“نگرانی زنان از این که همسرانشان امردان را به آن ها ترجیح می دادند، به ویژه زمانی که از آمیزش با آن ها دوری می جستند، گویای متعارف بودن اولویت امردان بر زنان برای مردان بالغ بود”. به نوشته افسانه نجم آبادی در کتابش یعنی “زنان سبیلو و مردان بدون ریش: نگرانی های جنسیتی در مدرنیته ایرانی”، همسران مردانِ امردخواه هم با مراسم هایی چون “گره گشودن شلوار” تلاش می کردند تا رفع نازایی کنند و مردانشان را به رابطه جنسی و باردار کردنشان ترغیب کنند.
افسانه نجم آبادی در کتابی که در سال 2005 به انگلیسی ترجمه شده و زمستان 1396 چاپ اول ترجمه فارسی آن با اعلام جلد اول بودن آن از یک مجموعه منتشر شده، پژوهشی دقیق را درباره امر جنسی در ایران انجام داده، انگاره های جنسیتی موجود امروزمان در خصوص دیروزمان را به چالش کشیده و می گوید که در سپهر شکل گیری مدرنیته ایرانی از اواخر قرن هجدهم تا اولین دهه های قرن بیستم، مفاهیمی چون ملت، سیاست، وطن و علم نقش جدی داشته اند.
آن چه منتشر شده، توسط آتنا کامل و ایمان واقفی و با نظارت خود نویسنده، به فارسی برگردانده شده و تنها دو فصل از کتاب اصلی را که مربوط به تحلیل جنسیتی تاریخی ایران است شامل می شود. در این ترجمه پس از پیشگفتار و مقدمه تقریبا مفصل آن، بخش یکم با عنوان “زیبایی، عشق و سکسوالیته” آغاز می شود که، عنوان بخش اول کتاب به زبان انگلیسی هم هست. اما در ترجمه فارسی فصل اول از این بخش اول، با نگاهی به تاریخ اوایل دوره قاجاریه آغاز شده و سپس به سراغ مفاهیمی چون زنان، امردان و مردان در این دوران می رود و رابطه میان آن ها را بازشناسی می کند.
فصل دوم از این بخش اول در این کتاب با نگاهی به تحولات قرن نوزدهم آغاز می شود و به دنبال آن، بحث را با عناوینی چون “جام شراب سرنوشت ساز و ایمان برانداز” و “اثرات دگر جنس خواهی” پی می گیرد.
نجم آبادی دستکم در سه بخش اول کتاب مباحث خود را بر متون تصویری استوار می کند. همچنین با نگاه و تحلیل نمادین به سراغ پرچم شیر و خورشید ایران می رود. شیر برای نجم آبادی مذکر است که خورشید “(نا) مذکر” از پشت آن طلوع می کند. نویسنده این نامذکر خواندن خورشید را هم توضیح می دهد و می گوید که فهم امروز ما از زیبایی و زنانگی خورشید، تطابقی با فهم عصر قاجاریه از مفهوم زیبایی و زنانگی ندارد و پس “خطاست اگر با قطعیت خورشید را در نماد ملی ایران مونث بدانیم”.
اما دلیل نویسنده برای رفتن به سراغ عصر قاجاریه فرضی است که او در مقدمه آن را اعلام کرده است. از نظر او تاریخ سده نوزدهم ایران دوران “تغییر مفهوم جنسیت” در این کشور است و این تغییر مفهوم در عین حال “مبتنی بر دگرگونیِ تمایلات جنسی” بوده است.
مترجمان کل کتاب را با همراهی و همکاری نویسنده به فارسی برگردانده اند و امیدوارند که شرایط انتشار کامل آن به زودی فراهم آید. کتابی که نویسنده در آخرین بخش مقدمه آن می گوید که ” اگر این کتاب ما را نسبت به همراهی فمینیسم در ضعف و نقصان های مدرنیته ایرانی آگاه کند و قدمی در راه پیشبرد مطالعات مدرنِ جنسیت و سکسوالیته در ایران بردارد، دستاوردی بیش از انتظار من خواهد داشت”.

نام کتاب: زنان سیبیلو و مردان بدون ریش
نویسنده: افسانه نجم آبادی
مترجمان: آتنا کامل و ایمان واقفی
سال انتشار: چاپ پنجم پائیز 1397
ناشر: تیسا