مرتضی اسماعیل‌پور

کتاب “سیاست جنایی ایران در قبال جرایم مواد مخدر”  نوشته‌ی منصور رحمدل است. این کتاب در سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به چاپ رسیده است. وی سیزده کتاب و ده‌ها مقاله‌ی تخصصی در خصوص مسائل حقوقی و کیفری مربوط به مواد مخدر و تازه‌های علوم جنایی با تاکید بر قوانین جدید و مسائل آئین دادرسی کیفری نوشته است.

کتاب مورد اشاره دارای چهار بخش محتوایی است. در بخش اول به موضوع “مفهوم اصلاحات جرم شناختی مواد مخدر و سیاست جنایی” می‌پردازد. وی در این بخش به محتوای حقوقی پرداخته و با روش مقایسه‌ی متون پیش می‌رود. در بخش دوم به موضوع “نظریه‌های جرم شناختی درباره‌ی مواد مخدر” پرداخته است. منصور رحمدل که از اساتید حقوق دانشگاه تهران مرکز است، به ریشه‌های این موضوع اشاره می‌کند و در بخش‌های دیگر، این موضوع را گسترش داده است. در بخش سوم به ویژگی‌های سیاست جنایی در زمینه‌ی “قاچاق مواد مخدر” وارد شده است. رحمدل در این بحث به قوانین و مسائل مربوط به ویژگی‌های سیاست جنایی می‌پردازد. وی در بخش پایانی نیز به مقایسه‌ی تاریخی آیین دادرسی کیفری جرایم مربوط به مواد مخدر در دوره‌های قبل، طی و بعد از انقلاب ایران پرداخته است؛ وی هم‌چنین در خصوص انواع دادگاه‌ها و احکام آن، در این بخش موارد مربوطه را ذکر می‌کند.

نویسنده‌ی کتاب مورد اشاره سعی کرده است بخش‌های این کتاب را به صورت پیوسته ادامه دهد و در همین امر تلاش می‌کند در ادامه‌ی هر بخش، به گسترش موضوع سیاست‌های جنایی کشور اسلامی ایران بپردازد.

نویسنده تلاش دارد تا به عوامل موثر بر زمینه‌ی قاچاق مواد مخدر و چالش‌های بسیار بزرگ فراروی انسان‌ها بپردازد. وی در بخش‌های مختلف این کتاب در مورد جهان امروز و موضوع مصرف مواد مخدر که یکی از چالش‌های بزرگ است اشارات بسیاری دارد.

رحمدل با اشاره به سیاست‌های مقابله با مصرف و قاچاق مواد مخدر اشاره می‌کند: جامعه‌ی بین‌المللی با درک آثار زیان‌بار اقتصادی و اجتماعی ناشی از سوئ مصرف و قاچاق مواد مخدر در این زمینه احساس مسئولیت کرده و تاکنون با تصویب سه کنوانسیون عمده‌ی بین‌المللی و با جلب توجه کشورهای جهان، همکاری آنان را در مقابله با این مشکل خواستار شده است. جامعه‌ی ایران نیز همواره با این مشکل روبه‌رو بوده و سیاستی را در برابر این معضل در پیش گرفته است.

این کتاب با تاکید بر قوانین جمهوری اسلامی و موضوع جرم شناسی نوشته شده است. نویسنده در این کتاب سعی در جواب دادن به سوالاتی از قبیل: آیا نظام حقوق پیشگیری و نظام حقوق بین الملل پاسخی برای مقابله با مواد مخدر دارند یا خیر؟ آیا سیاست جنایی ایران در قبال مواد مخدر، در مجموع جهت گیری‌های خود موجب پیشگیری و یا درمانگرایانه بوده است؟ سیاست جنایی در قبل و بعد از انقلاب و به طور کلی از ابتدای قانونگذاری در ایران تاکنون چه تغییراتی و تحولاتی ایجاد کرده است؟ سیاست جنایی در قبال مواد مخدر به مرحله‌ی پس از وقوع جرم، یعنی درمان رسیده است؟

تحت شرایطی، از سال 1348 پس از تصویب قانون منع کشت خشخاش و استعمال آن، مبارزاتی علیه مصرف تریاک پدید آمد و از سویی نیز مبارزات جدی‌تری با قاچاق مواد مخدر آغاز شد که تا زمان انقلاب بهمن 57 ادامه داشت. پس از انقلاب، حقوق کیفری مواد مخدر در زمینه‌ی کشت و قاچاق، مبتنی بر سخت گیری و سرکوبگری و در زمینه‌ی استعمال و اعتیاد مبنتی بر درمان و بازپروری شد؛ اما این برخوردها تاکنون مثمرثمر واقع نشده است.

نام کتاب: سیاست جنایی ایران در قبال جرایم مواد مخدر

نویسنده: منصور رحمدل

ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)

چاپ اول: آبان ماه 1386