حتی تست نیز گرفته نشده است.
روزنامه‌ی دولتی ایران نیز روز ۲۳ بهمن ماه سال پیش خبر از مرگ یک بیمار مبتلا به کرونا در دو روز پیش‌تر داده بود. خبری که البته فورا از سوی وزارت بهداشت تکذیب شد. مرگ این بیمار ۶۳ ساله در حالی بوده که به گفته کارشناسان سازمان بهداشت جهانی بیماری کووید ۱۹ چیزی بین ۵ تا ۱۴ روز زمان می‌برد که خود را نشان دهد. بر همین اساس دقیقا در زمانی که مقامات وزارت بهداشت در ایران سرگرم تکذیب شیوع ویروس در ایران بوده‌اند، این زن مشغول دست و پنجه نرم کردن با کرونا بوده است.
یکی از دیگر موارد به شدت ضد و نقیض در عملکرد و گفته‌های مقامات وزارت بهداشت در ایران موضوع تست بیماران مشکوک و وجود کیت‌های تشخیص بیماری کووید ۱۹ است. چرا که اساسا مشخص نیست کیت‌های تشخیص این بیماری چه زمانی وارد ایران شده و تا پیش از آن از چه روشی برای تشخیص استفاده می‌شده است. ضمن این که این سوال همچنان پابرجاست که آیا اساسا از بیماران مشکوک تستی گرفته می‌شده است یا نه.
در همین زمینه محمد مهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در ایران در حالی سوم بهمن ماه ۹۸ خبر از خرید کیت‌های تشخیصی از آلمان داده بود که علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت دوم فروردین ماه جاری گفته بود که اساسا تا قبل از ۲۲ بهمن ۹۸ هیچ کیت تست کرونایی در دنیا وجود نداشت.
پس از اظهارات رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت مبنی بر خرید کیت تشخیصی از آلمان، حسین عرفانی دیگر مقام این وزارت خانه نیز ششم بهمن ماه این موضوع را تایید کرده بود.
از سوی دیگر این سخنان در حالی بوده که ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت چهارم اسفند ماه سال گذشته و پس از تایید رسمی شیوع کرونا در ایران گفته بود که کیت‌های مورد استفاده در ایران از سوی سازمان بهداشت جهانی در اختیار این کشور قرار گرفته است. حریرچی همچنین دهم فروردین ماه جاری اهدایی بودن کیت‌های تشخیصی در ابتدای شیوع بیماری را مجددا تایید کرده بود.
از این رو اساسا روشن نیست بر سر کیت‌های خریداری شده از آلمان، بر فرض این که اصلا کیتی وجود داشته و واقعا خریداری شده، چه آمده است.

و ناگهان کرونا…

پذیرش رسمی نظام جمهوری اسلامی و در راس آن وزارت بهداشت در مورد ورود ویروس کرونا به ایران و شیوع آن به قدری ناگهانی بود که گویی این ویروس چند ساعته وارد شده و در همان چند ساعت عده‌ای را مبتلا و در همان چند ساعت کشته است.
در همین زمینه با وجود این که تا ۲۹ بهمن ماه ۹۸ مقامات وزارت بهداشت ایران به علاوه عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور ورود کرونا به ایران و ابتلا حتی یک نفر به آن را نیز تکذیب می‌کردند؛ ناگهان در روز ۳۰ بهمن وزارت بهداشت ایران اعلام کرد که دو بیمار در شهر قم به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. در حالی که تنها دوران پنهان بیماری بین ۵ روز تا دو هفته زمان می‌برد و پس از بروز علائم نیز این دو فرد در بیمارستان بستری بوده‌اند. از این رو اساسا روشن نیست که ابتلا این افراد به کرونا در چه تاریخی تشخیص داده شده و چرا اطلاع رسانی در مورد ابتلا آن‌ها تنها پس از مرگشان صورت گرفته است.
ضمن این که مقامات وزارت بهداشت ایران در حالی تا پیش از ۳۰ بهمن ماه شیوع کرونا را در ایران تکذیب می‌کردند که چهار روز پیش از آن و در جلسه دیدار سالیانه رهبر جمهوری اسلامی با مداحان، نحوه نشستن مداحان و همچنین لغو کامل مراسم دست بوسی وی توسط مداحان نشان از وجود ترس از انتقال کرونا به عالی‌ترین مقام حاکمیت بوده است. موضوعی که بعدتر نریمان پناهی از مداحان حاضر در دیدار با رهبر جمهوری اسلامی نیز آن را تایید کرده بود.
از سوی دیگر بررسی سخنان بعدی مقامات وزارت بهداشت ایران نشان می‌دهد در خودِ این وزارت خانه نیز دیدگاه یکسانی در مورد زمان ورود و شیوع ویروس کرونا در ایران و یا اطلاع رسانی در مورد آن وجود ندارد. چرا که به عنوان نمونه مینو محرز عضو کمیته بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت سوم اسفند ماه و تنها چند روز پس از تایید رسمی مرگ دو تن در اثر ابتلا به این بیماری در ایران از وجود محدودیت‌هایی پیش روی وزارت بهداشت و خارج از اختیارات آن برای اطلاع رسانی زودتر شیوع بیماری خبر داده بود. او گفته بود: «ممکن است محدودیت‌هایی برای شناسایی یا اطلاع رسانی زودتر بیماری وجود داشته باشد که در اختیار وزارت بهداشت نباشد اما اگر ارگان‌های دیگر اجازه دهند و همکاری کنند، وزارت بهداشت می‌تواند اپیدمی کرونا را کنترل کند.»
در مقابل اما رضا ملک‌زاده معاون وزیر بهداشت ۲۳ اسفند ماه در همین زمینه گفته بود: «فکر می‌کنم قدری تاخیر در اعلام داشتیم به دلیل این که اطلاع نداشتیم و فکر نمی‌کردیم این [کرونا] باشد.» ادعایی که یک روز بعد نیز توسط ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت نیز تایید شد.
مسعود مردانی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو کمیته کشوری کرونا نیز پنجم فروردین ماه جاری علت آمار بالای ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران را شناسایی اپیدمی این بیماری بعد از استقرار آن دانسته بود.
از این رو روشن نیست که مقامات بهداشتی و وزارت بهداشت در ایران به واقع از شیوع این ویروس و ابتلای تعداد زیادی از مردم به آن آگاه بوده و دست به پنهان کاری عمدی زده‌اند؛ یا آن طور که خود ادعا می‌کنند اساسا در تشخیص بیماری دچار اشتباه شده‌اند. اما آن چه که روشن است این است که ورود ویروس کرونا به ایران و شیوع آن در بین مردم درست زمانی رخ داده است که مقامات بهداشتی این کشور مشغول انکار و تکذیب آن بودند.