گفتگو با شهیار قنبری، درباره‌ی هنر اعتراضی این روزها شهیار قنبری شاعر، آهنگساز و ترانه‌خوان است. نام شهیار قنبری سال‌هاست که با ترانه و شعر و موسیقی و حوزه‌های دیگر هنر در ایران منجمله فیلم‌سازی گره خورده است. او ترانه‌های فراموش‌ناشدنی پرشماری مانند «بوی خوب گندم»، «نون و پنیر و سبزی»، «سر کلاس نقاشی»، «خورشید […]...

بررسی هنر متعهد و مسئولیت اجتماعی هنرمند در گفتگو با حافظ موسوی، شاعر هنرمند متعهد کیست؟ آیا هنر صرفاً حاصل واکنش هنرمند به موقعیت سیاسی و اجتماعی است؟ وضعیت هنر متعهد و اعتراضی در اعتراضات کنونی ایران چگونه است؟ این سوال‌ها بارها در دوره‌های مختلف تاریخی در جهان پرسیده شده است، اما جنبش «زن، زندگی، […]...

بررسی سینمای اعتراضی ایران در گفتگو با کریم لک‌زاده، کارگردان سینما کریم لک‌زاده بر این عقیده است که در سینمای ایران همواره فیلم‌هایی ظاهراً اعتراضی ساخته شده‌اند که از معضلات موجود صرفاً استفاده منفعت‌طلبانه در جهت پیش‌برد اهداف فیلم‌ساز برای کسب افتخارات جهانی داشته‌اند. با توجه به این‌که این روزها هنر اعتراضی بیش از هر […]...

نگاهی اجمالی به آثار تجسمیِ برآمده از جنبش «زن، زندگی، آزادی» در هفته‌های اخیر فشردگی و شدت رویدادها و تحولات مهم آن‌چنان زیاد بوده و است که احتمالاً برای بسیاری از ما معنای گذر زمان را دگرگون کرده؛ به طوری که تصور وضعیت ایران در روزهای پیش از قتل مهسا (ژینا) امینی مانند به‌خاطرآوردن یک […]...

ملاحظاتی چند درباره‌ی ادبیات اعتراضی در ایران هنگامی که از «ادبیات اعتراضی» سخن گفته می‌شود، شاید گروهی بپندارند که فهم ما از آن مفهوم، معنایی مترادف و یا نزدیک به «تعهد در ادبیات» و یا به خوانشی دیگر «ادبیات متعهد» است؛ فهمی که خود نگفته پیدا است رنگ و بویی «چپ» دارد. هر چند «ادبیات […]...

ادبیات داستانی از نخستین اعدام تا آخرین کشتار را ثبت کرده است لابد زیاد شنیده‌اید این جمله را؛ این‌که «دیگر کارشان تمام است»؛ از زبان یک راننده‌ی ‌تاکسی، زنی کارمند، کارگری روزمزد یا نوجوانی محصل که با اطمینان وقت تعیین کرده‌اند؛ «آخر ۱۴۰۱ را نمی‌بینند»، «آبان سال بعد»، «به زودی» یا این‌که خود گفته‌اید؛ بی‌اختیار […]...

اگر ما هنر و هنرمندان را بخشی از جامعه بدانیم (و نه انسان‌هایی که در خلاء زیست می‌کنند)، پس می‌توان گفت اعتراض به تمامی اقسام و اشکال، از جمله هنر با تمام وسعت آن از نظریه‌ی کارل مارکس شروع می‌شود؛ در برابر «هنر برای هنر» دوره‌ی بورژوازی که هنر را بدون معنا و پیام می‌خواستند، […]...

جستاری درباره‌ی ترانه‌های انقلابی ایران؛ از خون جوانان وطن تا سرود زن «یک اعلامیه، هر قدر هم خوب باشد، هرگز بیش از یک بار خوانده نمی‌شود؛ اما یک ترانه، با قلب آموخته شده و بارها و بارها تکرار می‌شود.» این‌ها بخشی از سخنان جو هیل است؛ فعال کارگری و سوسیالیست سوئدی که سال ۱۹۱۵ جوخه‌ی […]...

فصل‌های اعتراض و حرکت در میان مردمان همیشه با همراهی هنرمندان و صاحبان ذوق و قریحه روبه‌رو بوده ‌است؛ آنانی که با ابزار هنر، از هرگونه، تلاش کرده‌اند تا حرف مردم را بزنند و ذره‌بین بر مشکلات بگذارند و صدای مردمان باشند. این فصل بار دیگر در ایران فرار رسیده. دو ماه و اندی است […]...

تقابل «سلام فرمانده» و «برای…» شروین حاجی‌پور بیش از چهل سال است که مدارس در ایران تبدیل به زندان شده‌اند و دانش‌آموزان برای آزادی‌هایی که حق مسلشان است، توبیخ می‌شوند. این روزها تصاویر بسیاری از مدارس کشور می‌بینیم که در آن دانش‌آموزان ترانه‌ی «برای…» شروین حاجی‌پور را در مدرسه یا در خیابان‌ها پخش می‌کنند و […]...

اعتراض کلام آخر است که وقتی شکل می بندد، در همه‌ی ارکان زندگی جاری می‌شود. در صدای خیابان، چهره‌ی عابران، تصویرهای تلوزیونی، فیلم‌های شبانه، فهرست کتاب‌های پرفروش، رستوران‌های خلوت، شعارهای از پشت پنجره و البته در هنر. اگر بخواهیم به نقطه‌ی شروع اعتراض و نمود آن در هنر بپردازیم، شاید باید آن‌قدر به عقب برگردیم […]...

آیا می‌توان برای هنرمندان در شرایط حساس سیاسی-‌اجتماعی مسئولیت خاص قائل بود؟ پیش و پس از انقلاب بهمن ۵۷ و مباحثی که پیرامون نقش هنر و ادبیات و مسئولیت آن در جامعه مطرح بود، آن‌چه مورد تأیید و پذیرش نیروهای انقلابی و چپ قرار گرفت، هنر متعهد نامیده شد. این دیدگاه حتی مورد قبول و […]...