آخرین به روز رسانی چهارشنبه, مارس 20, 2024
20 مارس 2014 admin دستهبندی نشده ۰
کتاب “زنان و محیط زیست”، از جمله آثار خواندنی دکتر عباس محمدی اصل، جامعه شناس برجسته و استاد دانشگاه علامه طباطبایی است. دکتر محمدی اصل در این کتاب به “بررسی زندگی مسالمت آمیز با طبیعت” در دنیای امروز با تکیه بر این اصل که عشق و نگاه زنان می تواند محیطزیست را جان دوباره بخشد، پرداخته است. “به نظر می رسد ما در جامعه ای به سر می بریم که با جزئی نگری عقل مذکر در کسب منزلت شغلی به مثابه ی شیوه ی زندگی خطرپذیر، مخاطرات عظیمی متوجه طبیعت شده است و لذا باید کوشید قدرت طبیعت را با خرد جامع نگر زنانه جایگزین ساخت.”
زنان و محیطزیست، در ۵ فصل تدوین شده است: “طبیعت اسیر فرهنگ میشود”، “ماهیت آدمی، از خودبیگانه میشود”، “طبیعت، راهی یافتن مادر خود می شود”، “محیط زیست در بی سالاری سبز می شود” و “آسمان آبی، جهانی می شود”.
کتاب با این جملات آغاز می شود: “طبیعت یا محیط زیست، همان زن یا مادر است؛ چرا که چونان زنان و مادران به کار زایش و تولید مثل مشغول است و دربردارنده ی عشق و حامل آن است؛ او عاشقانه تولید می کند و به آدمیان می بخشد.”
فصل اول به بحران محیط زیست و ارائه ی آمار و ارقامی از نحوه ی بهره برداری بشر از گذشته تا امروز از طبیعت اختصاص دارد. در این فصل کتاب، از سه عامل مالکیت خصوصی، از خود بیگانگی اجتماعی و افزایش تعارض های بشری به عنوان جدایی انسان از طبیعت یاد می شود. نویسنده به جد معتقد است تقسیم کار به عنوان محصول مستقیم سرمایه داری در مالکیت خصوصی و کالا انگاری طبیعت، انسان را در حالی که خود بخشی از طبیعت است، چنان از خود بیگانه نموده و در مناسبات پولی(با خرید و فروش) غرق می کند که نسبت خود با زمین و طبیعت را فراموش کرده و موجب تخریب روزافزون محیط زیست می شود.
در فصل دوم به این مهم که در جامعه ی معاصر هویت انسان براساس نوع مصرف او تعریف می شود، پرداخته شده است. در این جا به نظریه ی مصرف طبقاتی بوردیو استناد می شود و انواع هویت آدمی، مانند هویت مصرفی و هویت اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع دو فصل ابتدایی کتاب، به شرح وضعیت موجود و بحران محیط زیست می پردازد؛ این که مدرنیسم دستاوردهای مهمی برای بشر داشته اما همزمان آسیب های غیرقابل جبرانی نیز به بار آورده است.
فصل سوم نیز به تفصیل حقوق شهروندی و رابطه ی آن با جامعه ی مردم سالار و جامعه ی مدنی اختصاص دارد و پس از آن به جنبش های جدید حفظ محیطزیست اشاره می شود. نویسنده این جنبش ها را که بیش تر به صلح، حقوق مدنی-جنسیتی و حفظ محیط زیست ناظراند، ادامه ی جنبش های قدیم اجتماعی در زمینه ی احقاق حقوق کارگران و اتحادیه ها می داند که تغییرات در جامعه و سازندگی را موجب می شوند. در همین فصل است که به رابطه ی فمنیسم و محیط زیست پرداخته می شود: “اکوفمینیسم با اتکا بر محیطزیست و حقوق بشر، جنبش اجتماعی جدیدی به شمار می رود که طبیعت را با زن تداعی می کند و ضمن بهره گیری از شاخص های عینی تخریب محیط زیست و اتلاف حقوق بشر، از انگیزههای اخلاقی درونی بر حسب ندای ضمیر ناخود آگاه و آنیمای آدمی نیرو می گیرد. اکوفمینیسم خواهان آن است که رهایی زن را با جلوگیری از تخریب اکولوژی، در یک جبهه قرار دهد.”
فصل چهارم به نقد ارزیابی طبیعت به عنوان مادر می پردازد. نویسنده با این رویکرد که استفاده از تعبیر “مادر طبیعت” مربوط به عصر مادرمحوری بوده و در عصر مردسالاری، مرد با سواستفاده از این تعبیر، کمر به استثمار طبیعت می بندد، نوشته است: “تداعی زن و طبیعت هر دو را منبع بی پایان و بی چشم داشت تامین خواست آدمی برای توجیه بهره برداری یا آزادی استثمار مرد قلمداد می کند.”
نویسنده در فصل پنجم بلوغ عقل مذکر را بررسی و “طلوع خرد دو جنسیتی” را به عنوان راهی برای حفظ محیط زیست مطرح می کند.
در موخره ی کتاب آمده است: “توسعه ی پایدار بر پایه ی جنبش حفظ محیط زیست در جریان جهانی شدن، نظم نوین جهانی را به خردی دوجنسیتی مجهز کرده که ضمن نگاه سیستمی به زیست کره و بوم و مسائل اقتصادی- اجتماعی در میان ملل پیشرفته و توسعه نیافته، از ادغام افق منافع و تعلقات در جلب مشارکت عمومی بهره گیرد.”
کتاب زنان و محیط زیست که به بررسی نگاه دوجنسیتی نسبت به محیط زیست می پردازد، در سال ۱۳۸۸ برای اولین بار توسط نشر شیرازه در ۱۹۶ صفحه منتشر شده است. خواندن این کتاب به تمامی فعالین و مدافعین حقوق بشر، فارغ از هر نوع اندیشه و جنسیتی توصیه می شود.
عنوان کتاب: زنان و محیطزیست
نویسنده: عباس محمدی اصل
ناشر: نشر و پژوهش شیرازه
نوبت چاپ: اول ۱۳۸۸
23 ژوئن 2014 ۹
1 سالپیش