کتاب “رویکردهای چندگانه به حقوق بشر در ایران”، نوشته‌ی “سید مهدی خدایی”، فعال حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق، ماحصل گفتگوهایی پیرامون حقوق بشر است. این کتاب، پس از اطلس حقوق بشر(ترجمه‌ای مشترک به همراه امید کوکبی)، دومین کتاب آقای خدایی است که در طی دوران حبس در زندان اوین، به رشته‌ی تحریر در آمده است.

کتاب فوق الذکر، شامل گفتگوهایی در زندان با آقایان فریبرز رئیس‌دانا، علیرضا رجایی، رحمن قهرمان‌پور و سعید مدنی است و به قول نویسنده‌ی آن به مهم‌ترین مولفه‌های موثر بر حقوق بشر یعنی اقتصاد، سیاست، دین و جامعه‌شناسی می‌پردازد.

عمادالدین باقی، تاریخدان و روزنامه‌نگار سرشناس ایرانی، تحت عنوان ارج‌گذاری در ابتدای این اثر نوشته است: “گردآوری چنین مجموعه‌ای در درون زندان، خود به اندازه‌ی کافی گویاست و نشان از روحیات و خصوصیات پدیدآورنده‌ی آن دارد. مهدی خدایی از فرصت هم‌بندی بودن با بعضی از افراد استفاده کرده و پای سیاستمداران را به مباحث حقوق بشری گشوده است… از میان مصاحبه‌شوندگان، جز دکتر سعید مدنی که بیش‌تر یک فعال اجتماعی و مدنی با گرایش حقوق بشر شناخته می‌شد؛ بقیه جزو سیاستمداران شناخته‌شده بودند که بعضی در پی رخدادهای ناگوارسال ۱۳۸۸ زندانی شده بودند. تدوین این کتاب در فضای زندان – که تا انسان تجربه‌ی زیستن در آن را نداشته باشد نمی‌تواند درکی راستین از آن یابد- حاوی معناهایی است”.

نویسنده در مقدمه‌ی کتاب خود می‌نویسد: “در این کتاب، با توجه به تفاسیر غالباً حقوقی که در ایران از حقوق بشر صورت می‌پذیرد، سعی شده است تا این مهم از دیگر زوایا مورد نقد و بررسی قرار گیرد. طی سالیان اخیر به دلیل رویکرد حقوقی صرف به حقوق بشر و عدم پرداختن به دیگر جنبه‌های آن از جمله: اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، آسیب‌های جدی به این مقوله وارد آمده است؛ چرا که امروزه با توجه به گسترده شدن موضوع حقوق بشر و اهمیت آن، باید رویکردی چندگانه نسبت به حقوق بشر در پیش گرفته شود”.

او هم‌چنین نسبت به این‌که “این کتاب گامی هرچند کوچک در جهت نهادینه شدن ارزش‌های حقوق بشری در کشور عزیزمان باشد”، ابراز امیدواری کرده است.

در بخشی از گفتگو با دکتر فریبرز رئیس دانا در رابطه با تعاریف متفاوت از حقوق بشر می‌خوانیم: “آیا کسانی که می‌گفتند اگر قطعه‌ای از ایران جدا شود باید بروند، بجنگند و جان بگیرند و جان بدهند اما نگذارند این اتفاق بیفتد، انسان‌تر هستند یا کسانی که می‌خواهند قسمتی را از ایران جدا کنند؟ پاسخ چیست؟ مسئله‌ی حقوق بشر بسیار بلاتکلیف بوده و در گرو ساختارهای رانتی و درونی جوامع است”…

سید مهدی خدایی کتاب خود را به سید جمال حسینی، فعال حقوق بشر و سردبیر فقید خبرگزاری هرانا تقدیم کرده است.

تهیه و خواندن این کتاب که تمامی سود حاصل از فروش‌ از آن به امور خیریه اختصاص یافته است، به علاقه‌مندان حوزه‌ی حقوق بشر و سایر مخاطبان توصیه می‌شود.

نام کتاب: رویکردهای چندگانه به حقوق بشر در ایران

نویسنده: سید مهدی خدایی

ناشر: اچ‌انداس مدیا

تاریخ نشر: لندن، 1395