ماهنامه خط صلح – رابطه‌ی دینامیکی فقر و جرایم مواد مخدر در بلوچستان/ محمود براهوئی نژاد

رابطه‌ی دینامیکی فقر و جرایم مواد مخدر در بلوچستان/ محمود براهوئی نژاد

24 جولای 2014 admin اقلیت های قومی, پست برگزیده, مقالات ۰

فقر اقتصادی در هر جامعه ای به نوعی با معضلات، مشکلات و بیماری ها و بزهکاری ها ارتباط مستقیمی دارد. هر چه جامعه ای فقیرتر و از امکانات رفاه و امنیت و آرامش محروم تر و از توسعه عقب تر باشد، به همان میزان آثار سوء معضلات و مشکلات اجتماعی در آن جامعه خود را بیش تر نشان می دهد. مواد مخدر چه فروش و توزیع آن و چه مصرفش ارتباط مستقیمی با فقر اقتصادی در برخی مناطق ایران دارد. اگر چه برخی معتقدند که بین دو متغیر فقر اقتصادی و سوء‌ مصرف مواد مخدر رابطه ی مستقیم خطی وجود ندارد، اما فقر اقتصادی می تواند با تاثیر بر متغیرهای واسط، زمینه ساز سوء مصرف مواد مخدر و گرایش به معامله و قاچاق آن باشد.

با بررسی دلایل بزهکاری در جامعه در می یابیم که فرهنگ بزهکاری محصول فقر و ناامیدی یک جامعه است که خرید و فروش و مصرف مواد مخدر را نیز به همراه دارد. به باور بسیاری از پژوهشگران مسائل اجتماعی فقر و انحرافات اجتماعی مانند مواد مخدر با هم ارتباط دارند. حتی در جوامع دینی و مذهبی باورهای دینی نتوانسته بر انگیزش روی آوری به بزهکاری ناشی از فقر فائق آید و روایت معروف دینی که می گوید: “فقر، کفر می آورد” ناشی از همین واقعیت است.

تبعیض ها و تعصبات قومی و مذهبی که موجب بی توجهی به توسعه ی بسیاری از مناطق قومیت نشین ایران و در نتیجه ریشه دواندن فقر و محرومیت در این مناطق شده است، در نهایت به امری انجامیده که از آن به عنوان گام نهادن در مسیر خود ویرانی دینامیک جامعه نام برده می شود.

استان سیستان و بلوچستان یکی از این مناطقی است که در مسیر خود ویرانی دینامیک قرار گرفته است. سال های طولانی به توسعه ی این منطقه به دلایل سیاسی و سپس مذهبی و قومی توجه نشده و این استان نتوانسته پا به پای استان های دیگر در مسیر توسعه حرکت کند.

راه آهن زاهدان- کرمان، بیش از سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی طول کشید تا سرانجام راه اندازی شد. گاز پس از ۳۶ سال تازه به ایرانشهر رسیده است. استان هنوز از داشتن کارخانه های بزرگ و مراکز اقتصادی فعال و دیگر امکانات اشتغال زا و ابزارهای توسعه بی بهره است. با وجود داشتن مرزهای طولانی با دو کشور افغانستان و پاکستان و تنها ساحلی که به اقیانوس راه دارد، از این فرصت ها برای توسعه ی تجارت و بهبود اقتصاد استان استفاده نشده است. سیستان و بلوچستان استانی برخوردار از معادن و ظرفیت های فراوان منابع طبیعی، کشاورزی، گردشگری و شیلات و غیره است اما سرمایه گذاری لازم برای فعال کردن این بخش ها صورت نگرفته است.

این استان با این که پهناورترین استان کشور است و با وجود داشتن موقعیت و فرصت های فراوان، جمعیتی اندک در حدود دو میلیون نفر دارد که به راحتی و با برنامه ریزی درست و اصولی و فارغ از تعصبات و تبعیض ها می توانستند در شرایط بسیار خوبی زندگی کنند. با وجود این که سیستان و بلوچستان در آمارها کم سوادترین استان کشور است و نا امنی های مقطعی که دلایل خاص خود را دارد، با این حال این استان به لحاظ شاخص های امنیتی در رتبه ای به مراتب بهتر از بسیاری از استان های برخوردار قرار دارد. اما آن چه اتفاق افتاده است افزایش فقر و محرومیت، به ویژه در حاشیه ی شهرها و مناطق روستایی است. مرزهای طولانی این استان که می توانستند فرصت هایی برای رشد و توسعه ی اقتصادی منطقه باشند، در عمل به دلیل بیکاری فراوان و تبعات آن به تهدید مبدل شده اند و از آن ها به عنوان معبر ورود مواد مخدر به داخل کشور استفاده می شود. حتی دیوارکشی و انسداد مرزهای با هزینه های چندصد میلیون دلاری و سیاست های قهرآمیز مبارزه با مواد مخدر، نتوانسته از ورود این بلای خانمان سوز به کشور جلوگیری کند؛ زیرا جایگزینی برای آن وجود ندارد که شکم مردم منطقه را سیر کند. با این حال سود قاچاق مواد مخدر همواره به جیب قاچاقچیان عمده و بزرگ آن می رود که خود نقش چندانی در جابجایی این کالا ندارند و آن چه برای مردم سیستان و بلوچستان باقی مانده است جز لقمه نان بخور و نمیری که گاه از این راه در می آید و یا اعتیاد و زندان و اعدام نیست.