ماهنامه خط صلح – مزایای رعایت ایمنی در جهان امروز/ ساموئل بختیاری

مزایای رعایت ایمنی در جهان امروز/ ساموئل بختیاری

27 دسامبر 2015 editor کارگران, مقالات ۰

ساموئل بختیاری

در محیط‌های صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فروان غالباً کارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند. با پیشرفت فناوری و افزایش کاربرد ماشین در تولید نیز مخاطرات و احتمال بروز حوادث در این گونه محیط‌ها فزونی می‌گیرد. ایمنی علمی است که در پیشگیری از بروز حوادث در محیط کار به یاری انسان می‌شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه گام بر می‌دارد. ایمنی امروزه در جهان به خصوص در کشورهای صنعتی جا پای واقعی خود را پیدا کرده است و به عنوان امری ضروری ایفای نقش می‌نماید.

امروزه مدیران صنایع دریافته‌اند که برای ارتقاء‌ بهره‌وری و حتی برای انتقال و توسعه‌ی تکنولوژی تنها راه قابل توجه و مهم توجه به ایمنی می‌باشد و حتی بسیاری از مدیران کشورهای پیشرفته ایمنی را به صورت یک سرمایه گذاری با سود برگشتی زیاد چه از نظر اقتصادی و چه از نظر انسانی می‌بینند و این گونه با آن برخورد می‌کنند؛ چرا که حوادث بسیار هزینه‌زا می‌باشند هزینه‌هایی که به روشنی دیده می‌شوند شامل خسارات وارده به تجهیزات و محصول، بیکاری در زمان تغییرات، زمان بررسی، هزینه‌ی آموزشی جانشین‌ها و غیره است. از این جهت است که مدیران کارخانه‌ها برای جلوگیری از هدر رفتن سرمایه در اندیشه‌ی ایجاد برنامه و سیستم‌های ایمنی در کارخانه‌های خود هستند.

مزایای رعایت ایمنی شامل؛ افزایش روحیه، کاهش فشار کار، کاهش حوادث، کاهش صدمات وارده، افزایش سطح رفاه و سلامتی، ارتقاء کیفیت محصول و بهره‌وری، کاهش مخارج درمانی و افزایش کارآیی می‌باشد.

با توجه به هزینه‌زایی حوادث و مزایای رعایت ایمنی که در فوق آمد، توسعه و تقویت موسسات بهداشت حرفه‌ای و انجام اقدامات تامینی به منظور پیشگیری از خطرات محیط کار، جهت تعیین استاندارها و تحقیق و آموزش در بهداشت حرفه‌ای از الزامات ایمنی محیط کار می‌باشد.

بهداشت حرفه‌ای در کنار ایمنی یکی از نظام‌های هدایت کننده‌ای است که ما را در نیل به مفهوم محیط کار سالم و حفظ و ارتقاء سلامت محیط کار مساعدت کرده است. امروزه با توجه به اهمیت موضوع سلامت نیروی کار در تمامی کشورها نیازی فراگیر در دست‌یابی به روش‌های منسجم بهبود شرایط کار احساس می‌شود. مطالعات اخیر نشان دهنده‌ی اپیدمی صدمات ناشی از حوادث و بیماری‌های حرفه‌ای در جوامع معاصر است. تخمین زده می‌شود که ١٢٠ میلیون مورد صدمات ناشی از حوادث شغلی هر ساله منجر به ٢٢٠ هزار مورد مرگ در سطح جهان می‌شود.

تعیین دامنه‌ی بیماری‌های ناشی از کار به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات کافی کاری مشکل است. لیکن برآوردها نشان می‌دهد که ۴٠ درصد از ١۵٧ میلیون موردی که سالیانه رخ می‌دهد منجر به بیماری‌های مزمن و ٣۵ درصد به ناتوانی دائم از کار و ٢۵ درصد منجر به مرگ می‌گردد. فشار اقتصادی که این امر به کشورها وارد می‌آورد، بسیار زیاد و در برخی موارد از مجموع بودجه‌ی سیستم بهداشتی کشور بیش‌تر خواهد بود. حفاظت از کارگران در مقابل عوارض سوء ناشی از مواجهه با عوامل مخاطره‌زا، نیازمند مداخلات پیشگیری در محیط کار است. مداخلاتی که در حوزه‌ی عملکرد فعالیت‌های بهداشتی حرفه‌ای قرار دارد.

برای نمونه، براساس مطالعاتی که در صنایع پالایش فرآورده‌های نفتی به عمل آمده و نتایج آن سالانه توسط موسسات و سازمان‌های معتبر جهانی منتشر می‌شود حکایت از آن دارند که نرخ حوادث مرگبار و نرخ مرگ و میر بر اساس نفر در سال و نیز نرخ اتفاقات (شبه حوادث و حوادث) در این بخش از صنعت پایین است. نتایج مطالعات حاکی از این است که با آن‌که نرخ مرگ و میر در این صنایع ناچیزتر از دیگر فعالیت‌های صنعتی و غیر صنعتی است، خسارات و صدمات مالی و لطماتی که به اعتبار شرکت‌ها به‏ دنبال بروز حوادث در این صنایع و کارخانجات روی می‌دهند، بسیار بیش‌تر و مخرب‌تر از دیگر صنایع می‌باشند و عوارض آن حتی می‌توانند محیط‌های اجتماعی و زندگی عادی مردم را تحت تاثیر خود قرار دهد. ناگفته پیداست که اگر حریق یا نشت گاز سمی در این مراکز رخ دهد، شاغلین آن قسمت و ساکنین همجوار آن را نیز قربانی خود خواهد کرد؛ همانند حادثه‌ای که در بوپال هند باعث از بین رفتن ساکنین شهری در کنار کارخانه‌ی ساخت مواد شیمیایی شد و یا حادثه‌ی چرنوبیل که باعث شد یک شهر به‏ طور کامل از سکنه تخلیه شود و امکان بازگشت نیز فراهم نباشد.

مورد دیگر، ساختمان سازی است که یکی از اشتغال زاترین صنایع در کشور است که این گستردگی و تنوع کار در بخش ساختمان موجب گردیده به طور متوسط بیش از ٣۵ درصد حوادث ناشی از کار را به خود اختصاص دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد علت وقوع اغلب حوادث در ساختمان ناشی از عدم آگاهی و آشنایی مالکین، کارفرمایان، پیمانکاران و مهندسین ناظر با آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به رعایت ایمنی کارگاه‌های ساختمانی می‌باشد. لذا آموزش اثربخش ایمنی کار در کارگاه‌های ساختمانی می‌تواند نقش به سزایی در تقویت فرهنگ ایمنی و متعاقباً کاهش حوادث و کنترل ضایعات و خسارات را در کارگاه‌های ساختمانی ایفا کند. حوادث در کارگاه‌های ساختمانی در اثر عوامل مختلفی به وقوع می‌پیوندد؛ عواملی از جمله شرایط نا ایمن کار در ارتفاع، برخورد با اشیاء، سقوط مصالح، درگیری با ماشین آلات، ریزش آوار و گود و خطرات مربوط به حمل مصالح با بالابر. با توجه به درصد حوادث ناشی از عوامل خطرزا مشاهده می‌شود حوادث ناشی از سقوط اشیاء و سقوط افراد از بلندی بیش از ١٢٠ سانتیمتر بیش‌ترین میزان تلفات را به خود اختصاص داده است.

بررسی دو نمونه‌ی ذکر شده به روشنی شباهت حوادث رخ داده برای کارگران در دو عرصه‌ی متفاوت کاری را بیان می‌کند. طبیعتاً مشکلات مشابه راه حل‌های مشابه نیز دارند.

امروز با توجه به افزایش تولید در صنایع تولیدی و وسعت خدمات سازمان‌ها و نقش فیزیکی انسان، حتی با وجود تجهیزات پیشرفته، لزوم توجه به رعایت مسائل ایمنی و سلامتی انسان‌ها و جلوگیری از آسیب پذیری محیط‌زیست و کلیه‌ی عناصر موجود در آن که نهایتاً به کیفیت زیست انسان می‌پردازد، ضروری می‌باشد. عدم رعایت مسائل ایمنی در سازمان‌ها تاکنون سبب بروز حوادث ناگواری گردیده است که خسارت‌های مالی و جانی جبران‌ناپذیری در بر داشته است. عدم رعایت مسائل بهداشتی و سلامتی در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت آسیب‌های جدی وارد نموده است و در نهایت از دیدگاه محیط‌زیست که باز هم با سلامتی و آرامش انسان‌ها در ارتباط می‌باشد نیز، اثرات منفی خود را برجا گذاشته است. شاید تاکنون با کسانی مواجه شده‌اید که در صنایع مربوط به مواد شیمیایی فعالیت می‌کردند و امروزه پس از گذشت چندین سال و در روز‌های بازنشستگی دچار اختلال تنفسی و ریوی شده‌اند.

آموزش‌های حرفه‌ای به کارگران، آشنا کردن آنها با قانون کار و حقوق صنفی برنامه‌ریزی هدفمند برای ایمن‌سازی محیط کار و توجه به سلامت کارگران و استفاده از تجهیزات روزآمد، می‌تواند تا حدود زیادی مانع از بروز برخی حوادث در حین کار شود چرا که آخرین آمارها بیانگر آن است که به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی کار، حوادث منجر به فوت ناشی از بیماری‌های شغلی، حدود ١٢ برابر حوادث فیزیکی است.

در کشور‌های پیشرفته ضرورت استفاده از این استانداردها به خوبی درک شده است و با استقرار این نظام‌ها، به خوبی از عهده کنترل و مدیریت کیفیت محصول/ خدمات و رعایت اصول ایمنی و بهداشت برآمده‌اند. هم‌چنین با رعایت اصول ایمنی، بهداشتی و زیست‌محیطی از بروز بسیاری از حوادث، مشکلات زیست‌محیطی و مشکلات بهداشتی جلوگیری نموده، تا در نهایت منجر به سود آوری و بازدهی برای آن سازمان، جامعه و کلیه‌ی ذینفعان گردد. این رسالتی است که بر دوش تمامی فعالان در عرصه‌ی کار و صنعت نهاده شده است تا دیگر شاهد وقایع ناگوار ناپایدار نباشیم.